رییس موزه ملی تاریخ علوم پزشکی ایران: نقش برجسته ارامنه در بنیان‌گذاری علوم پزشکی نوین در ایران
در بازدید جمعی از نمایندگان جامعه ارامنه از موزه ملی تاریخ علوم پزشکی ایران، که با محوریت نقش ارامنه در تاریخ پزشکی نوین ایران برگزار شد، بخش‌هایی از تأثیر شگرف جامعه ارامنه بر نظام سلامت و آموزش پزشکی کشور مورد بررسی قرار گرفت.
به گزارش روابط عمومی موزه ملی تاریخ علوم پزشکی ایران، در این نشست، دکتر حمیدرضا نمازی، رییس موزه ملی تاریخ علوم پزشکی ایران، با اشاره به منابع آرشیوی و اسناد تاریخی، تأکید کرد که ارامنه از دوران قاجار تاکنون نقش ممتازی در پایه‌گذاری و توسعه رشته‌های گوناگون علوم پزشکی، پرستاری، داروسازی، دندان‌پزشکی و بیوشیمی ایفا کرده‌اند.
وی افزود: از نخستین پرستاران آموزش‌دیده در مدرسه پرستاری تبریز تا بنیان‌گذاران رشته‌هایی چون بیوشیمی، آمار حیاتی، رادیولوژی و پروتز دندان در ایران، نام پزشکان، داروسازان و استادان ارمنی به چشم می‌خورد. یکی از مشاهیر علم و فرهنگ ایرانیان ارمنی که کم‌تر شناخته شده دکتر بازیل است. او در سال ۱۸۸۱م به انگلستان مسافرت کرد و در دانشکده پزشکی ادینبورگ تحصیل کرد. سپس به تهران آمد و به عنوان استاد در رشته پزشکی دارالفنون به تدریس پرداخت. او مدت ۲۲ سال استاد و رئیس رشته پزشکی دارالفنون بود و در طی این سال‌ها پزشکان بسیاری را تحویل جامعه ایران داد.
رییس موزه ملی تاریخ علوم پزشکی، از موسیو پاپاریان با وجود نقش ممتازش در داروسازی به عنوان فرد گمنام در تاریخ یاد کرد و گفت: دکتر پاپاریان در خیابان ناصریه داروخانه معتبری تأسیس کرده و مدرس داروسازی در دارالفنون بود. دکتر پاپاریان کتابی به نام صنعت عکاسی منتشر کرد که نخستین کتاب درباره عکاسی ست که در ایران منتشر شده است.
وی سپس به آرمائیس وارطانی به عنوان نخستین استادان مدرسه طب و سپس دانشکده پزشکی که پایه گذار بیوشیمی در ایران بوده و از اهمیت ویژه ای برخوردار است اشاره کرد.
دکتر نمازی، آشوت هارطونیان و برادرش گاگیک هارطونیان را از نخستین استادان رسمی دانشکده پزشکی خواند که سهم مهمی در نهادینه‌سازی آموزش نوین پزشکی داشتند و تصریح کرد: این دو استاد، از ارامنه‌ای بودند که سهمی ماندگار در آموزش و خدمات درمانی کشور برجای نهادند.
رییس موزه ملی تاریخ علوم پزشکی، دکترهوسپ استپانیان را از پیشگامان طب نوین دندان در ایران دانست که بعدها دخترش دکتر آنیک استپانیان نیز در همین رشته به ایفای نقش پرداخت.
وی دکتر ازمیک ملکنیان و دکتر بارویر هوسپیان را نیز از پیشگامان طب نوین دندان در ایران دانست و افزود: در حوزه داروسازی نیز اگر بخواهیم از داروسازان و داروخانه داران یاد کنیم؛ می توانیم به موسیو پاپاریان، معلم مدرسه دواسازی که در دندان پزشکی هم تالیفاتی داشت و موسیو گارنیک از قدیمی ترین داروخانه های شهری اشاره کنیم. گاگیک هواکمیان نیز از اولین داروسازان فارغ التحصیل از دانشکده داروسازی به شما می رود.
دکتر نمازی در ادامه به دانش آموختگان دیگر حوزه های پزشکی اشاره کرد و گفت: دکتر وارتکس نهاپتیان، فارغ التحصیل رشته میکروب شناسی، از بنیان‌گذاران آمار حیاتی در ایران، نخستین کتب این حوزه را به نگارش درآورد و پایه‌گذار مفاهیم اپیدمیولوژی در نظام سلامت کشور بود. دکتر سرکیس درقاراپتیان، استاد رشته اورلوژی و دکتر وارطان هاکوپیانس، از پایه گذاران رادیولوژی در ایران بود که نقش مهمی در توسعه علوم نوین در حوزه تخصصی خود داشتند.
وی با اشاره به بازه زمانی سال‌های ۱۳۲۴ تا ۱۳۳۰، گفت: در این سال ها، بیش از ۳۰ فارغ‌التحصیل ارمنی در رشته دندان‌پزشکی و حدود ۸۰ پزشک ارمنی در دانشگاه‌های ایران تربیت شده‌اند. در کنار آن‌ها، زنان ارمنی نیز نقشی مهم در توسعه علوم زیستی و پزشکی داشتند؛ از جمله خانم دکتر آنیک استپانیان، نخستین استاد زن دانشکده دندان‌پزشکی و هیلدا پیچکیان، در حوزه پاتوبیولوژی و کناریک بدلیان در حوزه بیوشیمی.
در پایان نشست، ضمن تأکید بر لزوم مستندسازی و انتشار منظم این اطلاعات برای نسل‌های جدید، پیشنهاد شد بخشی از این اسناد و تصاویر در قالب نمایشگاهی در موزه ملی تاریخ علوم پزشکی ایران در معرض دید عموم قرار گیرد.
