سید محمد رضا دماوندی، پژوهشگر حوزه قفقاز و مدیر عامل انجمن دوستی ایران و ارمنستان در مصاحبه با روزنامه آلیک طرح پیشنهاد ایجاد دالانی موسوم به دالان صلح را مطرح کرده است.
«آلیک» - سید محمد رضا دماوندی، پژوهشگر حوزه قفقاز و مدیر عامل انجمن دوستی ایران و ارمنستان در مصاحبه با روزنامه آلیک طرح پیشنهاد ایجاد دالانی موسوم به دالان صلح را مطرح کرده است.
طی هفته گذشته شما در چند نشست و مصاحبه ایجاد دالان احتمالی بین نخجوان و جمهوری آذربایجان که از خاک ارمنستان عبور خواهد کرد را اقدامی مناسب ارزیابی کردید. این موضع گیری بر چه مبنائی است؟
نخست آنکه این یک توافقنامه آتش بس است نه یک قرارداد صلح. بنابر این تا به تصویب مراجع قانونگذار نرسد الزام اجرائی ندارد اما با توجه به شرایط حاکم بر منطقه و عدم ظرفیت لازم برای ادامه جنگ از هر دو سو می توان نتیجه گرفت که همین توافقنامه سه جانبه میان روسیه، جمهوری آذربایجان و ارمنستان مبنای شکل گیری ژئوپلتیک جدید منطقه خواهد بود. در این وضعیت ارمنستان که امضای آقای نخست وزیر را در پای این توافقنامه دارد با کریدور پیشنهادی چگونه برخوردی خواهد داشت؟ آقای آرمن سرکیسیان رئیس جمهور اظهار داشته که این توافقنامه بدون اطلاع وی به امضا رسیده و همچنینن گروههای اپوزیسیون مخالفت خود را اعلام کرده اند ولی آیا ارمنستان می خواهد و یا می تواند از اجرای این توافقنامه سرباز بزند؟ آقای پوتین هم اعلام کرده مخالفت ارمنستان با این توافقنامه و اصرار به ادامه جنگ به معنی خودکشی است.
اما دو سئوال اصلی این است که این دالان در چه نقطه ای قرار است بین نخجوان و جمهوری آذربایجان ایجاد شود و اصولا چه نوع دالانی است؟ آیا قرار است این دالان در حاشیه رود ارس ایجاد شود و مرز ایران و ارمنستان را مسدود سازد؟ آیا این دالان صرفا یک جاده ترانزیتی است یا یک دالان با حریم مسدود شده؟ همه اینها ابهاماتی است که وجود دارد و پاسخی برای آن فعلا دیده نمی شود. اظهار نظر بنده در هفته گذشته که در نشستی به همراه آقای شعیب بهمن در موسسه راهبر پژوهان جهان معاصر بیان شد معطوف به جنبه مثبت این موضوع بود. اشاره داشتیم که وقتی دالانی بین نخجوان و جمهوری آذربایجان ایجاد شود به معنی وجود آرامش و صلح پایدار در منطقه است، در غیر این صورت گذر بک دالان از خاک کشور دشمن هیچ توجیهی نمی تواند داشته باشد.
شما طرحی به نام "دالان صلح" را پیشنهاد داده اید و روز گذشته در مصاحبه با خبرگزاری ایسنا آن را مکمل کریدور نخجوان - جمهوری آذربایجان دانسته اید. این طرح پیشنهادی چیست؟
اگر دالان نخجوان - جمهوری آذربایجان می تواند در ایجاد صلح در منطقه موثر واقع شود، بنابراین باید با افزایش این دالان ها به توسعه همکاری های منطقه ای و ایجاد صلح کمک کرد. بر این اساس پیشنهاد شد دالانی در محل تلاقی مرزهای ایران، ترکیه، ارمنستان و جمهوری خودمختار نخجوان به طول حدود ۳ کیلومتر ایجاد شود که نه تنها چهار کشور یاد شده از آن بهره مند خواهند شد بلکه با قرار گرفتن این دالان در مسیر کریدور جنوب به شمال فرصتی طلائی برای رونق بخشی به این کریدور بین المللی را فراهم خواهد آورد و کشورهای بسیاری از آن استفاده خواهند کرد.
بدین ترتیب طرح "دالان صلح" پیشنهادی را باید ادامه و توسعه یافته طرحی که ۴ سال قبل تحت عنوان "قفقاز حلقه اتصال" عنوان کردید بدانیم؟
چنین می توان برداشت کرد. در سال ۹۵ به منظور تاکید بر اهمیت کریدور جنوب به شمال پیشنهاد دادم همزمان راههای ارتباطی جمهوری آذربایجان و ارمنستان بصورت تلفیقی مورد استفاده قرار بگیرد و نام آن را قفقاز حلقه اتصال نهادم. در آن زمان امکان طرح پیشنهاد استفاده از دالان ایران، نخجوان، ارمنستان به دلیل شرایط حاکم بر منطقه فراهم نبود اما اکنون با مطرح شدن ایجاد دالان نخجوان به جمهوری آذربایجان به نظر می رسد مشکلی برای ایجاد دالان ایران، نخجوان، ارمنستان وجود نداشته باشد، زیرا دالانی است بر پایه مشارکت و همکاری چند جانبه و صلح محور.
