ایساک یونانسیان – پژوهشگر مسائل قفقاز و ترکیه: امروز مدل دیگری از به‌اصطلاح عادی‌سازی روابط بین ارمنستان و آذربایجان در حال ظهور است. جیحون بایراموف، وزیر امور خارجه آذربایجان، در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با آنالنا بربوک، وزیر امور خارجه آلمان، در باکو اعلام کرد که آذربایجان به‌صورت مستقیم بسته پیشنهادی جدیدی برای حل‌وفصل روابط و امضای پیمان صلح به ارمنستان ارسال کرده و منتظر پذیرش آن شروط از سوی ارمنستان است. او همچنین گفت: قالب مذاکرات می‌تواند به طرق مختلف صورت گیرد، مهم این است که بدانیم این موضوع بین آذربایجان و ارمنستان باید حل‌وفصل شود.
این وضعیت از این لحاظ توجهات را جلب می‌کند که باکو، روی به نوعی «دیپلماسی خلاق» آورده است که در آن نه‌تنها محتوای بسته‌های جدید پیشنهادی منتشر نمی‌شود، بلکه در این قالب ظاهرا هیچ میانجیگری نیز تعریف نشده است.
از طرف دیگر روسیه به‌طور فعال می‌کوشد تا پیمان صلح تحت کنترل کرملین منعقد شود. به‌تازگی نیکولای پاتروشف، دبیر شورای امنیت فدراسیون روسیه، طی سخنانی که در چارچوب نمایشگاه – فروم «روسیه»، ایراد کرد، اظهار داشت که:
«تلاش‌های مداومی در ارتباط با مشکل قره‌باغ و حل‌وفصل روابط ارمنستان و آذربایجان صورت گرفته و در حال پیشرفت است و همه پیش‌نیازها برای امضای پیمان صلح وجود دارد».
اگر مسکو واقعا از روند مذاکرات حمایت می‌کند و در تهیه مفاد پیمان صلح بین ارمنستان و آذربایجان، مشارکت دارد، باید از پیشنهادات آذربایجان در سطح رسمی آگاه باشد تا در سطح میانجیگری در تهیه سند مورد توجه قرار گیرد. اما چنین علائمی توسط هیچ‌کسی در مسکو دیده نمی‌شود.
چندی پیش نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان نیز اعلام کرده بود که تقریبا توافقی بین ایروان و باکو بر سر همه اصول پیمان صلح حاصل شده و ابراز امیدواری کرده بود که در دیدار با علی‌اف در نشست سران اتحادیه اروپا در گرانادا، امضای سریع پیمان صلح صورت گیرد. اما الهام علی‌اف شرکت در آن نشست را ضروری یا مناسب ندانست و سپس نیز از شرکت در نشست بروکسل با میانجیگری اتحادیه اروپا خودداری کرد. المان نصیروف، عضو کمیته روابط بین‌الملل مجلس ملی آذربایجان اعلام کرد که قالب اروپایی به‌دلیل پیوستن فرانسه و اتخاذ مواضع ضد آذربایجانی با شکست روبه‌رو شده است. در واقع باید گفت که بروکسل نیز در حال ازدست‌دادن موقعیت خود به عنوان میانجیگر است و قالب غربی نیز کارایی خود را از دست داده است.
با کنار هم قرار دادن همه این موارد می‌توان نتیجه گرفت که الهام علی‌اف با زیرکی تمام سعی دارد پاشینیان را از قالب غربی مذاکرات خارج کرده و پیمان صلح را طبق شرایط خود دیکته کند، زیرا باکو جایی برای عجله ندارد و آنچه را که می‌خواست از طریق قالب غربی به دست آورد و مسئله قره‌باغ و موضوع ارامنه قره‌باغ را برای همیشه حل کرد.
می‌توان گفت که در این بین بازنده اصلی پاشینیان است که انتظار داشت به‌دنبال بخشیدن قره‌باغ کوهستانی به آذربایجان، در قالب غربی، نخست حمایت اروپا و غرب را جهت حفظ قدرت خود و سپس بیرون‌راندن روسیه از منطقه به دست آورد. اما چنین نشد و علی‌اف از نشست‌های اروپایی انصراف داد و بار دیگر ارمنستان و پاشینیان را از طریق پذیرش قالب ۳+۳، به سوی مسکو سوق داد.
حال بهترین حالت برای پاشینیان که امروز موقعیت خود در ایروان را متزلزل می‌بیند فریزشدن مذاکرات است، زیرا چنانچه وی بسته پیشنهادی باکو را بپذیرد نخست با ملی‌گراهایی روبه‌رو می‌شود که می‌توانند مردم را به خیابان بیاورند و قدرت را از او بگیرند. دوم با پذیرش و ادامه مذاکرات تحت قالب ۳+۳، دوباره به دامن مسکو بیفتد. بنابراین ایروان خواهد کوشید تا همه چیز مطابق با منطق نه جنگ و نه صلح پیش برود و این تنها وضعیت قابل پیش‌بینی طی ماه‌های آینده در قفقاز جنوبی خواهد بود.
روزنامه شرق،
