در ادامه سیاست‌های خصمانه واشنگتن و متحدان اروپایی‌اش علیه جمهوری اسلامی ایران، قطعنامه پیشنهادی روسیه و چین برای جلوگیری از بازگشت تحریم‌های سازمان ملل در شورای امنیت رأی نیاورد و روند موسوم به «پس‌گشت» (اسنپ‌بک) وارد مرحله نهایی شد و غرب با این اقدام، بار دیگر مسیر تقابل را به جای دیپلماسی برگزید.
به گزارش ایرنا، نشست شورای امنیت سازمان ملل متحد برای بررسی و رأی‌گیری درباره قطعنامه پیشنهادی روسیه و چین با هدف جلوگیری از بازگشت خودکار تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران، روز گذشته به وقت محلی برگزار شد. این قطعنامه که به منظور تمدید فنی قطعنامه ۲۲۳۱ به مدت ۶ ماه (۱۸ آوریل ۲۰۲۶/ششم اردیبهشت ۱۴۰۵) پیشنهاد شده بود، به دلیل کارشکنی آمریکا و کشورهای اروپایی با ۴ رای موافق (چین، روسیه، پاکستان و الجزایر)، ۹ رای مخالف (فرانسه، انگلیس، آمریکا، سیرالئون، اسلوونی، دانمارک، پاناما، سومالی و یونان) و ۲ رای ممتنع (گویان و کره جنوبی) نتوانست آرای لازم را کسب کند.
با شکست این قطعنامه پیشنهادی، فرآیند موسوم به طبق بند ۱۱ قطعنامه ۲۲۳۱ وارد مرحله نهایی شد و تحریم‌هایی که پس از توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ (برجام) لغو شده بودند، در آستانه احیای خودکار قرار گرفتند.
واکنش‌ها و اظهارات اعضای شورای امنیت پس از رد قطعنامه پیشنهادی چین و روسیه
پاکستان: تمدید فنی یگانه راه منطقی است
عاصم افتخار احمد، نماینده پاکستان در شورای امنیت سازمان ملل، با اشاره به رأی مثبت این هیأت به پیش‌نویس ارائه شده، از زمان دادن بیشتر به تلاش‌های دیپلماتیک از طریق تمدید فنی قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) شورای امنیت حمایت کرد.
وی با بیان اینکه اعضای شورا همگی موافق دستیابی به یک راه‌حل دیپلماتیک بودند و مشاهده کردند که برای چنین تلاش‌هایی زمان بیشتری لازم است، گفت: داشتن زمان بیشتر یک پیش‌شرط بسیار مهم برای پیشرفت خواهد بود. به همین منظور، تنها گام منطقی تمدید فنی قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) است.
افتخار احمد ضمن حمایت از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) اظهار داشت که اقدامات اجباری، مشکلات باقی‌مانده را حل نخواهد کرد بلکه آن‌ها را پیچیده‌تر می‌کند و تحریم‌ها فقط به مردم عادی ایران آسیب خواهد زد.
اسلوونی: همه باید به دیپلماسی پایبند بمانند
بوجان برستن، نماینده اسلوونی در شورای امنیت، نیز نسبت به برنامه هسته‌ای ایران، ابراز نگرانی کرد و همچنین حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران را غیرقابل قبول دانست.
وی افزود: اسلوونی از قطعنامه پیشنهادی حمایت نکرد، زیرا چنین تمدیدی ـ اگر قرار است مجالی برای دیپلماسی فراهم آورد ـ باید همراه با شرایط دقیقی باشد که رعایت شود.
او تأکید کرد: ما از همه طرف‌ها می‌خواهیم حتی پس از تحریم‌ها هم به دیپلماسی پایبند باشند.
بهانه فرانسه چه بود؟
نیکولا دو ریویر، نماینده فرانسه نیز پیش از رأی‌گیری، برای «تعریف وضعیت»، تلاش‌هایی را که طی هشت روز گذشته برای دستیابی به راه‌حل دیپلماتیک و جلوگیری از بازگشت تحریم‌ها صورت گرفته بود، تشریح و ادعا کرد: این تلاش‌ها شامل گفت‌وگو با مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و رئیس‌جمهور ایران و دیگر مسیرها بود.
با این حال، او از موضع ایران مبنی بر امتناع و عدم توافق برای انجام اقدامات مشخص و ملموس، از جمله ازسرگیری همکاری با آژانس و نبود شفافیت در مورد محل ۴۵۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده، ابراز تأسف کرد و افزود: این یک مطالبه حداقلی بود.
آمریکا: متن پیشنهادی قصد داشت ایران را از پاسخگویی معاف کند
لیندا توماس-گرینفیلد، نماینده ایالات متحده نیز پس از رأی‌گیری، از استدل‌های فرانسه، آلمان و انگلیس درباره ادعای پایبند نبودن جدی ایران به تعهدات هسته‌ای‌اش حمایت کرد.
او تأکید کرد که کشورش از بازگرداندن تحریم‌های پیش از ۲۰۱۵ سازمان ملل علیه ایران، مطابق روند تعیین‌شده در قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵)، حمایت می‌کند.
وی مدعی شد: “این تدابیر که قرار است از ۲۷ سپتامبر اجرایی شوند، خودسرانه نیستند”، بلکه به طور آشکار برای مقابله با آنچه او “تهدید ناشی از برنامه‌های هسته‌ای، موشکی و تسلیحات (متعارف) ایران و همچنین حمایت آن از تروریسم طراحی شده‌اند”، صورت می گیرد..
او تصریح کرد مکانیزم بازگشت سریع تحریم‌ها (snapback) مانع از لغو احتمالی آن‌ها از طریق دیپلماسی در آینده نمی‌شود. با این حال، در شرایط کنونی و با توجه به انچه که وی قصور ایران در پاسخ به نگرانی‌های مطرح‌شده توسط سه کشور اروپایی، نامید، هیچ مبنایی برای تغییر مسیر وجود ندارد.
او پیش‌نویس قطعنامه پیشنهادی از سوی روسیه و چین را «متنی پوچ با هدف معاف کردن ایران از پاسخگویی بابت تداوم عدم پایبندی جدی» توصیف کرد.
چین چه گفت؟
گِنگ شوآنگ معاون نماینده چین نیز با توصیف قطعنامه ۲۲۳۱ به‌عنوان «نتیجه تلاش‌های دیپلماتیک و پیروزی چندجانبه‌گرایی» هشدار داد: مسئله هسته‌ای ایران اکنون «در مقطع حساسی قرار دارد»، در حالی که سه کشور اروپایی درصدد فعال‌سازی مکانیزم بازگشت سریع تحریم‌ها هستند و ایران هشدار داده «در صورت بازگشت تحریم‌ها اقدامات متقابل انجام خواهد داد».
او گفت: وضعیت کنونی بی‌ثبات است و تقریباً در آستانه فروپاشی قرار دارد.
وی به توافق اخیر ایران با آژانس بین المللی انرژی اتمی برای ازسرگیری همکاری اشاره کرد و آن را نشانه صداقت ایران در تعامل با سه کشور اروپایی دانست.
فُو افزود ایران بارها سیگنال‌های مثبتی مبنی بر آمادگی برای ازسرگیری گفت‌وگو با ایالات متحده ارسال کرده است. به همین دلیل کشورش همراه با روسیه پیش‌نویس قطعنامه‌ای برای تمدید فنی شش‌ماهه قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) ارائه داد.
او تأکید کرد این قطعنامه «در مورد انتخاب طرف میان ایران و سه کشور اروپایی نیست»، بلکه «هدف آن فراهم کردن زمان بیشتر برای تلاش‌های دیپلماتیک و ایجاد شرایط برای راه‌حل سیاسی» است.
روسیه: تمدید قطعنامه ۲۲۳۱ فرصتی برای جلوگیری از تشدید تنش است
دیمیتری پولیانسکی معاون نماینده دائم روسیه در سازمان ملل پیش از رأی‌گیری درباره پیش‌نویس قطعنامه تمدید فنی اعتبار قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵)، ابراز امیدواری کرد: سه کشور اروپایی و ایالات متحده مسیر دیپلماسی و گفت‌وگو را به‌جای تشدید نگرانی‌ها انتخاب کنند؛ وضعیتی که می‌تواند اوضاع منطقه را بحرانی کند.
او گفت: امروز فرصت جلوگیری از یک سناریوی خطرناک، واقعاً روی میز است و در دسترس هر عضو شورا قرار دارد. پیشنهاد روسیه و چین برای تمدید فنی اعتبار قطعنامه ۲۲۳۱ تا آوریل ۲۰۲۶ فضایی برای دیپلماسی و تصمیم‌گیری جمعی باقی می‌گذارد و باید به‌عنوان اقدامی تثبیت‌کننده تلقی شود که بخشی از تلاش گسترده‌تر برای ازسرگیری مذاکرات میان همه طرف‌های اصلی برجام است.
وی از همه اعضای شورا خواست از تصویب این قطعنامه حمایت کنند تا دیپلماسی مسئولانه و عملگرایانه نه فقط در کلام، بلکه در عمل به نمایش گذاشته شود.
گویان: تمدید فنی برای پیشرفت کافی نخواهد بود
کارولین رودریگز-بیرکِت، نماینده گویان با اذعان به فوریت رسیدگی به مسئله هسته‌ای ایران، توضیح داد که هیات او در رأی‌گیری رأی ممتنع داده است.
او بر اهمیت تداوم برجام به‌عنوان ابزاری اساسی برای تضمین ماهیت صرفاً صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران و ارتقای امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی تأکید اما از تایید قطعنامه خودداری کرده است.
وی همچنین به نکات مثبت موجود در پیش‌نویس قطعنامه اشاره کرد، از جمله دعوت به ازسرگیری فوری مذاکرات میان همه طرف‌های اصلی برجام و استقبال از توافق اخیر میان ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی. اما با این حال، هشدار داد «یک تمدید فنی ممکن است برای پیشرفت کافی نباشد» و بر ضرورت یک رویکرد جامع‌تر با مشارکت همه طرف‌ها برای دستیابی به راه‌حل دیپلماتیک پایدار تأکید کرد.
