Հա

Ազգային

18/02/2022 - 14:05

Խմբագրական. Գծուող եւ չգծուող զուգահեռներ (Փետրուարեան ապստամբութեան 101-ամեակին առիթով)

Ազատագրական շարժման պատմութեան կամ ընդհանրապէս մեր ժամանակակից պատմութեան շրջադարձային իրադարձութիւններու նշումի այժմէականացման փորձը օրինաչափ է հայ հրապարակագրութեան մէջ: Միշտ չէ, որ կարելի կ՛ըլլայ հարազատ աղերսներ գտնել պատմական եւ ժամանակակից իրադարձութիւններու խորհուրդներուն միջեւ:

Ազատագրական շարժման պատմութեան կամ ընդհանրապէս մեր ժամանակակից պատմութեան շրջադարձային իրադարձութիւններու նշումի այժմէականացման փորձը օրինաչափ է հայ հրապարակագրութեան մէջ: Միշտ չէ, որ կարելի կ՛ըլլայ հարազատ աղերսներ գտնել պատմական եւ ժամանակակից իրադարձութիւններու խորհուրդներուն միջեւ:

Պատմական դասերը սակայն էական են: Պատմութեան ճիշդ ընթերցումը, ազգային ոսպնեակի օգտագործման եւ ընկալման անհրաժեշտութիւնը հրամայական են զուգահեռներ գծելու, բայց յատկապէս գալիք մարտահրաւէրները դիմակայելու նախապատրաստութեան համար:

Իսկ մարտահրաւէրները բազմաթիւ են, տարողունակ եւ ճակատագրորոշ: Գոյաբանական նոյնիսկ: Պարտադրանքներ` համաձայնութեան տեսքով, միակողմանի զիջումներ բանակցային շղարշով եւ կախեալութիւններ` գերիշխանութեան կարգախօսներով: Ահաւասիկ այն իրականութիւնները, որոնց դէմ յանդիման են մեր հայրենիքն ու մեր ժողովուրդը:

Պարտադրանքներու, գոյաբանական խնդիրներու առջեւ կանգնած էինք նաեւ 101 տարի առաջ ճիշդ այս օրը: Դարձեալ աքցանուած մուրճի եւ սալի միջեւ. դարձեալ գերիշխանութեան կորուստի վտանգին առջեւ:

Պայմաններու զուգահեռներ կան. չկան հակազդելու զուգահեռները: Փետրուարեան ապստամբութիւնը համաժողովրդային շարժում էր. ինչպէս էր Սարդարապատը կամ զանգեզուրեան գոյամարտը: Այդպէս էր նաեւ արցախեան 88-ի շարժումը:

Կան ահագին ուսումնասիրելի պատճառահետեւանքային իրավիճակներ: Ո՛չ արցախեան տարածքներու կորուստը, ո՛չ Հայաստանի Հանրապետութեան սահմաններուն ուղղութեամբ կատարուած ոտնձգութիւնները, ո՛չ պարտադրուող երկխօսութեան գործընթացները, սահմանազատումներն ու սահմանագծումները, նոյնիսկ Կարսի նոր պայմանագիրի անմիջականութիւնը չեն արժանանար համազգային հակազդեցութեան:

Կայ խնդիր ժողովուրդին մօտ բարոյահոգեբանական վիճակի յաղթահարման: Կայ խնդիր ո՛չ միայն Հայաստանի Հանրապետութեան, այլ նաեւ սփիւռքի մէջ ժողովրդային բոլոր խաւերուն մօտ անդուլ աշխատանք տանելու` վերականգնելու համար այն արժէքները, որոնց նկատմամբ սուր զգայնութիւն յառաջացած էր ազգային մակարդակով:

Ապստամբութիւնը գիտակցական դաշտի ձեւաւորում կ՛ենթադրէ: Ապստամբութիւնը միայն զինական բնոյթ չունի: Դիմադրութիւնը արտայայտուելու, բողոքի գործողութիւններու դիմելու, հակազդելու, մերժելու, չընդունելու եւ ապա զանգուածներ առաջնորդելու հասկացողութիւն է: Տեսական է ու գործնական, գիտակցական է եւ գործադրական, գաղափարական է եւ կազմակերպական, քարոզչական է եւ ցանցային:

Հայ քաղաքական միտքը պէտք է նախ որոնէ այն պատճառները, որոնց կուտակումը յանգեցաւ այսօրուան չզանգուածայնացող ապստամբութեան: Մասնագիտական դաշտային աշխատանքի կարիք կայ` տարբեր ուղղութիւններով եւ ոլորտներով յանգելու համար եզրակացութիւններու: Երկարաշունչ աշխատանքի անհրաժեշտութիւնը կայ` վերականգնելու համար փետրուարեան աւանդով յատկանշուող արժեհամակարգը:

Պայմաններու զուգահեռները տեսանելի են: Չկան այդ պայմաններուն համաժողովրդային եղանակով հակազդելու զուգահեռները: Պէտք է ազգային հուն վերատեղադրել շեղած գիծերը:

 

«Ազդակ»

 

Յարակից լուրեր

  • Անկախութեան սաղմը
    Անկախութեան սաղմը

    1988 թ. փետրւարի 13-ից ԼՂԻՄ-ի շրջկենտրոններում եւ Ստեփանակերտ քաղաքում սկսւեցին զանգւածային ցոյցեր եւ հանրահաւաքներ՝ պահանջելով Արցախի միացումը մայրհայրենիքին: Ժողովրդի պոռթկմանը իրաւական լուծում տրւեց փետրւարի 20-ին: 1988 թ. փետրւարի 20-ին, ադրբեջանական ճնշումներին հակառակ, ԼՂԻՄ ժողովրդական պատգամաւորների 20-րդ գումարման խորհրդի արտահերթ նստաշրջանը գումարւեց, որի արդիւնքում որոշում ընդունւեց դիմել Ադրբեջանական ԽՍՀ եւ Հայկական ԽՍՀ Գերագոյն խորհուրդներին խնդրանքով՝ «խորապէս ըմբռնել Լեռնային Ղարաբաղի հայ բնակչութեան ձգտումները եւ լուծել ԼՂԻՄ-ը Ադրբեջանական ԽՍՀ կազմից Հայկական ԽՍՀ կազմ տեղափոխելու հարցը, միաժամանակ միջնորդել ԽՍՀՄ Գերագոյն խորհրդի առջեւ ԼՂԻՄ-ը Ադրբեջանական ԽՍՀ կազմից Հայկական ԽՍՀ կազմ տեղափոխելու հարցին դրական լուծում տալու համար»:

  • Փետրւարեան անկրկնելի պոռթկումը
    Փետրւարեան անկրկնելի պոռթկումը

    1921 թ. Փետրւարեան համաժողովրդական ապստամբութեանը յաջորդած հարիւր տարիների ընթացքում, մասնաւորապէս՝ մինչեւ նախորդ դարի կէսերը, երբ դեռեւս ողջ էին ապստամբութեան առաջնորդներից ոմանք (Ս. Վրացեան, Բաշգառնեցի Մարտիրոս, Կ. Սասունի եւ ուրիշներ), եւ 1990-ից յետոյ, երբ հայ ժողովուրդը վերանւաճեց իր անկախութիւնը, այդ յիրաւի նշանաւոր, պատմական իրադարձութեան մասին յաճախ է գրւել, սակայն սխալւած չենք լինի, եթէ ասենք, որ մինչեւ օրս էլ այն մնում է ըստ արժանւոյն չգնահատւած: Մենք նկատի ունենք՝ պետականօրէն տրւող գնահատականը, որը դեռեւս չի հնչել Հայաստանի անկախ հանրապետութեան որեւէ իշխանական վարչակազմի կողմից:

  • Արցախի շարժման մոլուցքով
    Արցախի շարժման մոլուցքով

    34 տարի առաջ էր, այս օրերուն, Ստեփանակերտի մէջ, Արցախի հայութիւնը քայլարշաւներով եւ հաւաքներով պոռթկաց, պահանջելով դուրս գալ Ատրպէյճանի կազմէն եւ միանալ Մայր Հայաստանին։

  • Ազգայինի յաւերժական հրամայականով... Փետրւարեան ապստամբութեան 100-ամեակի առիթով
    Ազգայինի յաւերժական հրամայականով... Փետրւարեան ապստամբութեան 100-ամեակի առիթով

    Հայութեան ու Հայաստանի պատմութեան անցքերի ու վճռորոշ դրւագների մասին մերօրեայ գիտահետազօտական փորձերն ու մեկնաբանութիւնները, ինչ խօսք՝ խիստ անհրաժեշտ են ու օգտաւէտ: Դա արդէն տարիներ ի վեր կիրառւել է Հայաստանի Հանրապետութեան ակադեմական-գիտական շրջանակների մակարդակում: 

  • Մեր օրերի իրականութիւնն ու Փետրւարեան ապստամբութեան արդիական գաղափարները
    Մեր օրերի իրականութիւնն ու Փետրւարեան ապստամբութեան արդիական գաղափարները

    Փետրւարեան ապստամբութիւնը բոլորեց իր 100 տարին:

    100 տարի առաջ այս օրը՝ 1921 թւականի փետրւարի 18-ին հայ ժողովուրդն ընդվզեց հայրենիքը զաւթած բոլշեւիկների դէմ, որոնց աշխարհայեացքը, իդէալներն ու գաղափարները որեւէ կապ չունէին հայրենիքի այդ օրերի իրականութեան, անցեալի, ներկայի եւ ապագայի հետ:

Ամենաշատ ընթերցւած

Քւէարկութիւն

Կը յաջողւի՞ արդեօք Արմէն Սարգսեանին նոր որակ մտցնել ՀՀ քաղաքական կեանքում:

Եղանակ

Հեղինակութիւն © 2011-2022 «ԱԼԻՔ» Օրաթերթ։ Բոլոր իրավունքները պահպանւած են։