2016 թւականից Թուրքիան մի շարք յարձակումներ է սկսել հարեւան Սիրիայում՝ թիրախաւորելով քուրդ զինեալներին, ԴԱԷՇ ծայրայեղականներին եւ նախագահ Բաշշար Ասադին հաւատարիմ ուժերին:
«alikonline.ir» - 2016 թւականից Թուրքիան մի շարք յարձակումներ է սկսել հարեւան Սիրիայում՝ թիրախաւորելով քուրդ զինեալներին, ԴԱԷՇ ծայրայեղականներին եւ նախագահ Բաշշար Ասադին հաւատարիմ ուժերին, ըստ News.am-ի՝ գրում է AFP լրատւականը:
Վերջինս՝ Իրաքում եւ Սիրիայում, որը կոչւում է «Ճանկ-սուր» գործողութիւն, տեղի է ունենում յունիսին կայանալիք համընդհանուր ընտրութիւններից առաջ, որոնցում Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը յենւելու է իր ազգայնական կողմնակիցների վրայ՝ փորձելով յաղթել:
Նրա կառավարութիւնը ասում է, որ պէտք է պաշտպանի Սիրիայի սահմանի երկայնքով փռւած Թուրքիայի հարաւային շրջանները՝ «Ժողովրդի պաշպանութեան զօրքեր»-ի (YPG) զինեալների յարձակումներից:
Սակայն, ինչպէս նախկին ռազմական գործողութիւնները, վերջին հարւածը եւս կարող է խնդիրներ առաջացնել Թուրքիայի բարդ յարաբերութիւններում իր արեւմտեան դաշնակիցների՝ յատկապէս Միացեալ Նահանգների հետ:
Վաշինգտոնը, ԴԱԷՇ ծայրայեղական խմբաւորմանը յաղթելու համար, որոնք 2014 թւականին Սիրիայից եւ հարեւան Իրաքից զգալի տարածքներ են գրաւել, յոյսեր է կապում «Ժողովրդի պաշտպանութեան զօրքերի» հետ:
Անկարան YPG-ը դիտարկում է որպէս Քուրդիստանի բանւորական կուսակցութեան (PKK) սիրիական ճիւղ։ Կառավարութիւնը մեղադրել է քուրդ զինեալներին` անցեալ կիրակի Ստամբուլի կենտրոնում տեղի ունեցած մահացու պայթիւնի համար։ PKK-ն եւ YPG-ն հերքում են իրենց առնչութիւնը։
PKK-ն որպէս ահաբեկչական կազմակերպութիւն արգելւած է ԱՄՆ-ի եւ ԵՄ-ի կողմից։ Անկարան ցանկանում է, որ Վաշինգտոնը խզի յարաբերութիւնները YPG-ի հետ եւ լիովին աջակցի թուրքական արշաւներին Սիրիայում:
«Եփրատի վահան»
2016 թւականի օգոստոսից մինչեւ 2017 թւականի մարտը Թուրքիայի առաջին յարձակման ընթացքում թիրախաւորւել են ինչպէս ԴԱԷՇ-ի ծայրայեղականները, այնպէս էլ YPG-ի զօրքերը հիւսիսային Հալէպ նահանգում: Դիմելով դաշնակից սիրիացի ապստամբների օգնութեանը՝ թուրքական զօրքերը գրաւել են ռազմավարական նշանակութիւն ունեցող մի քանի քաղաքներ, այդ թւում՝ Ժարաբլոսը եւ Ալ Բաբը: Գործողութիւնը Անկարային թոյլ են տւել բուֆերային գօտի ստեղծել Թուրքիայի եւ Սիրիայի հիւսիսում քրդերի կողմից վերահսկւող տարածքների միջեւ:
«Ձիթենու ճիւղ»
Թուրքիայի երկրորդ յարձակումը 2018 թւականի յունւարից մարտն ուղղւած էր բացառապէս YPG-ի մարտիկների դէմ հիւսիս-արեւմտեան Աֆրին շրջանում, որտեղ մեծամասնութիւն են կազմում քրդերը: Այն մինչ օրս մնում է Թուրքիայի սիրիացի ապստամբների հսկողութեան տակ:
ՄԱԿ-ի գնահատմամբ՝ անկլաւի 320 հազար բնակիչների կէսը փախել է յարձակման ժամանակ:
«Խաղաղութեան գարուն»
Թուրքիան լայնածաւալ օդային եւ ցամաքային յարձակում է սկսել Սիրիայի հիւսիս-արեւելքում գտնւող քրդական աշխարհազորայինների դէմ այն բանից յետոյ, երբ նախկին նախագահ Դոնալդ Թրամփը 2019 թւականի հոկտեմբերին դուրս է բերել ամերիկեան զօրքերը տարածաշրջանից: Արշաւի ընթացքում սիրիացի ապստամբները թուրքական զինուժի աջակցութեամբ վերահսկողութեան տակ են վերցրել թուրք-սիրիական սահմանի 30 կիլոմետր լայնութեամբ շերտը։
Գործողութիւնը լայնօրէն դատապարտւել է Եւրոպայում եւ Միացեալ Նահանգներում: Վաշինգտոնը պատժամիջոցներ է կիրառել թուրքական որոշ նախարարութիւնների նկատմամբ, մինչդեռ ԵՄ մի քանի երկրներ սահմանափակել են Անկարային զէնքի վաճառքը։
«Գարնանային վահան»
Ի տարբերութիւն այլ յարձակողական գործողութիւնների, 2020 թւականի փետրւարին մեկնարկած յարձակումը յատուկ նախատեսւած էր Իդլիբ նահանգում սիրիական ուժերի առաջխաղացումը կասեցնելու համար:
Անօդաչու թռչող սարքի հարւածների արշաւը յղի էր աշխարհաքաղաքական ռիսկերով՝ սպառնալով հակադրել Թուրքիային Ռուսաստանի դէմ: Գործողութիւնը տեւել է մէկ շաբաթ, եւ նախագահ Էրդողանը մեկնել է Մոսկւա՝ ստորագրելու համաձայնագիր, որը երաշխաւորում է հրադադարը Իդլիբում:
2020 թւականի մարտին Թուրքիան եւ Ռուսաստանը պայմանաւորւել են տարածաշրջանում ստեղծել անվտանգութեան միջանցք՝ թուրք-ռուսական համատեղ պարեկներով M4 մայրուղու նշանակւած հատւածում։
Թուրքիան ի սկզբանէ ձգտում էր տապալել Ասադին, երբ սիրիական հակամարտութիւնը բռնկւեց 2011 թւականին:
Սակայն տարբեր ապստամբ խմբերին աջակցելուց յետոյ Անկարան վերջերս իր ուշադրութիւնը սեւեռել է կանխելու այն, ինչն Էրդողանը 2019 թւականին անւանել է «ահաբեկչութեան միջանցք» Սիրիայի հիւսիսում: Բացի YPG-ի դէմ պայքարելուց, նա նաեւ ձգտում է կանխել սիրիացի փախստականների նոր ալիքը դէպի Թուրքիա։
Էրդողանը այս շաբաթ ազդարարել է, որ կարող է վերանայել յարաբերութիւնները Ասադի հետ. «Յունիսի ընտրութիւններից յետոյ մենք կարող ենք զրոյից սկսել»։
Էրդողանն ի սկզբանէ ջերմօրէն ընդունել է սիրիացի փախստականներին՝ օգտագործելով ԵՄ ֆինանսաւորումը աւելի քան 3,6 միլիոն միգրանտների եւ փախստականների տեղաւորելու համար:
Թուրքիան Սիրիայի հետ սահմանին 764 կիլոմետրանոց պատի կառուցումն աւարտել է 2018 թւականի յունիսին եւ այժմ մէկ այլ պատ է կառուցում Իրանի հետ՝ Աֆղանստանից ներգաղթեալների հոսքը կասեցնելու համար։
