Երբ ինչ որ առիթով, կամ մօտենալով տարեվերջին վերյիշում ենք Ամանոր բառը, ակամայից զուգահեռներ ենք անցկացնում՝ մանկական խանդավառութիւն, ծիծաղ ու խինդ, նւէրներ, Յիսուս Քրիստոսի Սուրբ Ծնունդ ու Մկրտութիւն, սէր եւ խաղաղութեան բաղձանք ու գուցէեւ ուրիշ հաճելի գաղափարներ ու մտքեր։
Երբ ինչ որ առիթով, կամ մօտենալով տարեվերջին վերյիշում ենք Ամանոր բառը, ակամայից զուգահեռներ ենք անցկացնում՝ մանկական խանդավառութիւն, ծիծաղ ու խինդ, նւէրներ, Յիսուս Քրիստոսի Սուրբ Ծնունդ ու Մկրտութիւն, սէր եւ խաղաղութեան բաղձանք ու գուցէեւ ուրիշ հաճելի գաղափարներ ու մտքեր։
Նաեւ մտորում ենք ու մտածում, որ պէտք է վերանորոգւել։ Բնութեան ու օրացոյցի փոփոխութեան զուգընթաց՝ վերանորոգ կամք, հաւատք, նպատակասլացութիւն եւ վերաբերմունք։
Այս տարի էլ, հաւանաբար նոյնն ենք մտածելու, դեռ չխօսենք, թէ որքան ենք յաջողում այդ բարի ցանկութիւնները իրագործելու մէջ, բայց կան տարբերութիւններ: Ողջ հայութիւնն, ինչպէսեւ՝ իրանահայութիւնն ունեն լուրջ մտահոգութիւններ եւ լուրջ վերանորոգման կարիք։
Համայն հայութիւնը դեռ Խորհրդային Միութեան փլուզումից յետոյ Հայաստանի ամբողջութեան ու Արցախեան Ազատամարտի յաջողութիւնները լիակատար չընկալած ու չգնահատած, ինչու չէ չըմբոշխնած (չնայած, որ 3 տասնամեակներ անցել էր) ականատեսը եղաւ 44-օրեայ պատերազմին ու դրան հետեւած պարտութեանը: Այդ ամէնը յանգեցրեց Հայաստանի Պետականութեան ու ազգի գոյութեան առաջ ծառացած մարտահրաւէրների, որոնք առկայ են՝ դրան աւելացրէք հողային ամբողջականութեանն վտանգող թշնամու սպառնալիքն ու Արցախահայութեան տեղահանման ու ցեղասպանութեան լրջագոյն դամոկլեան սուրը։
Տարածաշրջանի իրադարձութիւներին սխալ գնահատական տալուն զուգահեռ, որը յանգեցրեց աշխարհաքաղաքական լուրջ տեղատւութեան ու մակընթացութեան, Իրանը գտնւում է տնտեսա-սոցիալական ոչ բարենպաստ պայմաններում։
Անկախ այս իրականութիւնից, Իրանը միշտ էլ եղել է իր թշնամիների ուշադրութեան կենտրոնում, սակայն գաղտնիք չէ ու իւրաքանչիւր երկրում, երբ ինչ որ պատճառներով դժգոհութեան ու բողոքի երեւոյթ է ծայր առնում, հակադիր եւ հակամարտող արտաքին ուժերը եւս կը փորձեն ներգործել, միջամտել եւ պղտոր ջրից ձուկ որսալ։
Մի կողմ թողնելով այս փաստը, որ մեր հայրենակիցները երկրի վարչական, հասարակական, քաղաքական ու տնտեսական կառավարման ձեւի ու ոճի հանդէպ քննադատութիւններ ունէին եւ ունեն, դժբախտաբար իրադարձութիւնների հոլովոյթը, յատկապէս վերը նշւած որոշ ուժերի բացասական դերակատարութեան բերումով ոչ նպատակայարմար ընթացք ստացաւ։
Այս ամենի ենթատեքստում թէ՛ Հայոց աշխարհի իրադրութիւնը, եւ թէ՛ Իրանի եւ իրանահայութեան իրավիճակը, նախ մտածել է տալիս, թէ որ գործիքակազմով ու աշխարհաընկալումով ենք այս բոլորին գնահատական տալիս, ապա այն, որ առաջընթաց փոփոխութիւնները պահանջում են դրանց համապատասխան մօտեցում։
Հետեւաբար, նախեւառաջ կարիք կայ ինքնագնահատման ու ինքնաքննադատութեան։
Այս առումով ելնելով Ամանորի ու Քրիստոսի սկզբունքներից ու վերոյիշեալ անհրաժեշտութիւններից, վերանորոգումն աւելի է կարեւորւում, եւ անհրաժեշտաբար պիտի վերիմաստաւորւի։
Նախ հայութիւնը Հայաստանում եւ Սփիւռքում հաւասարապէս կարիք են զգում ականատեսը լինելու, որ Հայրենի ղեկավարութիւնն ու քաղաքական-հասարակական գործիչները անաչառ ու հաւասարակշռւած վարքագիծ ցուցաբերեն։ Ողջախոհութեան կարիք կայ. բաւ է հայհոյանքների ու ամբաստանութիւնների լեզւով միմեանց հետ «հաղորդւելը», պահն է լրջանալու։ Պահն է ինքնակառավարման։
Կարիք չկայ հիասթափեցնող քայլեր վերցնել, որ ազգը իր արժանապատւութիւնն նսեմացած տեսնի ու գնայ ինքնահերքման։
Տեսնում էք, որ վերանորոգումը բազմաշերտ է ու բազմաոլորտ։
Իսկ իրանահայութիւնը, հիմնականում միշտ եղել է իրանցի քոյրերի ու եղբայրների կողքին, բայց չի ձգտել նրանց ու երկրի ղեկավարութեան միջեւ ճեղքւածք տեսնել։
Կարեւոր է նաեւ փորձել՝ երկակի ընկալումների առիթ չտալու։ Ուստի Իրանի մեր պետական այրերը պիտի ճիշտ գնահատական տան թէ՛ իրենց անելիքներին, թէ՛ բացթողումներին, եւ թէ՛ հասարակութեան տեղաշարժումներին։ Աշխարհը օրըստօրէ աւելի խրթին է դառնում։
Իրանցին եւ Իրանահայութիւնն քաջ գիտակցում են՝ իրանական համապատասխան շահերն ու անվտանգութեան գործօնները, յատկապէս երբ բանն հասնում է Իրան-Հայաստան յարաբերութիւններին ու փոխկապակցւած անվտանգութեանը եւ միասնական շահերին։
Ուրեմն՝ յոյսով ու բարեմաղթանքներով շնորհաւորում ենք բոլորի Ամանորն ու Սուրբ Ծնունդը, բայց միաժամանակ բոլորիս ի խորոց սրտի ցանկանում ենք վերանորոգ մտքի ու կամքի դրսեւորում։
ԻՐԱՆԻ ԻՍԼԱՄԱԿԱՆ ԽՈՐՀՐԴԱՐԱՆՈՒՄ
ՀԻՒՍԻՍԱՅԻՆ ԵՒ ՀԱՐԱՒԱՅԻՆ ԻՐԱՆԱՀԱՅՈՒԹԵԱՆ ՊԱՏԳԱՄԱՒՈՐՆԵՐ՝
ԱՐԱ ՇԱՀՎԵՐԴԵԱՆ
ԵՒ
ՌՈԲԵՐՏ ԲԵԳԼԱՐԵԱՆ
