سورن پارسیان، دانشیار اقتصاد دانشگاه ایروان
ملت‌های ایران و ارمنستان دارای هزاران سال همزیستی با یکدیگر بوده‌اند. متعاقب این موضوع روابط و پروژه‌های دوجانبه‌ی سودمند دو کشور همیشه نیازمند رشد و شکوفایی می‌باشد که یکی از آنها در کنفرانس مطبوعاتی در ایروان در ۲۷ سپتامبر ۲۰۲۳ اعلام شد.
آرارات میرزویان وزیر امور خارجه جمهوری ارمنستان و حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران از افتتاح کنسولگری ارمنستان در تبریز خبر دادند. افتتاح کنسولگری ارمنستان در تبریز بار دیگر ثابت می‌کند که مقامات ایران تمایل به اجرای یک سیاست بلند مدت در زمینه سیاست خارجی و داخلی دارند.
با شروع به کار سرکنسولگری جمهوری ارمنستان در تبریز، علاوه بر آذربایجان شرقی، امکان گسترش حوزه خدمات کنسولسگری به سایر استان‌های مجاور، از جمله استان آذربایجان غربی، اردبیل، گیلان و مازندران نیز فراهم می‌شود که این امر به توسعه و تحکیم روابط اقتصادی، فرهنگی و آموزشی بین این مناطق کمک خواهد کرد. در حال حاضر دو کنسولگری ترکیه و جمهوری آذربایجان امکان ارائه خدمات کنسولی را در چنین منطقه‌ی وسیعی دارند.
شایان ذکر است که پیش از استقرار قدرت شوروی در سال ۱۹۲۰ میلادی ارمنستان در تبریز کنسولگری داشت ولی بعد از استقرار کامل اتحاد جماهیر شوروی این کنسولگری در تبریز منحل شد. از این رو، افتتاح این کنسولگری را می‌توان گام مهمی به سوی احیاء پیوندهای تاریخی و سنتی بین دو ملت برادر دانست.
البته از طرف دیگر افتتاح کنسولگری ارمنستان در تبریز را می‌توان اقدامی متقابل در برابر افتتاح کنسولگری جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۲۲ میلادی در کاپان دانست. اقدامی که تاثیر شگرفی بر امنیت کریدور شمال- جنوب و خنثی سازی دالان جعلی زنگه‌زور خواهد داشت.
تمامیت ارضی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری ارمنستان خط قرمزی است که می‌توان از طریق گسترش همکاری‌های دو جانبه تهران و ایروان آن را تامین کرد.
کنسولگری های کاپان و تبریز می‌توانند مستقیم یا بطور غیرمستقیم به تقویت کریدور شمال- جنوب کمک کنند. برای کارهای عمرانی این دالان در تاریخ۲۳ اکتبر ۲۰۲۳م بین دولت ارمنستان و سه شرکت ایرانی قرارداد جدیدی منعقد شد که بر اساس آن طرف ایرانی از اگاراک(مغری) -تونل واردانی زور-کاجاران به طول ۳۲ کیلومتر را احداث خواهد کرد.
فعالیت‌های شرکت‌های ایرانی نه تنها فقط از لحاظ اقتصادی بلکه از جهات سیاسی و اجتماعی نیر اهمیت دارد.
آغاز فعالیت‌های عمرانی احداث این دالان از سوی شرکت‌های ایرانی، نه تنها موجب اشتغالزایی بلکه موجبات رونق کسب و کار استان‌ها و شهرهای همجوار با تبریز را به همراه خواهد داشت.
همچنین مشخص است که افتتاح کنسولگری جمهوری ارمنستان در تبریز می تواند انگیزه‌ی جدید و مضاعفی در زمینه‌های تجاری و اقتصادی برای هر دو کشور به همراه داشته باشد.
آمارهای رسمی حاکی از افزایش روابط تجاری طرفین دارد، بطوریکه از ایران در سال ۲۰۲۲میلادی ۵۲۶میلیون دلار محاسبه شده است که در مقایسه با سال ۲۰۱۷ سه برابر و در مقایسه با سال۲۰۲۱ بیست درصد افزایش نشان می‌دهد.
از ایران بطور عمده گاز طبیعی، مصالح ساختمانی، سخت افزار، محصو لات لبنی، میوه‌های خشک و تازه، گوجه فرنگی و غیره صادر می‌شود.
صادرات از ارمنستان در سال ۲۰۲۲، حدود یک میلیون دلار می‌باشد که در مقایسه با سال ۲۰۲۱ حدود ۱/۵۶ درصد افزایش نشان می‌دهد. از ارمنستان به ایران به طور عمده برق، آهن قراضه، سیگار، گوشت گاو، گوشت بره و غیره صادر می‌شود.
به عبارت دیگر می‌توان ثابت کرد که صادرات کالاهای ایرانی در مقایسه با صادرات کالاهای ارمنی از رشد قابل توجهی برخوردار بوده است. البته صادرات محصولات ایرانی به طور قابل توجهی توسط اتحادیه‌ی اقتصادی اوراسیا EEU نیز تسهیل شده است که البته ارمنستان نیز عضو آن است و تنها کشور عضو این اتحادیه اقتصادی می‌باشد که با جمهوری اسلامی ایران دارای مرز مشترک می‌باشد. بنا به موافقتنامه‌ی آزاد تجاری بین جمهوری اسلامی ایران و کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا، تعرفه بازرگانی برای صادرات ۳۰۶ محصول به کشورهای ارمنستان، روسیه، بلاروس، قزاقستان و قرقیزستان صفر شده است که این توافقنامه در سال۲۰۲۴ میلادی بصورت دائمی خواهد شد.
در عین حال، قرارداد دائمی تجارت آزاد و افتتاح کنسولگری در هر دو کشور به توسعه همکاری دو جانبه نیز کمک می‌کند. به ویژه در سال‌های اخیر گوجه فرنگی و لبنیات ایرانی در ارمنستان فرآورده و به اتحادیه اقتصادی اوراسیا و دیگر کشورهای اروپایی صادر شده است. لازم به ذکر است که ارمنستان با اتحادیه‌ی اروپا، آمریکا، ژاپن و سایر کشورها نیز قراردادهای تجارت آزاد دارد، یعنی کالاهای فرآوری شده در ارمنستان را می‌توان به کشورهایی صادر کرد که واردات کالاهای ایرانی را بکلی ممنوع یا بصورت محدود تحت تحریم قرار داده‌اند.
بی‌تردید افتتاح کنسولگری ارمنستان در تبریز بر توسعه گردشکری از توریست سلامت نیز کمک شایانی خواهد کرد. کنسولگری ارمنستان می‌تواند برای گردشگران ایرانی و ارمنی، و در ارائه اطلاعات و سایر خدمات کنسولی خدمات لازم را ارائه کند. سالانه بیش از ۲۰۰ هزار ایرانی تعطیلات خود را در ارمنستان می‌گذرانند، در حالی که ایران به ویژه تبریز با توجه به وجود میراث تاریخی و غنی ارمنی-ایرانی می‌تواند یکی از مقاصد مورد علاقه‌ی گردشگران ارمنی باشد. این امر به انگیزه‌ی جدیدی برای توسعه زیرساخت‌های گردشگری بین دو کشور تبدیل خواهد شد. با توجه به رشد علم پزشکی در ایران و وجود مراکز مهم درمانی در تبریز، نقش کنسولگری ارمنستان در تبریز و کنسولگری جمهوری اسلامی ایران در کاپان در جذب توریست سلامت چشم گیر خواهد بود.
به موازات برنامه‌های فعال و موثر اجرا شده توسط ارامنه ایران، باید در راستای توسعه‌ی روابط علمی و فرهنگی بین ارمنستان و ایران گام برداشت. بطوریکه بایستی کنسولگری‌ها زمینه‌های لازم برای تقویت ارتباطات و ایجاد کرسی‌های هم اندیشی مشترک میان روشنفکران، نخبگان، اساتید دانشگاه، دانشجویان و دانش‌آموزان دو کشور را فراهم آورند. بازدیدهای متقابل از مراکز علمی – پژوهشی، دانش بنیان، اجرای برنامه‌ها و همایش‌های علمی مشترک می‌تواند بخشی از این برنامه باشد.
در جمع بندی باید گفت که تعمیق روابط سیاسی، اجتماعی-اقتصادی و دیپلماتیکی جمهوری ارمنستان و جمهوری اسلامی ایران نه تنها برعلیه کشور ثالثی نیست، بلکه این روابط مبتنی بر اصول عزت، خرد و ارزش افزوده برای طرفین و منطقه و حتی نتایج برنامه‌های مشترک ارمنستان و ایران نه تنها برای منطقه، بلکه برای سایر کشورها نیز قابل استفاده است.
منبع خبر: ایرنا
