مهدی سبحانی با اشاره به اینکه ۵ اصل مورد نظر جمهوری اسلامی ایران از جمله احترام به حاکمیت ملی، احترام به تمامیت مرزی، صلاحیت قضایی، عمل متقابل و تغییر ناپذیری مرزها در توافق بین ایروان و باکو لحاظ شده، به نقل از مقامات ارمنستانی گفت: این کشور گامی خلاف منافع جمهوری اسلامی ایران و روابط دو کشور برنخواهد داشت.
به گزارش خبرنگار بین‌الملل ایسکانیوز، پس از دیدار میان نخست‌وزیر ارمنستان و رئیس‌جمهور جمهوری آذربایجان در واشنگتن به منظور به نتیجه رساندن توافق صلح که با میانجیگری رئیس‌جمهور آمریکا انجام شد، گمانه‌زنی‌هایی در خصوص چگونگی مسیر ترانزیتی موسوم به «مسیر ترامپ برای صلح» و تهدیدات احتمالی آن برای ایران به وجود آمد. توافقی مذکور بر ایجاد یک کریدور ارتباطی میان جمهوری آذربایجان و نخجوان از مسیر ارمنستان تاکید دارد. اقدامی که به اعتقاد برخی تحلیلگران هدف آن گشودن راه‌های جدید تجاری و کاهش وابستگی منطقه به روسیه و ایران بوده است. با این حال، چنین اقدامی ابعاد ژئوپولیتیک مهمی دارد و نگرانی‌هایی را در تهران و حتی خود ایروان برانگیخته است.
تردید نخبگان سیاسی ارمنستان نسبت به توافق با آذربایجان / واشنگتن حضورش در کریدور را سیاسی خواهد کرد
در ایران، بسیاری از کارشناسان و افکار عمومی بیم آن دارند که ایجاد این کریدور به معنای محدود شدن دسترسی مستقیم ایران به ارمنستان و شمال قفقاز باشد؛ مسیری که برای ارتباطات راهبردی و اقتصادی کشور اهمیت فراوان دارد. افزون بر این، افزایش حضور و نفوذ آمریکا در نزدیکی مرزهای ایران از دیگر تهدیدهایی است که این توافق می‌تواند برای منافع و امنیت ملی ایران به همراه داشته باشد. هشدار برخی مقامات ایرانی مبنی بر اینکه هرگونه تغییر ژئوپولیتیک بدون در نظر گرفتن منافع تهران غیرقابل پذیرش است، بازتابی از همین نگرانی‌هاست.
در کنار این مسائل، یکی از دلایل اصلی حساسیت ایرانیان و حتی خود ارامنه، بی‌اعتمادی نسبت به باکو و احتمال نقض تعهدات از سوی آن کشور است. بر همین اساس، نخست‌وزیر ارمنستان در جریان سفر رئیس‌جمهور ایران به ایروان اطمینان داده که تمامی ملاحظات امنیتی و اقتصادی ایران در نظر گرفته شده و کنترل کامل مسیر در دست دولت ارمنستان باقی خواهد ماند. با وجود این تضمین‌ها، همچنان تردیدهایی درباره پیامدهای واقعی این توافق برای آینده منطقه و نقش ایران وجود دارد.
به همین بهانه، سرویس بین الملل ایسکانیوز گفتگویی با مهدی سبحانی -سفیر فوق العاده و تام الاختیار جمهوری اسلامی ایران در جمهوری ارمنستان- انجام داده و سوالاتی در خصوص وضعیت روابط دو کشور مطرح کرده است.
دیپلمات ارشد ایران در ایروان در خصوص دستاوردهای سفر رئیس جمهور ایران به ارمنستان با بیان اینکه این سفر به لحاظ دوجانبه بعد از ۹ سال و به لحاظ چندجانبه بعد از ۷ سال انجام شد، اظهار کرد: با توجه به داغ شدن تحولات منطقه‌ای سفر رئیس جمهور در زمانی کاملا درست انجام شد و نشان داد که قفقاز برای جمهوری اسلامی ایران اهمیت ویژه‌ای دارد و ایران نسبت به تحولات پیرامونی خود بی‌تفاوت حساسیت بالایی برای خطوط قرمز خود قائل است.
سبحانی با اشاره به اینکه پیام دیگر این سفر اهمیت ویژه روابط با ارمنستان برای ایران بود، گفت: جمهوری اسلامی ایران خواهان تداوم روند صعودی روابط با ارمنستان است و تهران و ایروان با درک متقابل و فهم مشترک به دنبال حفظ روابط خوب و سازنده خود هستند و در سفر رئیس جمهور ایران گفتگوهای بسیار سازنده‌ای با نخست وزیر ارمنستان انجام شد و گفتگویی که نیم ساعت برنامه‌ریزی شده بود، بیش از دو ساعت به طول انجامید.
سفیر ایران در ارمنستان تصریح کرد: دو طرف توافق کردند روابط را در تمام سطوح عمق داده و فهم متقابل دو کشور را استمرار ببخشند و از همین رو، در این سفر ۱۲ سند همکاری در بخش‌های تجارت، سرمایه‌گذاری، همکاری‌های دارویی، تعاملات فرهنگی، همکاری در حوزه حمل و نقل و … امضا شد و بیانیه مشترک دو کشور بسیار خوب و مهم بود.
وی در خصوص توافقنامه بین جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان بر سر کریدور ترانزیتی گفت: این امر صرفا در موافقتنامه ۱۷ بندی صلح دو کشور پاراف شده و هنوز امضای نهایی نشده است. به گفته آقای سبحانی، نه در سند موافقتنامه صلح و نه در بیانیه امضاء شده دو کشور در واشنگتن چیزی در مورد مسیرهای حمل و نقل چیزی به اسم کریدور وجود ندارد و صرفا بحث گشایش مسیرهای حمل و نقل مطرح شده که دسترسی جمهوری آذربایجان به نخجوان را فراهم کند و در مقابل دسترسی ارمنستان از طریق راه‌آهن به جلفا در ایران متصل می‌شود.
سبحانی تاکید کرد: در متن بیانیه دو کشور آذربایجان و ارمنستان که باید جزئیات آن در آینده توسط دو کشور مورد گفتگو قرار گیرد، ۵ اصل مورد نظر جمهوری اسلامی ایران از جمله احترام به حاکمیت ملی، احترام به تمامیت مرزی، صلاحیت قضایی، عمل متقابل و تغییر ناپذیری مرزها کاملا لحاظ شده و بنابراین جای نگرانی از این بابت وجود ندارد.
سفیر ایران در ارمنستان خاطر نشان کرد: ارمنستان و آمریکا به صورت شفاهی و نه کتبی توافق کرده‌اند که یک شرکت مشترک ارمنی-آمریکایی در ارمنستان ثبت کرده و یک اپراتور و سرمایه‌گذار برای اجرای پروژه مشخص کنند که کاملا در قالب حاکمیت ملی و صلاحیت قضایی ارمنستان تعیین شده و نظارت امنیتی، کنترل گذرنامه و روال گمرکی ارمنستان بر آن حاکم خواهد بود و این امر بر اساس توافق انجام شده به نوعی اپراتوری خواهد بود نه مالکیت مسیر.
دیپلمات ارشد ایران به عنوان مثال به فرودگاه ایروان اشاره کرد که مالکیت آن در اختیار دولت ارمنستان است و کنترل گذرنامه، روال گمرکی و چک امنیتی توسط دولت انجام می‌شود اما مدیریت فرودگاه به یک شرکت سرمایه‌گذار واگذار شده است و بنابراین تعابیری که تحت عنوان «اجاره ۹۹ ساله» برای مسیر ترانزیتی مورد توافق استفاده می‌شود، صحت ندارد.
سبحانی اطمینان داد که دولت ارمنستان در سفر رئیس جمهور اعلام کرده که گامی خلاف منافع جمهوری اسلامی ایران و روابط دو کشور برنخواهد داشت و مرز مشترک با ایران برای آنها نیز اهمیت ویژه‌ای دارد و به هیچ وجه آسیبی به آن نخواهند زد.
سفیر ایران در ایروان با بیان اینکه مرز مشترک دو کشور «مرز امید» است و در طول تاریخ نمادی از حسن همجواری بین دو کشور بوده، تاکید کرد: با توجه به توافقات انجام شده، آینده روابط دو کشور بسیار روشن خواهد بود و بیش از پیش گسترش خواهد یافت.
وی افزود: سفر دبیر شورای امنیت ملی ارمنستان به تهران درست چند روز پس از سفر رئیس جمهور ایران به ایروان با هدف انجام گفتگوهای امنیتی بیانگر درک طرف ارمنی از حساسیت‌های ایران است و گفتگوهای بسیار خوبی در این زمینه انجام شد و دو کشور در مسیر امضای توافقنامه راهبردی بلندمدت هستند که همه ملاحظات در آن لحاظ خواهد شد.
