آهنگساز ارمنی که در فیلم ایرانی «دوشیزه ماریا» نوازندگی کرده، گفت: با توجه به دوستی دیرینه ارمنیان و ایرانیان، نمی‌توانستم از کنار موسیقی غنی ایرانی بگذرم.
لِوون تِوانیان نوازنده و آهنگساز سرشناس که به تسلط بر سازهای بادی ارمنی و بداهه‌نوازی در سبک‌های مختلف شهرت دارد، قرار است به همراه آرمن آساتوریان نوازنده پیانو در چهلمین جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر روی صحنه برود.
تِوانیان (متولد ۱۳ سپتامبر ۱۹۷۵ در ایروان) از سنین کودکی به یادگیری پیانو و سازهای بادی محلی پرداخت و در سال ۱۹۹۷ از کنسرواتوار دولتی کومیتاس ایروان فارغ‌التحصیل شد. تِوانیان در کلاس آرارات پتروسیان، بر سازهای بادی چوبی ارمنی تسلط یافت و به عنوان یکی از چهره‌های شاخص موسیقی سنتی ارمنستان شناخته شد.
به مناسبت حضورش در مهم‌ترین رویداد موسیقی ایران گفت و گویی با او داشتیم:
ایرنا – شما یکی از مهمانان ویژه چهلمین جشنواره موسیقی فجر در ایران هستید. احساس شما از شرکت در این رویداد چیست؟
اول از همه، از دعوت شما سپاسگزارم. شرکت در این جشنواره افتخار بزرگی برای من است. از انتخاب شما قدردانی می‌کنم و خوشحالم که فرصت دارم موسیقی ملی خود را در چارچوب این جشنواره ارائه دهم.
– آیا تا به حال اجرای زنده‌ای در ایران داشته‌اید؟ اگر بله، این اجراها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
من دو بار در ایران برای مخاطبان ارمنی و ایرانی اجرا داشته‌ام. کنسرت‌های بسیار زیبایی داشتیم و همه چیز به‌یادماندنی بود.
– چه قطعاتی را برای اجرای خود در این جشنواره انتخاب کرده‌اید و آیا برنامه ویژه‌ای برای مخاطبان ایرانی در نظر دارید؟
در این کنسرت، موسیقی قرون وسطایی، موسیقی فولکلور و آثار عاشیق‌ها اجرا خواهد شد و من سازهای دودوک، بلول، شوی و تاو شوی ارمنی را معرفی خواهم کرد. همچنین یک قطعه را با پیانو اجرا می کنم. با توجه به دوستی دیرینه ارمنیان و ایرانیان، نمی‌توانستم از کنار موسیقی غنی ایرانی بگذرم، بنابراین در این کنسرت قطعه‌ای از موسیقی فانتزی ایرانی نیز برای مخاطبان ایرانی اجرا خواهد شد. در این برنامه، آرمن آساطوریان موسیقیدان و آهنگساز بااستعداد ایرانی-ارمنی، مرا همراهی خواهد کرد.
– علاوه بر مهارت در نواختن سازهای بادی ارمنی، شما یک پیانیست نیز هستید. چگونه توانسته‌اید میان این دو حوزه تعادل برقرار کنید؟
بسیاری از افراد وقتی آثار مرا می‌شنوند، از تنوع سبک‌های من شگفت‌زده می‌شوند اما من توانسته‌ام این دو جهان را با هم ترکیب کنم. زیرا تحصیلات کلاسیک دارم و من از بخش پیانو فارغ‌التحصیل شده‌ام و عشق من به موسیقی ملی از والدینم نشأت می‌گیرد. چون آن‌ها نیز موسیقیدان هستند.
– اجراهای شما ترکیبی از موسیقی سنتی ارمنی و بداهه‌نوازی جَز است. این سبک تلفیقی چگونه شکل گرفت و چه چالش‌هایی به همراه دارد؟
در دوران تحصیل، من جَز مطالعه کردم و توانستم ترکیب‌های مختلفی ایجاد کنم. یعنی توانستم موسیقی ملی را با جَز ترکیب کنم و استاد من، پروفسور، آهنگساز و جَزمن Tsovak Hambardzumyan، سهم بزرگی در این زمینه داشت.
– شما با ارکسترهای مختلفی همکاری کرده‌اید، از جمله ارکستر فیلارمونیک دولتی ارمنستان. چالش‌های رهبری یک ارکستر سازهای فولکلور مدرن نسبت به اجرا به عنوان یک سولیست چیست؟
وقتی به عنوان سولیست اجرا می‌کنید، تنها مسئول خودتان هستید اما زمانی که یک ارکستر کامل را رهبری می‌کنید (در مورد من، گروه سازهای فولکلور مدرن ارکستر فیلارمونیک دولتی ارمنستان)، این مسئولیت ۱۰ برابر می‌شود. در ادامه این بحث، مایلم اشاره کنم که من رهبری دو ارکستر کودک و نوجوان مدرسه موسیقی استپان جرباشیان را بر عهده دارم که پنج سال متوالی برنده جایزه بزرگ در رقابت‌های منطقه‌ای شده‌اند.
– شما در کشورهای متعددی از جمله ایالات متحده، کانادا، ایتالیا، فرانسه و آلمان اجرا داشته‌اید. تجربه اجرای موسیقی فولکلور ارمنی در این کشورها چگونه بوده است؟
اجرای موسیقی در مقابل یک مخاطب خارجی، به طور طبیعی حس بزرگی از افتخار را برایم به ارمغان می‌آورد که می‌توانم موسیقی ملی کشورم و سازهای ملی آن را فراتر از مرزهای کشورم ببرم و به مخاطبان خارجی ارائه دهم و همیشه مخاطب با پاسخ گرم خود این موضوع را متقابلاً باز می‌گرداند.
– وضعیت موسیقی فولکلور ارمنی در صحنه بین‌المللی چگونه است و چگونه می‌توان آن را بیشتر به جهان معرفی کرد؟
در موسیقی متن فیلم‌های مختلف در سراسر جهان می‌توان آثاری با موتیف‌های موسیقی ارمنی را شنید. مثلا در فیلم گلادیاتور صدای دودوک ارمنی به اجرا درآمده که توسط جیوان گاسپاریان، نوازنده مشهور جهانی دودوک، نواخته شده است. همچنین، آثار آهنگسازان مشهور ارمنی مانند رقص شمشیر اثر آرام خاچاتوریان در برجسته‌ترین صحنه‌های جهان اجرا می‌شوند.
من تاکنون بیش از ۳۰ کنسرت سولو در سراسر جهان به عنوان سولیست داشته‌ام و همچنین با خوانندگان مختلف همکاری کرده‌ام. علاوه بر این، بیش از هزار کنسرت را همراه با آنسامبل‌های دولتی شوغاک و تگزار اجرا کرده‌ام.
– در سال ۲۰۰۹، شما در دانشگاه تارتو در استونی یک سخنرانی و کنسرت برگزار کردید. این تجربه چگونه بر دیدگاه شما نسبت به موسیقی و آموزش آن تأثیر گذاشت؟
این یک فرصت دیگر برای ترویج موسیقی ملی ارمنی بود و من بسیار خوشحالم که این تجربه را داشتم.
– شما بیش از ۲۰ اثر ضبط‌شده در آرشیو رادیو عمومی ارمنستان دارید. آیا برنامه‌ای برای انتشار آثار جدید یا آلبوم دیگری دارید؟
بیش از ۵۰ اثر تاکنون منتشر شده و این مجموعه به‌طور مداوم در حال گسترش است.
– شما همچنین در زمینه موسیقی فیلم فعالیت داشته‌اید. چگونه وارد این حوزه شدید و کدام پروژه سینمایی برای شما چالش‌برانگیزترین بوده است؟
پس از آشنایی با آثارم، کارگردان مشهور آلمان چیلیگاریان پیشنهاد همکاری داد و از من خواست که برای فیلم‌های او موسیقی بنویسم. این فیلم‌ها موفق به کسب جوایز نخست در جشنواره‌های مختلف جهانی شده‌اند. بنابراین، می‌توانم بگویم که خودم آهنگساز پنج موسیقی فیلم هستم که یکی از آن‌ها برای یک فیلم کانادایی و چهار فیلم دیگر برای آثار ارمنی بوده است.
از این فرصت استفاده کرده و می‌خواهم بگویم که اولین پیشنهاد همکاری‌ام را از ایران دریافت کردم و در فیلم ایرانی دوشیزه ماریا به کارگردانی شهریار بحرانی نوازندگی کردم.
– آهنگسازی برای فیلم چه تفاوتی با اجرای زنده دارد و کدام یک برای شما جذاب‌تر است؟
به‌طور کلی، اجرای یک ملودی و آهنگسازی برای فیلم دو پدیده کاملاً متفاوت هستند. هنگام اجرا، آنچه را که احساس می‌کنم و در ذهنم تصور دارم از طریق موسیقی بیان می‌کنم اما هنگام آهنگسازی برای فیلم، باید به موضوع فیلم و تغییر صحنه‌ها توجه داشته باشم. در عین حال آن را با تفسیر و امضای هنری خود ارائه دهم.
– در بهار سال ۲۰۱۲، شما عنوان هنرمند برجسته جمهوری ارمنستان را دریافت کردید. این شناخت چگونه بر حرفه شما تأثیر گذاشت؟
برای هر هنرمندی دریافت جایزه دولتی افتخار بزرگی است و خوشحال‌کننده است که چنین شناختی دریافت می‌کنم.
– آیا پروژه‌های آینده‌ای دارید که بتوانید جزئیات آن‌ها را به اشتراک بگذارید؟
در آینده نزدیک یک پروژه بزرگ داریم که در آن سعی دارم رقص‌های سایه را با استفاده از ملودی‌های خودم و بسیاری از نمونه‌های موسیقی ملی و با اجرای زنده ارکستر ترکیب کنم.
– به‌عنوان یک موسیقیدان و آهنگساز با تجربه، چه نصیحتی برای موسیقی‌دانان جوانی که علاقه‌مند به یادگیری موسیقی فولکلور هستند، دارید؟
موسیقی ملی خود را تا حد امکان مطالعه، حفظ و ترویج کنند.
– در نهایت، اگر می‌توانستید پیامی ویژه به مخاطبان ایرانی خود ارسال کنید، آن پیام چه می‌بود؟
باز هم می‌خواهم از جشنواره موسیقی فجر برای دعوت من تشکر کنم. می‌خواهم یادآوری کنم که من به دوستی ارمنی-ایرانی که تاریخچه‌ای چندصدساله دارد، بسیار ارادت دارم. همچنین خوشحال می‌شوم که در ارمنستان به شنیدن اجراها و موسیقی هنرمندان ایرانی بپردازم.
مصاحبه‌کننده: فرید پریش
