نشست رصد و ردیابی سیگنال های دیپلماسی پارلمانی در ارمنستان، با هدف تقویت دیپلماسی پارلمانی از مسیر آموزش با هدف پیشنهادی برای ارتقاء نقش مجلس در روابط بین الملل، به همت مرکز نوآوری قوه مقننه برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، دومین نشست از سلسله نشست‌های دیپلماسی پارلمانی تحت عنوان دیپ لنز با رویکرد رصد و ردیابی سیگنال‌های دیپلماسی پارلمانی در ارمنستان، با حضور تعدادی از پژوهشگران و کارشناسان حوزه سیاست خارجی و روابط پارلمانی در ساختمان شیخ فضل الله نوری مجلس شورای اسلامی برگزار شد.
در این نشست تخصصی که به همت آزمایشگاه شبیه‌سازی مرکز نوآوری قوه مقننه برگزار شد، عباس ظهوری سفیر پیشین جمهوری اسلامی ایران در ارمنستان، آرا شاوردیان نماینده مسیحیان ارمنی تهران و شمال کشور در مجلس شورای اسلامی و رئیس گروه دوستی پارلمانی ایران و ارمنستان و احسان موحدیان مدیر میز ارمنستان در آزمایشگاه شبیه سازی دیپلماسی پارلمانی و دبیر علمی نشست در سخنرانی‌های خود به تحلیل روندها و سیگنال‌های دیپلماسی پارلمانی در قفقاز جنوبی پرداختند.
عباس ظهوری، سفیر پیشین جمهوری اسلامی ایران در ارمنستان، در ابتدای این نشست ضمن تأکید بر ضرورت آموزش‌های حرفه‌ای برای نمایندگان مجلس شورای اسلامی در حوزه دیپلماسی عمومی، خواستار نهادینه سازی آموزش‌های مهارتی رفتاری و فرهنگی برای اعضای هیأت‌های اعزامی شد.
وی با بیان اینکه ما نباید نسبت به آداب رفتار و نوع تعامل در سفرهای رسمی و دیدارهای دیپلماتیک بی‌توجه باشیم، گفت: ما باید آموزش‌هایمان را افزایش دهیم. آموزش منش گفت‌وگو، لباس مناسب، نحوه غذا خوردن و… همه اینها موضوعاتی هستند که ما برایشان کلاس آموزشی داریم. حتی برای خوردن غذای خشک و میوه نیز آداب داریم اینها باید رعایت شوند.
سفیر پیشین جمهوری اسلامی ایران در ارمنستان، با اشاره به پیچیدگی‌های روابط منطقه‌ای و لزوم ارتقای کیفیت هیئت‌های پارلمانی تصریح کرد: تمام کارهای اجرایی سفر از صفر تا صد، اعم از تنظیم جدول برنامه‌ها ملاقات‌ها رفت و آمد، فرودگاه پذیرایی مهندسی زمان بندی و حتی نحوه مذاکره باید با دقت بالا انجام شود؛ چرا که طرف مقابل مخصوصاً در کشورهایی چون ارمنستان از نسل‌های جوان و و حرفه‌ای برخوردار است که به خوبی آموزش دیده‌اند.
وی با تاکید بر ضرورت ارزیابی مستمر از کیفیت این سفرها، افزود: وقتی می‌بینیم طرف مقابل حرفه‌ای است پرسش‌های تخصصی می‌پرسد و هدفمند عمل می‌کند این خود بخش مهمی از ارزیابی است؛ اما اگر ما نتوانیم از ظرفیت نماینده مجلس خودمان استفاده کنیم تا پیگیری‌های لازم را انجام دهد، فرصت را از دست داده‌ایم.
ظهوری، همچنین به ظرفیت‌های فراوان گروه‌های دوستی پارلمانی اشاره کرد و گفت: باید از ظرفیت دیپلماسی پارلمانی برای حل مشکلات تجار، رفع موانع گمرکی، پیشبرد اهداف اقتصادی و حتی حل معافیت‌ها استفاده کنیم. گاهی نماینده مجلس ما قدرتی دارد که می‌تواند در سطح دولت هم تأثیر گذار باشد. اگر این ظرفیت در کنار نماینده کشور مقابل قرار گیرد، می‌تواند به اقدامات بزرگ منتهی شود.
وی در ادامه افزود: نباید صرفاً به گزارش سفر اکتفا کنیم؛ بلکه باید یک بانک اطلاعاتی دقیق داشته باشیم وضعیت موجود را با وضعیت مطلوب بسنجیم و بر اساس آن سناریو و استراتژی تعریف کنیم. این مهم تنها با آسیب شناسی علمی، نیازسنجی واقعی و شبیه‌سازی‌های دقیق امکان پذیر است.
وی با اشاره به تجربه موفق تعامل جمهوری اسلامی ایران با ادیان الهی به ویژه جامعه ارامنه، تأکید کرد: ما گنجینه‌های بزرگ فرهنگی در کنار خود داریم در جمهوری اسلامی ایران، اقلیت‌های دینی در نهایت آرامش زندگی می‌کنند؛ از جمله ارامنه که ظرفیت عظیمی دارند و باید از آنها به عنوان پلی برای گفت‌و‌گوهای بین المللی استفاده کنیم.
ظهوری افزود: برخی از ارامنه رساله دکترای خود را درباره امام حسین(ع) و حضرت زهرا(س) نوشته‌اند. برخی از آنها اسقف هستند اما شناخت عمیقی از تشیع دارند. ما باید به جای محدودیت این تعامل را تقویت کنیم و ایران هراسی و اسلام هراسی را با این الگوهای همزیستی پاسخ دهیم.
وی با اشاره به ظرفیت‌های رسانه‌ای موجود، گفت: بارها با مسئولان رسانه ملی گفتگو کرده‌ایم. ما شبکه‌هایی به زبان‌های مختلف داریم؛ اما هنوز شبکه‌ای به زبان ارمنی نداریم این در حالی است که حدود ۱۰ میلیون ارمنی در سراسر جهان وجود دارند که مخاطب بالقوه این شبکه خواهند بود. این شبکه می‌تواند روایتگر واقعی از جمهوری اسلامی باشد.
ظهوری، با ابراز خرسندی از گسترش آموزش زبان فارسی در مدارس ارمنستان نیز، گفت: حدود سه سال پیش موفق شدیم زبان فارسی را به عنوان یکی از زبان‌های اختیاری در مدارس ارمنستان ثبت کنیم. امروز تعداد مدارس و دانش آموزانی که فارسی می‌خوانند افزایش چشمگیری یافته است و این دستاورد مهمی در حوزه دیپلماسی فرهنگی است.
عباس ظهوری همچنین تأکید کرد: اگر گروه‌های دوستی پارلمانی به صورت تخصصی و فعال وارد میدان شوند می‌توانند نقش بسیار مهمی در ارتقای منافع ملی ایفا کنند. ما باید با آموزش مستمر، تدوین استراتژی تحلیل اسناد بالادستی و شبیه‌سازی سناریوهای همکاری به سمت دیپلماسی کارآمد اثر بخش حرکت کنیم.
نماینده مسیحیان ارمنی تهران و شمال کشور در مجلس شورای اسلامی و رئیس گروه دوستی پارلمانی ایران و ارمنستان، نیز در ادامه با انتقاد از ضعف پیگیری‌ها در حوزه روابط خارجی، گفت: ما از ظرفیت دیپلماسی پارلمانی که می‌تواند در تعاملات بین‌المللی بسیار تأثیرگذار باشد به درستی استفاده نمیکنیم در سفرهای خارجی نمایندگان فرصت‌های خوبی برای طرح مطالبات و پیگیری منافع کشور فراهم می‌شود؛ اما به دلیل نبود استراتژی و هماهنگی اغلب این فرصت‌ها از بین می‌رود.
شاوردیان، با تأکید بر لزوم آموزش تخصصی نمایندگان مجلس، اظهار کرد: به نظر من هیچ ایرادی ندارد که برای نمایندگان کلاس‌های آموزشی برگزار شود. همان طور که در حوزه‌های دفاعی آموزش برگزار می‌شود در حوزه دیپلماسی و روابط خارجی هم باید آموزش‌هایی درباره پروتکل، تشریفات و نحوه تعاملات رسمی برگزار شود. وقتی نماینده‌ای به عنوان بخشی از یک هیئت وارد یک کشور خارجی می‌شود، در واقع نماینده کل جمهوری اسلامی ایران است و باید بداند چگونه رفتار کند.
وی با انتقاد از نبود یک نقشه راه مشخص در روابط خارجی، افزود: ما در سیاست خارجی استراتژی مشخصی نداریم. وقتی بحرانی پیش می‌آید به سمت یک کشور یا یک جریان می‌رویم و بعد که آن بحران تمام شد، هیچ نقشه بلندمدتی نداریم. با ۱۵ کشور همسایه باید ۱۵ سیاست متفاوت داشته باشیم نه یک سیاست واحد.
نماینده مسیحیان ارمنی تهران و شمال کشور در مجلس شورای اسلامی همچنین درباره ظرفیت‌های اقتصادی مغفول مانده بین ایران و ارمنستان، گفت: در حالی که تراز تجاری بین روسیه و ارمنستان به حدود ۲۰ میلیارد دلار رسیده تراز تجاری ایران و ارمنستان بسیار کمتر است و این نشان دهنده عدم بهره‌برداری صحیح از ظرفیت‌هاست. ما تنها ۶۵ میلیون دلار ویزای تجاری داریم و اگر تبادل انرژی مانند نفت گاز و برق را هم در نظر بگیریم شاید به یک میلیارد دلار برسد؛ اما این رقم در مقایسه با ظرفیت‌های دو کشور بسیار ناچیز است.
شاوردیان با اشاره به پروژه‌های مشترک گمرکی، اظهار کرد: طرح توسعه گمرک‌ها از زمان دولت شهید رئیسی کلید خورد و ارمنستان با دریافت وامی به مبلغ ۲۲ میلیون یورو از بانک اتحادیه اروپا برای توسعه گمرکات مرزی اقدام کرده اما ما هنوز در داخل کشور نتوانسته‌ایم هماهنگی‌های لازم را انجام دهیم.
وی درباره وضعیت حمل و نقل جاده‌ای نیز گفت: در مرز ظرفیت تردد روزانه تنها ۲۰۰ کامیون است، در حالی که نزدیک به ۶۰۰ کامیون اتوبوس خودرو و کامیون‌های حامل کالاهای فاسد شدنی در صف هستند و این وضعیت نارضایتی طرفین را در پی دارد.
رئیس گروه دوستی پارلمانی ایران و ارمنستان در ادامه گفت: ما از ظرفیت اقوام و ادیان در روابط خارجی استفاده نمیکنیم همان طور که در داخل کشور اقوام مختلف در کنار هم زندگی مسالمت آمیز دارند، در خارج از کشور نیز جامعه ارامنه می‌تواند به عنوان یک قسمتی از جامعه فعال و متعهد ما، نقش موثری ایفا کند. ما باید از این ظرفیت به درستی بهره گیریم.
شاوردیان با تأکید بر اهمیت تعامل میان دستگاه‌های، مختلف گفت: وقتی وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های اجرایی حاضر نیستند از ظرفیت‌های دیپلماسی پارلمانی استفاده کنند، طبیعتاً پیگیری‌ها هم به نتیجه نمی‌رسد. ما می‌توانیم با همکاری و هماهنگی میان مجلس وزارتخانه‌ها و نهادهای ذی ربط گام‌های موثری برداریم.
وی در پایان ضمن تشکر از برگزاری این جلسه در مرکز نوآوری قوه مقننه، گفت: از همه عزیزان در بخش امور بین الملل و مرکز نوآوری قوه مقننه تشکر می‌کنم. این جلسات فرصتی است برای هم‌اندیشی و هم‌افزایی و امیدوارم با استفاده از ظرفیت‌های پارلمانی بتوانیم منافع کشور را در سطح منطقه‌ای و بین المللی بهتر پیگیری کنیم.
شایان ذکر است این نشست با هدف ارتقاء توانمندی‌های تحلیلی پژوهشگران و تصمیم سازان حوزه دیپلماسی پارلمانی و به همت مرکز نوآوری قوه مقننه برگزار شد و در راستای تقویت سواد دیپلماتیک و گسترش نگاه داده محور به روابط پارلمانی گامی مؤثر در مسیر شناخت بهتر تحولات منطقه ای و تعاملات بین المللی مجلس شورای اسلامی ارزیابی شد.
