روایت پیانیست ارمنی از معنای متفاوتی که ایران برایش دارد

هایک ملیکیان که در نخستین شب از سی‌ونهمین جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر در تالار رودکی روی صحنه رفت و رپرتواری ارمنی را در رسیتال پیانوی خود اجرا کرد، در گفت‌وگویی اختصاصی با ایسنا درباره علت انتخاب این رپرتوار، میزان آشناییش با موسیقی ایران و موسیقی با کلام و بی‌کلام صحبت کرد.

او در ابتدا درباره نحوه انتخاب رپرتوار رسیتال پیانوی خود در جشنواره موسیقی فجر گفت: به طور کلی هر زمان که قرار است کنسرتی در سطح بین‌الملل‌ و یا یک فستیوال خارجی برگزار کنم، به علت اینکه اساس کار جمعی است و من از سمت کشور دیگری برای برگزاری کنسرت دعوت شده‌ام، پیش از هر چیزی از خود فستیوال سوال می‌کنم که به چه موسیقی علاقه دارند؟ تم جشنواره چیست؟ و آیا قالب خاصی برای قطعات کنسرت در ذهن دارند؟

ملیکیان ادامه داد: پس از دعوت به جشنواره موسیقی فجر هم با افزاد مربوطه به بحث و گفت‌وگو نشستیم و بررسی کردیم که چه رپرتواری ممکن است، برای مخاطبان ایرانی جذابیت داشته باشد؟ در همین راستا به این مسئله رسیدیم که ارمنستان به عنوان کشور همسایه ایران ممکن است خیلی با میراث موسیقی کلاسیک خود شناخته شده نباشد به همین علت تصمیم گرفتیم که یک برنامه موسیقی ارمنی برای معرفی این موسیقی به ایرانی‌ها داشته باشیم. در همین راستا قطعاتی از کومیتاس که به عنوان پایه‌گذار موسیقی کلاسیک ارمنستان شناخته می‌شود، خاچاتوریان و باباجانیان که در قرن بیستم زیسته‌اند و البته قطعاتی از هنرمندان قرن ۲۱ را انتخاب کردیم که برخی از آنها نخستین بار بود که در ایران اجرا می‌شدند.

همچنین از او درباره علتی که موجب شد برای بار دوم به ایران بیاید سوال کردیم که گفت: درحقیقت این بار سومی است که من در ایران روی صحنه می‌روم ولی بار دومی است که به خود ایران می‌آیم؛ زیرا بار اول دو رسیتال پیانو در همین سالن رودکی داشتم. این بار وقتی که به ایران دعوت شدم بسیار خوشحال شدم؛ زیرا ایران و اجرا در این کشور برای من معنای دیگری دارد. عمدتا وقتی که به کشور دیگری دعوت می‌شوم صرفا رسیتالم را اجرا می‌کنم و برمی‌گردم. ولی ایران به این جهت برایم متفاوت است که می‌خواهم از افراد شجاعی که قصد دارند موسیقی کلاسیک در ایران جریان داشته باشد و آن را در ابعاد دیگری معرفی کنند حمایت کنم. من به اجرا در ایران به چشم کاری که می‌توانم برای این کشور انجام دهم نگاه می‌کنم و خوشحال می‌شوم که قرار است برای مخاطبانی شگفت انگیز اجرا کنم. البته باید اضافه کنم که مردم ایران بسیار مهمانپذیر هستند. به همین جهت بلافاصله پس از دریافت دعوت نامه حضور در ایران را پذیرفتم.

در بخش دیگری از این مصاحبه از او درباره میزان آشنایی‌اش با موسیقی ایران پرسیدیم که گفت: آخرین باری که به ایران آمدم در اجرایم بیشتر قطعات آهنگسازان ایرانی را مانند امیرمهیار تفرشی‌پور، فوزیه مجد، شاهین فرهت و مهدی حسینی اجرا کردم که طی کنسرت هم این آهنگسازان به مخاطبان معرفی می‌شدند. در بین موسیقیدان‌های ایرانی ولی من اثر «ایرانا» از خانم مجد را دوست دارم که براساس رقص‌های باستان ایران ساخته شده است و این علاقه من در حدی بود که وقتی به ارمنستان برگشتم، خودم باری دیگر این اثر را ضبط کردم که اکنون در آرشیو آثارم موجود است.

این نوازنده پیانو تصریح کرد: البته من تعدادی از موسیقیدان‌های سنتی ایرانی را هم می‌شناسم که موسیقی آنها به قلب همه ما ارمنی‌ها نزدیک است.

در پایان از این هنرمند که خود در حوزه موسیقی بی‌کلام کار می‌کند درباره علت پرطرفدار بودن موسیقی کلاسیک نسبت به موسیقی بی‌کلام و عامه‌پسند پرسیدیم که گفت: به نظرم این امر خیلی طبیعی است و حتی عجیب می‌شد اگر مردم موسیقی کلاسیک را بیشتر دوست داشتند. من با این مسئله عادی برخورد می‌کنم و این موضوع دقیقا همان گونه است که باید باشد. موسیقی کلاسیک سر و کار زیادی با ذهن مخاطب دارد و حتی گاهی بر این باور هستیم که موسیقی کلاسیک به هوش و توانایی ذهنی بیشتری برای دریافت و درک نیاز دارد. حتی اصلا عجیب نیست که اگر بگویم موسیقی عامه‌پسند دریافت راحت‌تری دارد؛ زیرا صرفا درباره زندگی روزمره و مسائل عادی زندگی است اما موسیقی کلاسیک به آمادگی ذهنی نیاز دارد و افرادی که این آمادگی ذهنی را دارند تعدادشان در هر جامعه زیاد نیست.