Հայ ժողովրդի վերիվայրումներով լի պատմութեան ընթացքում հայ կինը իր անմնացորդ դերն է ունեցել թէ՛ ռազմի ճակատում, թէ՛ հասարակական կեանքում, եւ թէ՛ նոր սերնդին ուսուցանելու եւ դաստիարակելու առումով:
Իրանահայ եւ այս պարագային Թեհրանի հայկական համայնքում եւս կանայք չեն խնայել իրենց կարելին համայնքի ազգային, եկեղեցական, ուսման ու հասարակական բնագաւառներում եւ իրենց աշխատանքները էլ աւելի հունաւորելու նպատակով հիմք են դրել կանանց միութիւնների:
Սրանից 45 տարիներ առաջ Թեհրանի Սարդարապատ թաղամասում մի խումբ ազգային ոգով տոգորւած հայ կանանց ջանքերի շնորհիւ եւ ելնելով ժամանակի հրամայականից կեանքի կոչւեց «Հայ Կին» միութեան կից «Անի» միութիւնը:
Միութիւն, որը 45 տարիներ շարունակ իր հերթական վարչութիւնների եւ անդամների նւիրումով չի խնայել իր կարելին թաղամասի հայ կանանց բազմաոլորտ ազգային-հասարակական ուսուցումներ փոխանցելու առումով:
45-ամեայ յոբելեանը նշելու առիթով նախաձեռնութեամբ՝ «Անի» միութեան վարչութեան եւ կեանքի կոչւած յանձնախմբի, նոյեմբերի 14-ին, գեղարւեստական յայտագրով համեմւած միջոցառման ընթացքում, Հ. Ուս. «Չհարմահալ» միութեան «Յովհաննէս Թումանեան» սրահում նշւեց միութեան հիմնադրման ու գործունէութեան 45-ամեակը եւ 45-ամեակին նւիրւած «Լոյս եւ ժառանգութիւն» գրքի շնորհանդէսը:
Երեկոն մեկնարկեց Տէրունական աղօթքով, որից յետոյ բացման խօսքով հանդէս եկաւ Շարիս Մելքոմ Աբգարը: Խօսքի մէջ նշւել էր. «Յոբելեանները մեր ազգի անբաժանելի մասն են կազմում, որոնք ոչ միայն ուղղակի տօներ են կամ հանդիսութիւններ, այլեւ տարբեր ժամանակների սահմանագծին որեւէ միութեան կեանքի եւ ժողովրդի պատմութեան ինքնատիպ ամփոփումն են, որին պէտք է մօտենալ ամենայն պատասխանատւութեամբ, քանզի իւրաքանչիւր յոբելեան ոչ այլ ինչ է եթէ ոչ յարգանքի եւ վստահութեան արտայայտութիւն»: Խօսքի այլ բաժնում անդրադարձ կատարւելով օրւայ յոբելեար միութեանը նշւել էր. «Քառասուն հինգ տարիներ շարունակ «Անի» միութիւնը դիմագրաւելով բոլոր մարտահրաւէրներին, ինքնավստահօրէն շարունակել է իրեն յանձնարարւած ու շնորհւած առաքելութիւնը մեր ժողովրդի եւ ի մասնաւորի հայ երիտասարդութեան հզօրացման եւ հայեցի դաստիարակութեան գործում»:
45-ամեայ միութեան հիմնադրման նպատկների եւ անցած ուղու մասին համապարփակ գծերով անդրադարձաւ «Անի» միութեան վարչութեան նախագահ Ժանեթ Բալասանեանը: Իր խօսքերի ընթացքում նա ընդգծեց. «Իւրաքանչիւր մարմին կամ միութիւն ինքնանպատակ չէ, ունի իր յստակ առաքելութիւնը եւ գործունէութիւնը, որին հաւատարմօրէն ծառայում են միութիւնները միշտ բարձր դասելով ազգային շահերը իրենց սեփական շահերից: Ահա այդ նպատակով 1980 թւականին «Հայ կին» միութեան եւ Սարդարապատ թաղամասի մի խումբ ակտիւ կանանց նախաձեռնութեամբ կեանքի կոչւեց «Հայ կին» միութեան ամենաերիտասարդ մասնաճիւղը, որը կոչւեց մեր ժողովրդի պատմութեան արմատներին համահունչ, բազմադարեան կարօտն ու կապւածութիւնը արտայայտող «Անի» անւամբ»: Խօսքի մէջ նշւել էր. ««Անի» միութիւնը իր կազմաւորման առաջին իսկ օրւանից լծւեց հայապահպանման սուրբ ու նւիրական գործին եւ քաջ գիտակցելով ազգապահպանման հիմնական ազդակի՝ հայ կնոջ դերը՝ նպատակադրւեց իրականացնել հետեւեալ կէտերը՝
Ա. Բարձրացնել հայ կնոջ մտաւոր մակարդակը
Բ. Անաղարտ պահել կնոջ ազգային ուրոյն նկարագիրը
Գ. Նպաստել նոր սերնդի հայեցի կրթութեանը եւ դաստիարակման աշխատանքներին»:
Նա ընդգծեց, որ միութեան բազմաբովանդակ աշխատանքները իրագործւել են շնորհիւ միութեան նւիրեալ անդամուհիների եւ կարեւորութեամբ անդրադարձաւ միութեան հիմնադիրներից՝ հանգուցեալ Նազիկ Մանասեանի ազգային-հասարակական անվերապահ ջանքերին, եւ նշեց, որ ի յարգանս նրա ազգանւէր աշխատանքների միութեան սրահը ժամանակին անւանակոչւեց «Նազիկ Մանասեան»-ի անւամբ: Նա իր շնորհակալական խօսքը ուղղեց բոլոր նրանց, որոնց անվերապահ ջանքերի շնորհիւ իրականացել է «Անի» միութեան 45-ամեայ երթը:
Ապա պատկերասփռւեց «Անի» միութեան 45-ամեակին նւիրւած տեսահոլովակ, որի ընթացքում հանդիսատեսը ունկնդրեց ժամանակին Նազիկ Մանասեանի հետ կատարւած հարցազրոյցը՝ միութեան աշխատանքնրի ու հիմնադրման նպատակների մասին, պատկերասփռւեց միութեան նախագահի եւ մի քանի անդամուհիների յղած շնորհաւորանքները, նաեւ պատկերասփռւեց երգ, որի բառերի հեղինակն է միութեան անդամուհի՝ Մադլէն Գրիգորեանը, երաժշտութիւնը՝ Համլետ Խաչատրեանի, իսկ մեներգեց Էրիկա Դաւթեանը:
Հրաւիրւեց իր խօսքը փոխանցելու «Հայ կին» միութեան նախագահուհի Դիաննա Յովհաննիսեանը: Իր ելոյթի ընթացքում նա մեծարելով Նազիկ Մանասեանի յիշատակը ընդգծեց, որ «Հայ կին» միութեան կից «Անի» միութիւնը ունեցել է ազգային, կրթական ու մշակութային գործունէութեան յաջող ու փայլուն ընթացք: Նա նշեց. ««Անի» միութիւնը կրթելով, դաստիարակելով եւ ուսուցանելով հայորդիներին, ի մասնաւորի հայ կանանց, շնորհիւ իր բանիմաց միութենականների եւ թեւակոխելով անհամար փորձութիւններ, յաղթահարելով խոչընդոտներ ու դժւարութիւններ, մնացել է իր սկզբունքային բարձրունքին եւ ամենայն յաջողութեամբ իրագործել է իր նպատակները»:
Ծրագրի ընթացքում Անուշա Աւանէսեանը ներկայացրեց «Ձօն Անի» միութեան բանաստեղծութիւնը, խօսք Մարտիրոս Օհանջանեանի:
Հրաւիրւեց իր խօսքը փոխանցելու Իրանի Իսլամական խորհրդարանում Թեհրանի եւ հիւսիսային իրանահայութեան պատգամաւոր Արա Շահվերդեանը: Պատգամաւորը ողջունելով «Անի» միութեան 45-ամեայ յոբելեանը, գնահատանքով անդրադարձաւ միջոցառմանը մեծ թւով հանդիսատեսների ներկայութեան կապակցութեամբ եւ ընդգծեց. «Հայ կնոջ դերը մեր միութիւնների եւ համայնքային կեանքի մէջ անգնահատելի է: Դարերի ընթացքում հայ կանայք ոչ միայն եղել են ընտանիքի ու սերնդի պահպանողները, այլ՝ հասարակական ու միութենական կեանքի ակտիւ կազմակերպիչներն են: Միութիւնները նաեւ շատ կարեւոր դեր են ունեցել համայնքի միաւորման, տարբեր ծրագրերի, մշակութային փառատօնների, գրական երեկոների, պարային եւ երգչախմբային ներկայացումների կազմակերպման եւ այլ աշխատանքների գործում: Միութիւնը միայն կազմակերպութիւն չէ, այլեւ ընտանիք է, որտեղ մարդիկ միմեանց հետ աշխատում են դժւարութեան եւ ուրախութեան պահերին: Միութիւնները մեր ժողովրդի կենդանի օրգանիզմի երակներն են: Որտեղ կայ հայկական միութիւն, այնտեղ կայ հայկական կեանք»:
Միջոցառմանը հաղորդավարը ընթերցեց յոբելեանի առիթով ստացւած ուղերձներ՝ ինչպէս Իրանի Իսլամական խորհրդարանում Թեհրանի եւ հիւսիսային իրանահայութեան պատգամաւոր Արա Շահվերդեանի, Թ. Հ. Թ. Թեմական խորհրդի, «Հայ կին» միութեան, Հ. Մ. «Սարդարապատ» միութեան, Սրբոց Վարդանանց եկեղեցու Եկեղեցական խորհրդի եւ անհատների յղած ուղերձները:
Միջոցառման եզրափակիչ խօսքը՝ Թեհրանի հայոց թեմի առաջնորդ Տ. Սեպուհ արք. Սարգսեանի յղած պատգամի ընթերցումն էր, որը ներկայացրեց Տ. Արիստակէս քհնյ. Շահմիրեանը: Սրբազան Հայրը իր յղած պատգամի մէջ շնորհաւորելով «Անի» միութեան հիմնադրման եւ գործունէութեան 45-ամեակը ընդգծել էր. «Օրհնում ենք բոլոր անդամուհիներին, որոնք անցնող երկար տարիների ընթացքին ժրաջան ու մեղւաջան աշխատանքներով իրենց նպաստն են բերել Սարդարապատ թաղամասի բնակչութեանը: Հայ կինը պատմութեան ընթացքին միշտ արդարացրել է իր վրայ դրւած յոյսը եւ անյոգնում կերպով շարունակելով իր ծառայութիւնը իր լուման է ներդրել եկեղեցական, կրթական, մշակութային եւ հասարակական ոլորտներում: Հայ տան օջախը վառ պահող անփոխարինելի էակն է եղել հայ կինը, որուն առջեւ մեր ժողովրդի զաւակները միշտ խոնարհաբար յիշատակել են»:
Օրւայ ծրագիրը ոչ միայն 45-ամեայ յոբելեանի նշում էր, այլ նաեւ այս առիթով լոյս տեսած «Լոյս եւ ժառանգութիւն» գրքի շնորհանդէսը: Գիրք, որի հեղինակն է՝ Վարսիկ Բաղդասարեանը, գրքի շապիկի ձեւաւորողն է՝ Մեղեդի Պօղոսեանը, էջաւորումը եւ համակարգչային գրաֆիկան իրականացրել է Հենրիկ Խաչատրեանը, եւ գրքի ընդհանուր նախագծի եւ տպագրութեան վերահսկիչն է Անի Յովսէփեանը: Գրքի շնորհանդէսից առաջ, գրքի հրատարակման նպատակների մասին անդրադարձաւ Ժանեթ Բալասանեանը, կարեւորելով միութեան գործունէութեան մասին ապագայ սերնդին իրազեկ պահելը:
Գրքի շնորհադէսի համար բեմ հրաւիրւեցին Իրանի Իսլամական խորհրդարանում Թեհրանի եւ հիւսիսային իրանահայութեան եւ Սպահանի եւ հարաւային իրանահայութեան պատգամաւորներ՝ Արա Շահվերդեանը եւ Գեղարդ Մանսուրեանը, Իրանի Հայ Աւետարանական եկեղեցու համայնքապետ վերապատւելի դոկտ. Միշէլ Աղամալեանը, քահանայ հայրերը, գրքի հեղինակ՝ Վարսիկ Բաղդասարեանը, Անի Յովսէփեանը, «Անի» միութեան վարչութեան նախագահ Ժանեթ Բալասանեանը եւ Անուշա Աւանէսեանը:
Երեկոն յագեցած էր գեղարւեստական յայտագրով, որի ընթացքում հայկական հեզաճկուն պարով հանդէս եկան «Ակունք» պարային համոյթի սաները, գեղարւեստական ղեկավար եւ բեմադրիչ՝ Կարինէ Մանուչերեան, ազգային-ժողովրդական մեներգերով հանդէս եկան Թենի Յակոբեանը, Էրիկա Դաւթեանը եւ Ֆրէդ Մաւաթեանը, ով նաեւ երգեց իր մշակած երաժշտութեամբ «Վարդը ձեռքիդ» ժողովրդական երգը: Ասմունքային կատարումով ելոյթ ունեցաւ Հ. Մ. «Սիփան» միութեան «Աւիւն» ասմունքի խմբի անդամ՝ Սիոն Սինանին, ֆլէյտայի կատարումներով՝ Մինէ Վարդանեանը:
Ծրագրին «Անի» միութեան վարչութեան կողմից ծաղիկներով գնահատւեցին ծրագրում իրենց դերակատարութիւնը բերած բոլոր անհատները:
Միջոցառմանը ներկայ էին՝ Թ.Հ.Թ.Թեմական խորհրդի ներկայացուցիչ Ժորժ Հայրապետեանը, Տ. Մաշտոց քհնյ. Խաչատրեանը, Տ. Մեսրոպ քհնյ. Ռաթէոսեանը, միութիւնների ներկայացուցիչներ, բարերարներ եւ հրաւիրեալներ:
Աւարտին հիւրերի եւ վաստակաւոր միութենականների ձեռամբ հատւեց 45-ամեայ յոբելեանը խորհրդանշող տորթը:
Միջոցառումը եզրափակւեց ընդունելութեամբ:
Թղթակցութիւնը՝ ԿԱՐԻՆԷ ԴԱՒԹԵԱՆԻ
