Արթուր Զաքիեան. «Մենք ամենաբարդ պահերին, համախմբւում ենք եւ անհրաժեշտ է ամրապնդել այդ համախմբւածութիւնը»

Արթուր Զաքիեանը երիտասարդ դաշնակահար, կոմպոզիտոր է: Աւարտել է Երեւանի Կոմիտասի անւան պետական կոնսերւատորիայի Գործիքային կատարողականութեան մագիստրատուրայի կրթական ծրագիրը: Կամերային անսամբլի արտիստ է, դաշնամուրի ուսուցիչ: Վերջերս Երեւանի Կոմիտասի անւան կամերային երաժշտութեան տանը տեղի ունեցաւ նրա մենահամերգն ու «ԴՈՒ» հեղինակային ալբոմի շնորհանդէսը: Արթուր Զաքիեանը մենահամերգներ է ունեցել աշխարհի տարբեր երկրներում:

– Ո՞վ էք դուք, ինչպէ՞ս սկսեցիք:

– Երաժշտութեամբ սկսել եմ զբաղւել 8 տարեկանից: Իմ պապիկը եղել է Հայաստանում հարւածային գործիքների դպրոցի հիմնադիրներից մէկը, մեր տանը միշտ յայտնի մարդիկ են եկել երաժշտական բնագաւառից եւ այդպէս սէրը փոքրուց եղել է, խորացել, խորացել եւ խորացել է:

– Ստեղծագործութիւնը Ձեր կեանքի կենտրոնում է գտնւում, դուք նաեւ վերամշակում եւ նոր ոճով էք ներկայացնում Կոմիտասի, Արամ Խաչատրեանի, Մակար Եկմալեանի, մեր մեծերի ստեղծագործութիւնները: Ինչն է այսօր Ձեզ համար ոգեշնչող աղբիւր հանդիսանում, ստեղծագործելու համար:

– Ամենամեծ բանը, որ ոգեշնչում է դա սէրն է:

– Դաշնամո՞ւրի, թէ՞ … :

– Ընդհանրապէս սէրը, մարդու, բնութեան, ընտանիքի նկատմամբ:

– Հէնց սէ՞րն էլ ձեզ մղեց դէպի դաշնամուրը, եւ այն որպէս երաժշտական գործիքի ընտրութեան, թէ՞ այլ մոտիւացիաներ եւս կային: Հայ երաժիշտները, ժամանակակից աշխարհում ասելիք ունե՞ն, թէ՞ ժամանակի ընթացքում մենք ունեցել ենք երաժիշտներ, որոնք իրենց ստեղծագործութիւններով աշխարհն են բացել մարդու առջեւ:

– Այնպէս ստացւեց, որ երբ առաջին բանալին սեղմեցի, ուղղակի սիրահարւեցի: Դաշնամուրն ունի շատ մեծ հնարաւորութիւններ, մնացած գործիքներն էլ գեղեցիկ են, բայց ինձ ամենահարազատը դաշնամուրն է: Մենք ունենք այսօրւայ օրով, երիտասարդ երաժիշտներ, որոնք աշխարհի մակարդակում եզակի են: Օրինակ Սերգէյ Խաչատրեան, Տիգրան Համասեան, այդպիսի երաժիշտներ մատների վրայ է հնարաւոր հաշւել ամբողջ աշխարհում, եւ իհարկէ մեր ասելիքը շատ մեծ է: Մենք ունենք նաեւ փայլուն երիտասարդութիւն, որոնց ասելիքը դեռ առջեւում է: Ընդհանրապէս 1990 թւականներից սկսած շատ ոլորտներ տուժեցին, մշակոյթը, կրթութիւնը: Մեր ծնողները ապրել են լրիւ ուրիշ միջավայրում: Ժամանակ է պէտք, որ ոտքի կանգնենք, որովհետեւ մեր մշակոյթը տուժել է այսօրւայ օրօք: Բայց կարծում եմ ամէն ինչ դեռ առջեւում է, եւ կան մարդիկ, որոնք շատ լուրջ հիմքեր ունեն, կրկին եւս բարձրանալ ամենավերեւները, ամբողջ աշխարհում:

– Վերջին շրջանում տարբեր բեմերում տեսնում ենք ազգային հարցեր, որոնք միջազգային հնչեղութիւն են պահանջում: Արդեօք Ձեզ այդ հարթակը բաւարարո՞ւմ է, այդպիսի գործառոյթի իմաստով:

– Ես ընդհանրապէս քաղաքականութիւնից փորձում եմ հեռու մնալ, եւ պարզապէս համարելով, որ երաժշտութիւնը իմ զէնքն է, այդպէս եմ կռւում, նաեւ ազգային հարցերի առնչութեամբ: Իմ կարծիքով, արւեստագէտն իր գործը այնպէս պէտք է կատարի, որ նրա միջոցով, աշխարհը ճանաչի կոնկրետ այդ ազգին, որովհետեւ ամէն մարդ ունի իր մտածելակերպը եւ քաղաքականութիւնը լրիւ ուրիշ ոլորտ է:

– Ինչպէս է հնարաւոր հասարակութեան մօտ արւեստի, որակի նկատմամբ ճաշակ ձեւաւորել, որովհետեւ մեր բազում պարտութիւնների պատճառներից մէկն էլ այն է, որ արւեստն է զիջել: Հնարաւո՞ր է ոլորտը վերականգնել, Ձեզ մօտ ակնկալիքները եւ յոյսը ինչպիսի՞ դրսեւորում ունի:

– Մենք ունենք շատ տաղանդաւոր սերունդ: Այդ մարդիկ դեռ երեխաներ են, եւ դեռ կունենան իրենց լուրջ խօսքն ասելու առիթ: ժամանակները փոխւել են, բայց տարբեր պատճառներով, այնպէս է եղել, որ բոլոր բնագաւառները յետ են գնացել, բայց կամաց-կամաց կը սկսենք գնալ առաջ: Ես Հայաստանում յաճախ եմ շփւում տարբեր երիտասարդ երաժիշտների հետ, եւ այդ լոյսը սկսում է աւելի վառ պահւել եւ իր խօսքը ասելու է, նոր սերունդը իր խօսքը ասելու է: Մի քիչ պատմականօրէն նայելով հարցին, հին ժամանակներից սկսած, Արաբական խալիֆայութիւնը, Օսմանեան տիրապետութիւնը, թաթարները, մեր հայերի պատմութիւնը, հազարամեակների պատմութիւն ունենք, մենք ամէն մի դարաշրջանում բախւում ենք սեփական պայքարին եւ այսօր տեսնում ենք այն ինչ կատարւում է: Եկէք չմոռանանք, որ Եղեռն տեսած, ապրած ու վերականգնւած ազգ ենք: Ընդհանրապէս բոլոր ազգերը միշտ պայքարի մէջ են: Վերջիվերջոյ չմոռանանք, որ այն ազգն ենք, որ գոյատեւել ենք, ուրեմն ինչ որ մի բան կայ չէ՞, ես չեմ հաւատում, որ կը վերանանք, եւ այլն: Մենք հիմա խոցւած ենք, բայց ուժեղ ազգ ենք: Հայը մնում է հայ: Մենք դեռ մեր խօսքը ասելու ենք, հզօրանալու ենք, մէկ իջնել եւ մէկ բարձրանալու ենք վերեւ: Այսինքն մենք դեռ շատ տեղ ունենք բարձրանալու:

– Արդեօք այդ մտորումները, որ մէկ բարձրանում, մէկ իջնում ենք, որը նաեւ կեանքի իրողութիւններից է, բայց եթէ այդպէս խորհենք, ապա հայ հասարակութիւնը նման մտածելակերպ ունենալով, բացարձակ անգործութեան, յետընթացի կը մատնւի: Ինչպէ՞ս է կարելի դրա դէմն առնել, որպէսզի երկարատեւում յաղթահարենք նաեւ դրան մատնւելու վտանգը:

– Կարծում եմ, պայքարի ձեւն այն է, որ ամէն մարդ իր գործը կատարի եւ այն լաւ կատարի: Օրինակ երաժիշտը եթէ իր գործը ճիշտ կատարի, ապա մարդիկ լսելով, կը ցանկանան իմանալ, ով է այդ երաժիշտը, ծագմամբ ինչ քաղաքից է: Ներքին ամրութիւնը վերագտնելն էլ կարեւոր է, բայց յաջողութեան միակ գրաւականը, աշխատանք, աշխատանք եւ կրկին աշխատանքն է:

– Երաժշտութիւնը կարո՞ղ է Հայաստանի եւ Սփիւռքի կապերի ամրապնդման գործօն դառնալ:

– Իհարկէ, ամենաշատը հէնց երաժշտութեան միջոցով է հնարաւոր այդ կապը ամրապնդել: Բայց օրինակ երաժշտութիւնը եթէ համեմատենք արւեստի այլ բնագաւառների հետ, այն չես կարող շօշափել: Այսինքն, երաժշտութիւնը կախւած չէ ո՛չ տարածութեանը, ո՛չ ժամանակին: Նա պարզապէս քո ականջների, տարբեր զգացողութիւնների միջոցով, հասնում է հոգուդ, եւ տարբեր հարթակների միջոցով հնարաւոր է դառնում հասանելիութիւն ապահովել: Հիմա տարբեր հարթակներ կան, եւ երբ մարդը սիրով իր գործն է կատարում այդ միջոցով հանրութիւնն իր հետ եւս կապւում է եւ ամէն ինչ իր հունով միշտ զարգանում է: Մենք ամենաբարդ պահերին, համախմբւում ենք եւ անհրաժեշտ է ամրապնդել այդ համախմբւածութիւնը:

– Շնորհակալ եմ:

– Ես նոյնպէս, շնորհակալ եմ:

Հարցազրոյցը՝ ՍԻՒՆԷ ՖԱՐՄԱՆԵԱՆԻ