Ամերիկայի Հայ Դատի յանձնախումբը կոչ է անում նախագահ Թրամփին չեղարկել ԱՄՆ-ի ֆինանսաւորումը Ալիեւի ցեղասպան վարչակարգին բեռնատար ինքնաթիռների վաճառքի համար

Ամերիկայի Հայ Դատի յանձնախումբը (ANCA) նախաձեռնել է համազգային արշաւ՝ կոչ անելով նախագահ Դոնալդ Թրամփին չեղարկել ԱՄՆ Արտահանման-Ներմուծման (EXIM) բանկի անխոհեմ որոշումը՝ հաստատելու $339 միլիոն դոլարի վարկային երաշխիք Boeing-ի կողմից բեռնատար ինքնաթիռների վաճառքի համար Ադրբեջանի Silk Way West Airlines-ին, որը ուղղակիօրէն կապւած է ցեղասպան ռեժիմի հետ՝ զէնքի առեւտրի եւ հայ ժողովրդի դէմ ագրեսիայի լաւ փաստագրւած պատմութեամբ:

Արշաւը՝ հասանելի anca.org/exim կայքում, մոբիլիզացնում է ամերիկահայերին եւ մարդու իրաւունքների պաշտպաններին ամբողջ ԱՄՆ-ում՝ պահանջելու նախագահ Թրամփից չեղեալ յայտարարել 2025 թ. մարտի 31-ի EXIM բանկի որոշումը՝ ֆինանսաւորել երկակի նշանակութեան բեռնատար ինքնաթիռները, մի գործարք, որը վտանգ է ներկայացնում Ադրբեջանի աւտորիտար ռեժիմի հետագայ ռազմականացման եւ տարածաշրջանային անկայունութեան սրման առումով:

Silk Way Airlines-ը, որը սերտօրէն կապւած է Ադրբեջանի կառավարութեան եւ նախագահ Իլհամ Ալիեւի հետ, բազմիցս մեղադրւել է հակամարտութեան գօտիներ զէնք տեղափոխելու մէջ:

Այս բեռնափոխադրումները, որոնք փաստագրւած են կազմակերպւած յանցաւորութեան եւ կոռուպցիայի լուսաբանման նախագծի (OCCRP), Ազատ Եւրոպա/Ազատութիւն ռադիոկայանի (RFE/RL) եւ The Washington Post-ի կողմից, ներառում են զէնքի մատակարարումներ Ադրբեջանին՝ 2020 թ. եւ 2023 թ. Արցախի բնիկ հայ բնակչութեան դէմ մահաբեր յարձակումների ժամանակ: Այս յարձակումները հանգեցրին 2023 թ. սեպտեմբերին աւելի քան 120,000 հայերի էթնիկ զտմանը՝ ընդամէնը ամիսներ առաջ, քան EXIM-ը հաստատեց այս վիճայարոյց վարկային փաթեթը: «Այս վտանգաւոր եւ խորապէս անպատասխանատու վարկը երաշխաւորում է մահաբեր բեռների առաքումը, զէնքի շարունակական փոխադրումը Ադրբեջանի ցեղասպան Ալիեւի ռեժիմին»,- յայտարարել է Ամերիկայի Հայ Դատի յանձնախմբի գործադիր տնօրէն Արամ Համբարեանը:

«EXIM բանկի գործողութիւնը ոչ միայն բարոյապէս անընդունելի է, այլեւ ռազմավարական առումով կարճատես է, օժանդակելով եւ օգնելով Ադրբեջանի ագրեսիայի գործում, հակասելով ԱՄՆ օրէնքներին, մեր միջազգային պարտաւորութիւններին եւ համընդհանուր մարդասիրական արժէքներին: Նախագահ Թրամփը պէտք է անյապաղ գործի՝ արգելափակելու այս վարկը եւ պահպանելու Ամերիկայի յանձնառութիւնը խաղաղութեան եւ հալածւած քրիստոնեաների պաշտպանութեան նկատմամբ»:

$339 միլիոն դոլարի վարկային երաշխիքը (EXIM reference: AP099540XX & AP099540XA) կաջակցի Boeing ինքնաթիռների մատակարարմանը մինչեւ 2026 թ. գարուն: Ֆինանսաւորումը հաստատւել է՝ չնայած լայն հասարակական բողոքին, հետեւելով 2025 թ. յունւար-փետրւարին անցկացւած լայնածաւալ մեկնաբանութիւնների ժամանակաշրջանին, որի ընթացքում ANCA-ն առաջնորդեց գործարքի դէմ ուղղւած համազգային ջատագովական ջանքերը:

Քարոզարշաւը զգուշացրել է, որ վարկը.

– Խախտում է ԱՄՆ արտահանման վերահսկողութեան օրէնքները, ներառեալ Արտահանման վարչարարութեան կանոնակարգերը եւ Զէնքի միջազգային շրջանառութեան կանոնակարգերը:

– Հակասում է ԱՄՆ պատժամիջոցների քաղաքականութեանը, մասնաւորապէս Գլոբալ Մագնիցկու մարդու իրաւունքների հաշւետւողականութեան ակտին եւ FREEDOM Support ակտին:

– Խաթարում է տարածաշրջանային խաղաղութիւնը՝ ամրապնդելով Ադրբեջանի ռազմական դիրքերը Հայաստանի եւ Արցախի դէմ:

– Հնարաւորութիւն է տալիս ցեղասպանութեան՝ նպաստելով Ադրբեջանի էթնիկ զտման եւ մշակութային ոչնչացման քարոզարշաւին:

– Քայքայում է ԱՄՆ վստահելիութիւնը՝ ամերիկեան հարկատուների ռեսուրսները համապատասխանեցնելով պատերազմական յանցագործութիւնների եւ կոռուպցիայի համար դատապարտւած ռեժիմի հետ:

RFE/RL-ի, OCCRP-ի եւ The Washington Post-ի կողմից հետաքննական լրագրութեան լրացուցիչ ապացոյցները հաստատում են, որ Silk Way-ի ինքնաթիռները բազմաթիւ զէնքի առաքումներ են իրականացրել Իսրայէլի Օւդա աւիաբազայից դէպի Բաքու, ներառեալ առնւազն վեց թռիչք միայն 2025 թ. սկզբին:

Այս առաքումները, որոնք համապատասխանում են Արցախի դէմ Ադրբեջանի ռազմական յարձակումներից առաջ նկատւած օրինաչափութիւններին, ամրապնդում են աւիաընկերութեան դերը, որպէս Ադրբեջանի ռազմականացման եւ ագրեսիայի հիմնական ուղի: OCCRP-ի աւելի վաղ զեկոյցները նաեւ փաստագրել են Silk Way-ին ԱՄՆ EXIM բանկի նախկին աջակցութիւնը, ներառեալ 2014 թ. $420 միլիոնը եւ 2017 թ. աննախադէպ $1 միլիարդը: Իւրաքանչիւր դէպքում Silk Way-ի նաւատորմն օգտագործւել է հակամարտութեան գօտիներ, ներառեալ Աֆրիկա եւ Մերձաւոր Արեւելք, զէնք տեղափոխելու համար:

Յատկանշական է, որ ԱՄՆ գեներալները, ովքեր վերահսկում էին ռազմական մատակարարման շղթաները Աֆղանստանի պատերազմի ժամանակ, հետագայում խորհրդատւական պայմանագրեր են կնքել Silk Way-ի հետ, ինչը բարձրացրել է լուրջ էթիկական եւ ազգային անվտանգութեան մտահոգութիւններ, որոնք լուսաբանել է The Washington Post-ը:

«Ամերիկահայերը չեն հանդուրժի, որ մեր կառավարութիւնը ֆինանսաւորի հէնց այն ինքնաթիռները, որոնք օգտագործւում են քաղաքացիական բնակչութեան ռմբակոծման եւ մեր պապենական հայրենիքի ոչնչացման համար»,- աւելացրել է Համբարեանը:

«Մենք կոչ ենք անում նախագահ Թրամփին անյապաղ գործել, եւ կոչ ենք անում բոլոր ամերիկացիներին միանալ մեզ արդարութեան եւ խաղաղութեան համար այս հրատապ պայքարում»:

«Առաւօտ»