Իրանագէտ. «Բաքւի բարբարոսական վարչախմբի ճղճղոցներին չպէտք է ուշադրութիւն դարձնել»

Ադրբեջանի Արտաքին գործերի նախարարութիւնը Հայաստանում Իրանի դեսպան Մեհդի Սոբհանիի յայտարարութիւնները որակել է «սադրիչ եւ անհիմն, որոնք վնասում են Ադրբեջանի եւ Իրանի յարաբերութիւնները»։

Իրանի դեսպանը Civilnet-ին տւած հարցազրոյցում յայտարարել էր,  որ Իրանը ճանաչում է Հայաստանի եւ Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականութիւնը, բայց դա չի նշանակում, որ պէտք է ոտնահարւեն Արցախի ժողովրդի իրաւունքները։

«Մենք գտնում ենք, որ Ղարաբաղի ժողովրդի իրաւունքները պէտք է ապահովւեն: Նրանք պէտք է իրենց իրաւունքներն իրացնելու հնարաւորութիւն ունենան: Սա իրականութիւն է, որը ոչ ոք, այդ թւում Ադրբեջանը չի կարող անտեսել»,- ասել էր դեսպանը։

Իրանի դեսպանի նման յայտարարութեան պատճառների ու ԼՂ հարցում Իրանի դիրքորոշման վերաբերեալ Panorama.am-ը զրուցել է իրանագէտ, ԵՊՀ իրանագիտութեան ամբիոնի վարիչ Վարդան Ոսկանեանի հետ։

Panorama.am – Պարոն Ոսկանեան, ո՞րն է Իրանի դիրքորոշումը ԼՂ խնդրի վերաբերեալ, ինչպէ՞ս կը գնահատէք դեսպանի յայտարարութիւնը։

– Վարդան Ոսկանեան– Պէտք է արձանագրեմ, որ Իրանի պաշտօնական դիրքորոշումն արցախեան խնդրի համատեքստում տեղաւորւում է Իրանի հոգեւոր առաջնորդի արած յայտարարութեան շրջանակում, որը հնչել է 44-օրեայ պատերազմի աւարտից ոչ շատ առաջ։

Իրանի հոգեւոր առաջնորդը, խօսելով արցախահայութեան իրաւունքների ու անվտանգութեան մասին, յստակօրէն արձանագրել էր, որ նրանց անվտանգութիւնը պէտք է ապահովւի, Իրանի դեսպանի յայտարարութիւնը տեղաւորւում է մատնանշւածի շրջանակում։ Շատ կարեւոր է հասկանալ, որ իրանական կողմը մշտապէս հանդէս է եկել տարածքային ամբողջականութեան պահպանման օգտին։ Դա Իրանի անփոփոխ որոշումն է եւ վերաբերելի է, թէ՛ Հայաստանին, թէ՛ Ադրբեջան կոչւող արհեստածին պետութեանը։ Սակայն ակնյայտ է, որ տարածքային ամբողջականութեան սկզբունքը կարող է գործել այն դէպքում, երբ սպառնալիք չկայ այդ տարածքում բնակւող էթնիկական որեւէ հանրոյթի կեանքի ու այդ կեանքի շարունակականութեան համար, այնինչ Ադրբեջան կոչւող արհեստածին պետութեան պարագայում մենք տեսանք, թէ ինչ տեղի ունեցաւ՝ փաստացի տեղի ունեցաւ արցախահայութեան էթնիկ զտում, որը ցեղասպանութեան մի տարատեսակ է։ Հետեւաբար Իրանի դիրքորոշումը, որ արտայայտւել է դեսպանի շուրթերով, ամենեւին էլ տարօրինակ չէ։

Panorama.am – Հայաստանում Իրանի դեսպանի նման յայտարարութիւնը ուշագրաւ է նաեւ այն համատեքստում, որ արցախցիների իրաւունքների ապահովման մասին Հայաստանի իշխանութիւնները յաճախ չեն խօսում։

– Վարդան Ոսկանեան– Մենք այս խնդրին չպէտք է անդրադառնանք Հայաստանի իշխանութիւնների «դիրքորոշումների» համատեքստում, քանի որ չեմ կարծում, Հայաստանում կը գտնւի որեւէ մարդ, որ դէմ կը լինի արցախահայութեան ինքնորոշման իրաւունքի իրացմանը։ Արցախահայութիւնն իր ինքնորոշման իրաւունքն ըստ էութեան իրացրել էր Սահմանադրութեան շրջանակում անցկացւած հանրաքւէի միջոցով ու այդ իրաւունքի ճանաչման խնդիրն էր միջազգային հարթութիւնում դրւած մինչեւ 44-օրեայ պատերազմը։ Հետեւաբար, հաշւի առնելով Ադրբեջանի ցեղասպանական քաղաքականութիւնը՝ մեր դիրքորոշումը պէտք է լինի անփոփոխ, Արցախի Հանրապետութեան տարածքը հիմա օկուպացւած է բարբարոսական վարչախմբի կողմից, ոտնահարւել է տեղի հայ բնակչութեան կեանքի իրաւունքը, իրականացւել են էթնիկ զտում, ցեղասպանական գործողութիւններ, հետեւաբար որեւէ կասկած չի մնում, որ Արցախի Հանրապետութիւնը եւ Արցախը՝ որպէս տարածք իր էթնիկական մեծամասնութեամբ չի կարող որեւէ պարագայում լինել այս արհեստածին պետութեան շրջանակներում։ Այժմ Արցախի Հանրապետութեան տարածքն օկուպացւած է։ Ուստի հանրային տիրոյթում էլ դիրքորոշումները պէտք է չափազանց յստակ լինեն, այդ ուղերձները պէտք է գնան նաեւ Բաքու, որպէսզի հասկանալի լինի, որ հայկական երկրորդ պետութեան տեսլականը մեզ համար անդառնալիօրէն թաղւած չէ, ինչպէս ենթադրում են Բաքւի բարբարոսական վարչախմբի գործիչներն ու այդ վարչախումբը սպասարկող քարոզչամեքենան։

Արցախը, կրկնում եմ, օկուպացւած տարածք է, Արցախի Հանրապետութիւնում Բաքւի բարբարոսական վարչախումբն իրականացրել է էթնիկ զտում, վաղ թէ ուշ դրա համար պէտք է պատասխան տայ։

Panorama.am – Պարոն Ոսկանեան, ակնյայտ էր, որ Իրանի դեսպանի յայտարարութիւնը Բաքւին դուր չէր գալու, դրա մասին վկայեց նաեւ Ադրբեջանի ԱԳ նախարարութեան յայտարարութիւնը, ըստ որի դեսպանի նման յայտարարութիւնը վնասում է Իրանի եւ Ադրբեջանի միջեւ յարաբերութիւնները։ Ինչո՞ւ է նման յայտարարութիւն արել իրանցի դիւանագէտը։

– Վարդան Ոսկանեան– Ակնյայտ է, որ Իրանի ու Ադրբեջանի միջեւ չկան նորմալ յարաբերութիւններ, հէնց այս պահին Թեհրանում Ադրբեջանը չունի դեսպան։ Իրանա-ադրբեջանական յարաբերութիւններում առկայ խոչընդոտներն ու խնդիրներն այքան շատ են ու հանգոյցային, որ դրանք որեւէ պարագայում լուծում չեն ստանալու։ Ադրբեջան անունով արհեստածին կազմաւորման գոյութիւնն իսկ վտանգ է Իրանի ազգային անվտանգութեանը։ Հետեւաբար, դիւանագիտական յայտարարութիւնները եթէ մի կողմ դնենք, յաճախ լինում են դիւանագիտական քաղցրախօսութեան օրինակներ, դառնանք իրական քաղաքականութիւն, ակնյայտ է, որ Ադրբեջան կոչւող կառոյցը քաղցկեղային գոյացութիւն է, որը վտանգում է նաեւ Իրանի տարածքային ամբողջականութիւնը, անվտանգութիւնը։ Ուստի այդ խնդրի վերաբերեալ իրանական կողմում դիրքորոշման փոփոխութիւն չի լինելու, միգուցէ փոխւի հռետորաբանութիւնը, բայց որոշումների փոփոխութիւն չի լինի։ Վտանգի գիտակցումը շատ յստակ է իրանական կողմից։ Ինչ վերաբերում է Բաքւի բարբարոսական վարչախմբի արտգործնախարարութիւն կոչւող հիմնարկութեան յայտարարութեանը՝ Հայաստանում Իրանի դեսպանի՝ շատ ճիշտ, ուղղախօս, շատ բարոյական յայտարարութիւնների վերաբերեալ, ապա իրենք են սադրիչները։ Պարզ է, որ այդ վարչախմբի զանազան, ներողութիւն եմ խնդրում արտայայտութեանս համար, ճղճղոցներին չպէտք է ուշադրութիւն դարձնել, իրանական կողմը ուշադրութիւն չի էլ դարձնելու, այլ առաջ է մղելու իր քաղաքական օրակարգը, որը պէտք է միտւած լինի Հարաւային Կովկասում Հայաստանի հետ քաղաքակրթական դաշինքի կնքմանը, որի մասին շատ եմ խօսել։

Panorama.am