ԽՄԲԱԳՐԱԿԱՆ. «Զանգեզուրի միջա՞նցք», թէ՞ «Թրամփի ուղի». Փաշինեանի յայտարարութեան հայեցակարգային սխալը եւ դրա վտանգաւոր հետեւանքները
Վերջին շրջանում, օգոստոսի 8-ին Վաշինգտոնում ԱՄՆ միջնորդութեամբ նախաստորագրւած փաստաթղթի առիթով Նիկոլ Փաշինեանի տարաբնոյթ յայտարարութիւնները դարձել են հայկական քաղաքական արենայի դիսկուրսի կարեւոր թեմաներից։ Մասնաւորապէս, ՀՀ ԱԺ ամբիոնից նրա՝ «Զանգեզուրի միջանցք» անւանման վերաբերեալ արտայայտած դիրքորոշումը եւ այս մասին՝ «թեման փակւած է» ձեւակերպումը զայրոյթ եւ մտահոգութիւն են առաջացրել փորձագիտական, ինչպէս նաեւ հանրութեան որոշակի շրջանում։
Փաշինեանը երէկ յայտարարեց, որ ադրբեջանաթուրքական ալիանսի կողմից օգտագործւող «Զանգեզուրի միջանցք» անւանումն այսուհետ կապւած չէ Հայաստանի Հանրապետութեան ինքնիշխան տարածքի հետ, եւ որ ինքը նախընտրում է, որ այն կոչւի «Թրամփի ուղի» (TRIPP)՝ այնպէս, ինչպէս նշւած է նախաստորագրւած փաստաթղթում։
Ակնյայտ է, որ նա փորձում է այս կերպ ցոյց տալ, որ այդ հարցն իր համար վերջնական լուծում է ստացել՝ որպէս ապագայ «խաղաղութեան» հիմնաքար։ Սակայն, փաստն այն է, որ նրա այս, եւ նմանատիպ միւս յայտարարութիւններն առկայ իրականութեան հետ անհամապատասխան են եւ յղի քաղաքական չափազանց վտանգաւոր հետեւանքներով։
Այս համատքստում անհրաժեշտ է հաշւի առնել այն հանգամանքը, որ իրադարձութիւնների ընթացքը յուշում է, այն մասին, որ «Զանգեզուրի միջանցք»-ի հետ կապւած բոլոր ահազանգող պնդումները միանշանակ իրականութիւն են: 44-օրեայ պատերազմից յետոյ, թուրք-ադրբեջանական շահերը յստակօրէն ուղղւած են ՀՀ ինքնիշխան տարածքի կոտորակմանը եւ Սիւնիքի մարզի բռնազաւթմանը։ «Զանգեզուրի միջանցք» անւանումը ոչ միայն նշանաւորում է այդ նկրտումները, այլեւ միջազգային հարթակներում հող է նախապատրաստում ապագայ հնարաւոր զարգացումների համար։
Օգոստոսի 8-ին հետեւած ժամանակահատւածում, Փաշինեանի ջանքերն ուղղւած են եղել հանրութեանը համոզելու, որ այսպէս կոչւած TRIPP-ը ոչ թէ միջանցք է, այլ՝ կարեւորագոյն տրանսպորտային, տարանցիկ հանգոյց, որը կոչւած է տարածշրջանային կապուղիների ապաշրջափակմանն ու Հայաստանի համար «խաղաղութեան» ապահովմանը: Բայց, իրականում, Փաշինեանը համաձայնել է հէնց միջանցքին՝ երկրի տարածքի որոշակի հատւածի վրայ ՀՀ ինքնիշխանութեան մասնակի կորստին:
Միջանցք կոչւածի հետ կապւած Փաշինեանի յայտարարութիւնները միանշանակ խաբէութիւն են, հանրային կարծիքը շեղելու եւ բթացնելու ակնյայտ փորձ: Նրա վերջին յայտարարութիւնն էլ այդ ժանրից է: Նա փորձում է հանրութեան համոզել, որ եթէ ինչ-որ բան չանւանես իր իրական անունով, ապա այն կը դադարի գոյութիւն ունենալուց: Պարզ մանիպուլացիա:
Որոշակիօրէն ինչ վերաբերում է Փաշինեանի վերջին յայտարարութեանը, պէտք է նշել, որ ՀՀ ազգային անվտանգութեան տեսանկիւնից նման լղոզւած յայտարարութիւնը խիստ վտանգաւոր է: Այն կասկածի տակ է դնում ՀՀ տարածքային ամբողջականութեան նկատմամբ գործող կառավարութեան յանձնառութիւնը, չէզոքացնում է Հայաստանի ազգային շահերը՝ թշնամուն տալով այն բանակցային գործընթացում որպէս զէնք օգտագործելու հնարաւորութիւն:
Փաշինեանի այս յայտարարութիւնը /ինչպէս նրա նախորդ բոլոր յայտարարութիւնները/ վտանգաւոր նախադէպ է ստեղծում՝ ի ցոյց դնելով, որ նւազագոյն ճնշման դէպքում անգամ հայկական կողմը կարող է զիջել ոչ միայն դիրքերը, այլեւ անուղղակիօրէն դրան համապատասխանեցնել իր դիւանագիտական լեկսիկոնը:
Այս համատեքստում կարեւոր է հասկանալ, որ խաղաղութիւն նշանակում է ամէն գնով պաշտպանել երկրի տարածքային ամբողջականութիւնը եւ չյանձնւել թշնամու անտրամաբանական եւ առաւելապաշտական պահանջներին՝ հանրութեանը մանիպուլացնելով քարոզչական սնանկ խաղերով։ Փաստ է, որ կայուն եւ արժանապատիւ խաղաղութիւնը հնարաւոր է միայն իրատեսական մօտեցումների եւ ուժեղ դիրքերից բանակցելու շնորհիւ։ Հանգամանք, որից մղոններով հեռու են ՀՀ գործող իշխանութիւնները:
Նիկոլ Փաշինեանի այս եւ նմանատիպ այլ յայտարարութիւնները ոչ թէ խաղաղութեան հաստատմանն ուղղւած ազդանշաններ են, այլ՝ փախուստ իրականութիւնից՝ խնդրի լղոզում, որը ոչ միայն չի նւազեցնում առկայ գոյաբանական բնոյթի սպառնալիքներն ու մարտահրաւէրները, այլ, ընդհակառակը, խոչընդոտում է դրանց արդիւնաւէտ եւ վերջնական լուծմանը։
Այս լրջագոյն սպառնալիքներին եւ մարտահրաւէրներին դէմ-յանդիման Հայաստանը պարտաւոր է թոյլ չտալ նման հայեցակարգային սխալ եւ չխզել իր պատմական, իրաւական ու քաղաքական կապերը Սիւնիքի հետ եւ կտրուկ ու միանշանակ մերժել թշնամու բոլոր այն փորձերը, որոնք նպատակ ունեն Հայոց աշխարհի հարաւային դարպասը ներկայացնել որպէս միջանցք՝ իր շահերին ծառայելու համար՝ գիտակցելով, որ միայն այդպէս է հնարաւոր ապահովել իրական խաղաղութիւն:
Հայաստանի ներկայ եւ ապագայ անվտանգային մթնոլորտի ամրապնդման համար օրակարգային առաջնահերթ անհրաժեշտութիւն են ազգային միասնութիւնը, ազգային շահերից բխող ճշգրիտ քաղաքականութեան եւ յստակ ռազմավարութեան որդեգրումն անկախ արտաքին ճնշումներից՝ ՀՀ տարածքային ամբողջականութեան, ինքնիշխանութեան պաշտպանութեան համար։ Այլապէս խնդիրների լղոզումը, դրանք ծուռ հայելիում հանրութեանը հրամցնելու ձախաւեր փորձերը ծառայելու են միայն թշնամական շահերի առաջ մղմանը:
Սա է լերկ իրականութիւնը, որից խուսափել չենք կարող:
