Սուրբ Թադէի վանքի եռօրեայ ուխտագնացութեան 70-ամեակը բացառիկ յաջողութեամբ պսակւեց

Ատրպատական, ազգային առաջնորդարան, Թաւրիզ – Ատրպատականի հայոց թեմում գտնւող Ս. Թադէոս Առաքեալի վանք կատարւած եռօրեայ Ուխտագնացութիւնների շղթայի 70-րդ օղակը եւս աւելացաւ 12-14 յուլիսի 2023-ին, Հայրապե­տական բարձր օրհնութեամբ Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Արամ Ա կա­թողիկոսի Մեծի Տանն Կիլիկիոյ եւ հովանաւորութեամբ Ատրպա­տա­­կանի հայոց թեմի առաջնորդ՝ Տ. Գրիգոր արք. Չիֆթճեանի եւ Թեմական խորհրդի:

Թեմական խորհրդի նախաձեռնութեամբ եւ Ատրպատականի հայոց թեմի Վան­քերի ուխտագնացութեան գործադիր յանձնախմբի կազմակերպութեամբ, ինչ­պէս նաեւ Ատրպատականի պետական կառոյցների անվերապահ գործակցութեամբ, այս տարի եւս եռօրեայ ուխտագնացութիւնը բացառիկ յաջողութեամբ իր աւար­տին հա­սաւ, հարիւրաւոր ուխտաւորների հաւատաւոր մասնակցութեամբ: Սոյն ուխ­տա­գնա­ցութեան մասնակից էին թեմի հոգեւորականաց դասը, պատգամաւորական ժողովի անդամները, Մեծի Տանն Կիլիկիոյ կաթողիկոսութեան Ազգային Կենտրոնական վարչութեան Քաղաքական ժողովի անդամ՝ Յովսէփ Աւետեանը, Իրանի Իսլամական խորհրդարանում Թեհրանի եւ հիւսիսային իրանահայութեան պատգա­մաւոր Արա Շահվերդեանը, եւ պետական բարձրաստիճան պատասխանատուներ:

Պատ­մական Արտազ գաւառում Ս. Թադէոս Առաքեալի վեհակառոյց վանքի կամարների տակ, 1954 թւականից սկսւած այս պաշտօնական ուխտագնացու­թիւ­ները, ամէն տա­րի իւ­րայատուկ ապրումներով եւ հոգեւոր ու ազ­գային իր մթնոլորտով գօտե­պն­դում է համայն իրանահայութեանը, յատկապէս ատրպա­տականցի հա­յին, ինչպէս նա­եւ հեռաւոր երկրներում ապրող բիւրաւոր հայերին, որոնք երբեմն անձամբ ներկայ գտնւելով եւ երբեմն հեռակայ կարգով հետեւում են սոյն ուխտա­ւորութ­եան:

Ատրպատականի տարբեր շրջաններից՝ Թաւրիզից, Ուրմիայից, Գեարդաբա­դից, Ռահւայից, Սալմաստից, Բեդելբոյից, Իրանի տարբեր քաղաքներից՝ Թեհրա­նից, Սպահանից, Ահւազից, Ա­րա­քից, Անզա­լի­­ից եւ այլ շրջաններից, ինչպէս նաեւ հայրենիքից ու ար­տասահ­մանից հարիւրաւոր ուխտա­ւոր­ներ ժամանեցին Ս. Թա­դէոս Առաքեալի վանքը, սկսեալ սեպտեմբերի 12-ից, մասնակից լինելու եկե­ղե­ցական արարողութիւն­նե­րին եւ յատկապէս շաբաթ օրւայ հանդիսաւոր Սուրբ Պատարա­գին, ազգա­յին տօ­նա­խմբութեամբ կատա­րե­լու Վան­քի Ուխտի օրը:

Անցեալ տարիների աւանդութեան համաձայն, Վանքերի ուխտագ­նացութ­եան գործադիր յանձնախմբի կողմից տասնեակներով վրաններ էին լարւել Ս. Թա­դէի վանքի շրջակայքում, հիւրընկալելու համար բոլոր ուխտաւորներին: Ուխ­տաւորնե­րից ոմանք հեռաւոր շրջաններից լինելով, չորեք­շաբթի՝ սեպտեմբերի 11-ից արդէն ժամանել էին վանք եւ լարել իրենց վրանները, մէկ օր եւս ապրելու Ս. Թադէի միջավայրում:

Ժողովրդական դիմաւորութիւն վանքի մուտքին

Ուրբաթ՝ սեպտեմբերի 13-ի երեկոյեան ժամը 5:00-ին, Սուրբ Թադէի վանք ժա­մա­նեց Ատրպատականի հայոց թեմի ա­ռաջ­նորդ Սրբազան Հօրը: Վանքի վերջին պտոյ­տի մօտ, Սրբազան Հօր շքախումբը կանգնեց եւ հայ նահատակների յուշարձանի առջեւ «հոգւոց» արտասանւեց, պետական պատասխանատուների ներկայութեամբ: Ա­պա, վանքի մուտքին հաւաքւած ուխտաւորները ծափողջոյններով եւ տաճարի զանգի ղօղանջի ներ­քոյ դիմաւորեցին Սրբազան Հօրը: Վանք ժա­մանման առաջին պա­հին, Սրբազան Հայրը օրհ­նեց Խնամակալ կանանց պատ­րաստած, եւ հայկա­կան գեղջկական տարազով պճնազարդւած երեխաների՝ Մոնթէ եւ Սկարլետ Ենովքեանների ձեռամբ իրեն մա­տուց­­ւած «Աղուհաց»-ը, մաղթելով որ հայի սե­ղանից եւ հայի կեանքից անպակաս լինի աղուհացի համը:

Տիրամայր Շուշան Չիֆթճեանի կատարած ուխտով, Սրբազան Հօր ոտքերի առջեւ զենւեց խոյը, եւ այն բաշխւեց Վանք գիւղի ժողովրդին:

Թափօրը տաճար ուղղւելով, զանգակատան ներքեւ գինու մատուցումով օրհ­­նութիւնը կատարւեց Սրբազան Հօր հեղինակած հսկայածաւալ Գ հատորի, որը նւիրւած է Ատրպատականի հայոց թեմի պատմութեան, որով սոյն հատորով իր աւարտին էր հասնել թեմի պատմութիւնը, դրա աւելի քան հարիւր եկեղեցինե­րի շօշափելի ներկայութիւնը: Սոյն երրորդ հատորի մե­կե­նասութիւնը դարձեալ ստանձնել էին տէր եւ տիկին Համազասպ եւ Սեդա Ոսկանեանները, թե­մի ազգային բարերարներից:

Ս. խորանի առջեւ տեղի ունեցաւ Կանոնա­կան աղօթքը: Նոյն առիթով, Եր­կրպագութիւնից յետոյ, Սրբազան Հօր ձեռամբ օծւեցին տաճարի զոյգ աւանդատ­ների նոր դռները, որոնք նւիրաբերւել էին Ալֆրէդ եւ Անիտա Քեշիշ Փանոսների կող­մից, մէկը ի յիշատակ Ծատուր Քեշիշ Փանոսի, իսկ միւսը՝ ի յիշատակ Վարու­ժան Սարգս­եանի:

Սրբազան Հայրը ողջունեց ներկայ ուխ­տա­ւորներին, իր ուրախութիւնը յայտնելով այն սքանչելի երեւոյթին, որը այս տա­րի եւս պարզւել էր վանքի շրջակայքում. «Մեր ժողովուրդը իր բացառիկ սէրն է արտայայտում մեր եկեղեցու հնագոյն սրբավայրի՝ Ս. Թադէի վանքի նկատմամբ»,- ասաց Սրբազան Հայրը, շեշտելով այն խոր հաւատքը, որը արտայայտութիւն է գտնում Ս. Թադէի վանքի նկատմամբ: Վերջա­պէս, Սրբազան Հայրը իր երախտագիտութիւնը յայտնեց թեմի բարերար Ոսկան­եան ամոլին, ինչպէս նաեւ նոր բարերար՝ Փանոս ընտանիքին: Այս առիթով, Սրբա­զանը իր գնահատանքը յայտնեց նաեւ Իրանի եկեղեցիների պահպանու­թեան տնօ­րէն դոկտ. Շերլի Աւետեանին, որի միջոցով կատարւել էին աւանդատան դռների քանդակային աշխատանքները:

Նոյն օրը երեկոյեան, Յովսէփ Աւետեանը յատուկ զարդախաչով պարգեւա­տ­­րեց առաջնորդ Սրբազանին, Խաչվերացի տօնին առիթով:

Հսկումի ժամերգութիւն

Ուրբաթ՝ երեկոյեան ժամը 7:30-ին, կատարւեց Հսկումի Գիշե­րա­յին ժամեր­գու­թիւնը, մասնակցութ­եամբ հոգեւորականաց դասի եւ բարե­պաշտ ուխտաւոր ժո­ղո­վրդի: Հսկայ տաճարի աջ կողմում, ամէն տարւայ աւանդութեան համաձայն տե­ղադրւել էր հսկայ խաչափայտը, մեխերով պատւած, որի վրայ հաւատացեալներ կախում էին իրենց աղօթքներն ու խնդրւածքները, ուխտերն ու փափագները, խնդ­րելով Ս. Թա­դէոս Առաքեալի եւ Ս. Սանդուխտ կոյսի բարեխօսութիւնը:

Յայտնենք, որ քահանայ հայրերը ուրբաթ եւ շաբաթ օրերին նաեւ մկրտու­թեան արարողութիւններ կատարեցին, իրենց երեխաները վանքում կնքելու ուխտ ու­նե­ցող ընտանիքների փափագը իրականացնելով: Խորհրդակատարութիւններից բա­ցի, նրանք նաեւ աղօրհնէք կատարեցին առ ի հոգեւոր նախա­պատրաս­տութիւն մատաղացու ոչխար­ների զենման: Ժո­ղովրդի զաւակներից շա­տեր իրենց նոր գնած կրծքախաչերի համար օրհնու­թ­իւն էին հայ­ցում հոգեւորականնե­րից, նախ­քան դրանք իրենց կրծքից կախելը:

Պաշտօնական հանդիպում՝ պետական ներկայացուցիչների հետ

Յաջորդ օրը, Շաբաթ՝ սեպտեմբերի 14-ի առաւօտեան ժամը 9:30-ին, վանքի մօտակայքում լարւած պետական վրանի տակ, պաշտօնական հանդիպում կայա­ցաւ առաջնորդ Սրբազան Հօրը եւ Չալդրանի կուսակալ Մոհամմեդ Ռեզայի մի­ջեւ, ներկայութեամբ Թեմական խորհրդի կազմին: Ներ­կայ էին Իրանի Իսլամական խորհրդարանում Թեհրանի եւ հիւսիսային իրանահայութեան  պատգա­մաւոր Արա Շահվերդեանը, Ատրպատականի պետա­կան պատասխանատուներ, բարձրաս­տիճան զին­ւորականներ եւ ապահովական կառոյցների գնդապետներ, Մեծի Տանն Կիլիկիոյ կաթողիկոսութեան Ազգային Կենտրոնական վարչութեան Քաղաքական ժողովի անդամ՝ Յովսէփ Աւետեանը եւ եկեղեցիների պահպանութեան տնօրէն Շերլի Աւետեանը:

Առաջնորդ Սրբազան Հայրը խօսք առնելով, նախ փառք տւեց Աստծուն, որ 1954 թւականից սկսեալ ամէն տարի շարունակւում է սոյն ուխտագնացութիւնը, եւ 70-ր­դը լինելով, իր շուրջ համախմբում հայ ուխտաւորների մեծ բազմութեան: Սրբա­զան Հայրը երախտագիտութիւն յայտնեց Իրանի Կրօնական Մեծ առաջնորդ այաթ. Ալի Խամենէին, կրօնական այն ազատութեան համար, որով յատկանշւում է Իս­լա­մա­կան Հանրապետութիւնը, իր լայնախոհ բարձր ղեկավարութեամբ: Նա իր շնոր­հա­­կալութիւնը յայտնեց նաեւ պետական բոլոր պատասխանատուներին, Ատրպա­տա­կանի արեւմտեան շրջանի նահանգապետին, Չալդրանի Կուսակալութեան, Ապա­հովական մարմիններին, քաղաքապետութեան, հրշէջի եւ բուժօգնութեան ծա­ռա­յութիւններին, իրենց պատրաստակամութեան համար. «Իրանը մեր բոլորի տունն ու հայրենիքն է, մենք տարբեր կրօնների պատկանելով հանդերձ, ճակա­տագ­րւած ենք ո՛չ միայն միասին ապրել այս երկրում, այլեւ միաս­նա­կան ճի­գով ծաղկեցնել այս երկիրը: Այդ ծաղկումին շօշափելի մէկ օրինակն է Ս. Թադէոս առաքեալի վանքը այստեղ՝ Չալդրանում, որի օրինակը վարակիչ պի­տի լինի ամէն տեղ, երկրի ամբողջ տարածքում եւ արտասահմանում»,- շեշտեց Սրբա­զան Հայրը:

Իր խօս­քում Կուսակալը բարձր գնահատեց հայ ժողովրդի հոգեւոր կապւա­ծութիւնը եւ ուժեղ հաւատքը Ս. Թադէի վանքին, որ տարէցտարի աւելի մեծ թւով ներկայ է լինում սոյն ուխտագնացութեան: Նա այս առիթով շնորհակալութիւն յայտ­նեց Սրբազան Հօր եւ Թեմական խորհրդին, որ պետական սգոյ տօների հան­դէպ յարգանք ցուցաբերելով, յետաձգել էին ուխտագնացութիւնը եւ աւելի ուշ կա­տարում այն:

Սրբազան Հայրը այս առիթով Իրանի պետութեան ներկայացուցիչներին նւիրեց արծաթեայ շրջանակներ, հայկական արւեստի նմոյշներ, իրենց ցուցաբե­րած աջակցութեան առ ի գնահատանք:

Յայտնենք, որ պետական պատասխանատուները սոյն հանդիպումից քիչ անց ներկայ գտնւեցին սուրբ պատարագի առաջին մասին եւ յարգեցին հայ ուխ­տաւոր ժողո­վրդին, մասնակից լինելով նրանց աղօթքին:

Ուխտի Սուրբ Պատարագ

Շաբաթ՝ սեպտեմբերի 14-ին, Ուխտագնացութեան վերջին օրը, առաւօտ­եան ժամը 11:00-ին, Ս. Թադէի վան­քի տաճարում հանդիսաւոր Սուրբ Պատարագ մատուցեց եւ պատգամեց Ատրպատականի հայոց ա­ռաջ­նորդ Սրբազան Հայրը: Հանդի­սաւոր թա­փօրը սկիզբ առաւ վանահօր խուցից եւ «Կոմիտաս» երգչախմբի առաջ­նորդութեամբ ուղղւեցաւ դէպի Սուրբ Տաճարը: Խո­րա­նին սպա­սար­կում էին քա­հանայ Տ. Խաչատուր եւ Տ. Մարտիրոս քահանայ հայրերը, խորանի մեներգող սարկաւագ Իշխան Չիֆթճեանը, դպիր­ներ՝ բուրվառով եւ մոմակրութեամբ, գլխաւորութեամբ Սեւան սրկ. Ենովքեանի: Ս. Պա­տա­րա­գի եր­գե­­ցողու­թիւնը քա­ռա­ձայն կատար­ւեց Թաւ­րիզի «Կո­միտաս» երգչախմբի կող­մից, ղեկավա­րութ­եամբ երաժիշտ Վարդան Վահ­րամեանի:

Ս. պատարագի ընթացքին, «Հրաշափառ» շարականի երգեցողութեամբ, հանդիսաւորապէս բեմ բարձրացւեց Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Արամ Ա կաթողիկոսի ստորագ­րած Հայրապետական սրբատառ Կոնդակը, նւիրւած Ս. Թադէի վանքի ուխտա­գնացութեան 70-ամեակին, առաջնորդ Սրբազան Հօր կողմից ընթերցւեց, ի լուր ուխ­տաւոր հաւատացելոց:

Թեմակալ առաջնորդը իր հոգեւոր պատգամը յղելով ներկայ ուխտաւորնե­րի բազմութեան, Աստծու պարգեւած շնորհքը տեսաւ իւրաքանչիւրի սրտում դրոշ­մւած, որոնք Ս. Թադէոսի բարեխօսութեան ու Աստծու զօրութեան ապաւինած, ուխտաւորաբար հասել էին վանք. «Խաչվերացի տաղաւար տօնի առիթով, այս տա­րի բացառապէս կատարում ենք մեր նւիրական այս վանքի տօնը: Սուրբ Խաչի զօրութիւնը եւ անպարտելիութիւնը, այս վանքի զոյգ սուրբերը զգացնել տւեցին մեզ, նոյնիսկ իրենց նահատակութեամբ: Սուրբերը ոչ միայն զօրանում են իրենց արեան հեղմամբ, այլեւ զօրացնում են իսկական հաւատացեալներին»,- ասաց Սրբազան Հայրը: Նա Խաչվերացի տօնը Ատրպատականի ժողովրդին այնքան մօ­տիկ տօն համարելով, բացատրեց թէ ինչպէս 7-րդ դարում Փարւիզ պարսից արքան Երուսաղէմից գերեվարել էր Ս. Խաչը եւ բերել ու ամբարել էր Թաւրիզի բերդում, որը ազգ. առաջնորդարանից երկուհարիւր մետր հեռու է գտնւում:

Առաջնորդ Սրբազանը այս առիթով մեծապէս գնահատեց տէր եւ տիկին Հա­մազասպ եւ Սեդա Ոսկանեաններին, որոնք Ատրպատականի հայոց թեմի պատմու­թեան Ա եւ Բ հսկայածաւալ հատորների մեկենասները լինելուց յետոյ, այժմ Գ. հսկայ հատորը եւս հրատարակել էին տւել, պատմութեան կտակելով իրենց կարե­ւոր նւիրաբերումը: Սրբազանը Գ հատորի առաջին օրինակը յանձնեց մեկենաս ա­մոլին, իր երախտագիտութիւնը յայտնելով նրանց հետեւողական աշխատանքին:

Սրբազան Հայրը նոր հրատարակւած հատորից նւիրեց Մեծի Տանն Կիլիկիոյ կաթողիկոսութեան Ազգային Կենտրոնական վարչութեան Քաղաքական ժողովի անդամ՝ Յովսէփ Աւետեանին, Իրանի Իսլամական խորհրդարանում Թեհրանի եւ հիւսիւային իրանահայութեան պատգամաւոր Արա Շահվերդեանին, Շերլի Աւետեանին եւ իր պաշտելի մօր՝ տիրամայր Շուշան Չիֆթճեանին, իր որդիական երախտագիտութիւնը յայտնելով ծնողական քաջալերան­քին համար:

Ջրօրհնէք Ս. Թադէոս Առաքեալի Աջով

Ս. պատարագի վերջաւորութեան կատարւեց ջրօրհնէք, վասն բժշկութեան հիւանդաց: «Ամէն ալէլուիա»-ի երգեցողութեան պահին, Ս. Թադէոս Առաքեալի մասունքակիր Աջով խաչանիշ օրհ­նւեց ջուրը, ի բժշկութիւն բոլոր տեսակի հիւան­դու­թ­իւնների:

Տաճարի սրբազան կամարների ներքոյ, երգ­չախումբը հնչեցրեց «Կիլիկ­իա»-­ն, բարեպաշտ ժողովրդի երգակցութեամբ, իսկ սուրբ Աջով գլխաւորւած եկեղեցականաց թափօրը ուղղւեց դէպի շրջա­­փակ եւ ամբողջ տաճարի շուրջը պտտ­ւելով եկաւ առաջնորդական յարկաբաժնի՝ վա­նա­հօր սենեակի առջեւ, որտեղ երգչախումբը կատարեց  «Հայր մեր»-ը: Սրբա­զան Հայրը «Պահպանիչ»-ով օրհնեց ժո­ղո­վր­դին, գնահատական իր խօսքը ուղղեց Ազգային իշխանութեան, երգչա­խմբին, կրտսերաց դպրաց դասին, Խնա­մա­կալ մարմինին, ու յատկապէս Վանքերի ուխ­տա­­գնացութեան գործադիր յանձնա­խմ­բի անձնւէր անդամներին, կա­­­տար­ւած կազմակերպ եռօրեայ ուխտագնացութեան համար:

Ս. Թադէի Ուխտագնացութիւնը, աշ­խար­­հի տարբեր երկրներից ժամանած հարիւրաւոր ուխտաւորներով, այս տարի եւս բացառիկ առիթ հանդիսա­ցաւ մեր ժո­­ղո­վրդի քրիստոնէական հաւատքի վերարթնացմանը եւ ազգային պատկա­նելի­ու­թ­եան գիտակցութեան վերամրապնդմանը: