ԻՆՉՈ՞Ւ ԵՍ ԼԱԼԻՍ, Ո՞ՒՄ ԵՍ ՓՆՏՌՈՒՄ

«Մարիա՛մ…» (Յհ 20.16)

 

Յարութեան գաղափարով ոգեւորւած լինելով հանդերձ, մենք՝ քրիստոնեայ հաւատաց­եալ­ներս, յուզումնախառն ապրումներով եւ դառ­նահոս արցունքներով, դեռեւս լացելով թրջում ենք մահացողի անշարժ ու դեղնած դէմքը, եւ համբուրում նրա ցուրտ ձեռքերը: Նոր մահա­ցած մեր հարազատնե­րից կամ բա­րեկամներից մէ­կը պիտի՞ ան­պայման ոտքի կանգնի, դուրս գայ դագաղից, որպէսզի հաւատանք յա­րութեամբ ընձեռւած հրաշքին…:

Սգաւոր հարազատներին դժւար է համո­զել, եւ մանաւանդ յարութեան գաղափարով գօտեպնդել նրանց, երբ նորոգ հանգուցեալ մի անձ հրաժեշտ է տալիս բոլորին: Նման մի պա­հի, բոլորը մոռանում են, որ երրորդ օրը ի՞նչ պատահեց Սիմոն Կանանացուն պատկանող ժայռափոր գերեզմանում, որտեղ էր թաղւել Յի­­սուսը, նոյնիսկ Պիղատոսի զօրայինների ան­քուն հսկո­ղութեան ներքեւ, գիշեր ու ցերեկ պահպանւած վիճակում:

Թաղման երրորդ օրը, առաւօտեան կանուխ ժամերին, Մարիամ Մագդաղե­նացին գալիս է գերեզմանը, տեղական աւանդութեան համաձայն անուշաբոյր իւ­ղերով օծելու նորաթաղ Յիսուսի մարմինը: Ծանր ժայռադուռը բաց լինելով, Մարի­ամը ներս է նայում, եւ տեսնում է, որ նրա մարմինը չկայ. սկսում է լացել: Դրսում մի անձ հարցնում է. «Ինչո՞ւ ես լա­լիս, ո՞ւմ ես փնտռում»: Նա չի՛ ճանաչում սոյն հար­ցերը իրեն տւող Յիսուսին, կարծելով, որ հարցնողը շրջակայ այգիներից մէկում պարտիզպան է: Ի վերջոյ Յիսուսը նրա անունը արտա­սանելով յայտնում է ինք իրեն, որի հետեւանքով մե­ծապէս ցնցւում է Մարիամը, ու վազում է աշակերտների մօտ, որովհետեւ Յիսուսը պարտականութիւն է տալիս Մագդաղէնացուն, յարու­թեան սքանչելի աւետիսը անյապաղ փոխանցել նրանց:

Մեծ է թիւը նրանց, ովքեր ամէն օր լաց են լինում, աշխարհի տարբեր անկիւն­ներում տեղի ունեցող, ծանօթ եւ անծանօթ մարդկանց կոտորածի պատճառով: Պատերազմներ, ցեղասպանութիւններ, մարդասպանական ոճիրներ եւ քաղաքա­կան թատերգութ­իւններ ամենօրեայ բեմահարթակներ են յարդարում, ոճագործ «թատերագիրների» մեծ «հրաշագործութիւն»-ները բեմադրելու, իսկ տեղական թէ միջազգային լրատւամիջոցները արեան մե­լանն են հոսեցնում, դառնագոյն էջեր կտակելով ապագայ պատմագրին:

Մարիամի լացի աղաղակը օրից օր աւելի է բարձրաձայնւում, մեր հայրենի լեռներից ու ձորերից սկսեալ, հասնելով մինչեւ անապատները, եւ պաղեստինեան փլատակ քաղաք­ների վայնա­սուննե­րով յորդուն փողոցները: Մանկանց դիերը ծնող­ների արմուկների մէջ հանգ­չած, սաւանակապ պարկով փոխադրւում, եւ ապա տեղադրւում են հա­ւաքական փոսերում, ակամայ ընդունելով անծանօթ գերեզ­­­մանների ճակատագիրը:

Մարիա՛մ, հիմա՞ ում համար ես լալիս. աշխարհի ոճրագործ ղեկավարների ձեռքերում տա­ռապող մարդկութեա՞ն համար…: Նրանք իրենց մարդկային խիղճը ձեւափոխել են ան­տառի վայրենագոյն գազանի բնազդին, առատ լորձունք հոսե­ց­նելով, մարդկային մարմիններ յօշոտող ու պատառող իրենց դնչից:

Մարիա՛մ, դու որ գունագեղ եւ մերկութեան դժոխային տեսարաններով նկա­րա­զարդւած, եւ քո քսան եղունգներով էիր պատկերւած, անբարոյութեան մոլեգոյն ճի­րան­ներից ազատւեցիր, եւ սրբադասւած առաջին երկնայիններից հանդիսացար, ինչո՞ւ ես դեռ լաց լինում…: Քո լացի լացուցիչ ողբը լացացնում է մեզ ամէն րոպէ, որովհետեւ մանուկների լացի սազը անդադար նւագում է մեր ականջներում, մահերգների տխրահնչիւն երաժշտութեամբ:

Նոյնաձայն լացի անորոշ ձայներով խճճւել են հայ ազգի զաւակներից շա­տերի, ինչպէս նաեւ մեր ժողովրդի հաւաքական կեանքի հոգեկան փողոցները: Նա­խապէս, մեր հին ու նոր նահատակների համար հաւաքական ցասումնալի վրէժ­խնդրութեան կոչերն ու վրիժառութեան յառաջադէմ քայլերը, այժմ վերածւել են քա­ղաքական նսեմացումների եւ անհեռանկար պայմանաւորւածութիւններով սահ­մանւած ցած­րաստիճան կռնկոսկրների: Մի կարգավիճակ, որով զգացւում է մահացած մարմնի ամ­բողջ ծանրութիւնը: Անապատի աւազներում, կամ նորօր­եայ լեռ­նային անտառնե­րում կորած նահատակների անէծքը մեր ազգի հաւաքա­կա­նու­թեա՞նն է լինելու, թէ՞ անհատների:

Մարիամի լացը զարդանախշւել է իւրայատուկ զգացումներով…: Աւետա­րանի էջերում դրա համար նշւած գոյնը, ամենազօրեղ հաւատքի գոյնն է՝ սպիտա­կը, որի շողերի մէջ յայտնւեց յա­րուցեալ Յիսուսը, գերեզմանատան այգում: Մարիամի լացը դադարեց գերեզմանատնում, ուղղակի յարուցեալ Փրկչի երեւումով. բայց այսօր, մենք մեր լացը դադարեցնող եւ յուսալից ապագայ պարգեւող ունե՞նք արդ­եօք, անհատական եւ ազգային դիրքերում:

Լացի դադարեցման պահը ունի իր ճշգրիտ վայրը, որը շատ հեռու է մնում լացողի մտքից: Դա, գերեզմանատնում է, հոգեմտաւոր ամենանուրբ եւ զգացա­կան ապրումների վայրն է այն, որտեղ անյետադարձ ու անվերադարձ ողջերթ է մաղթւում հանգուցեալ­ին: Ամենադժբախտ վշտակիրի առջեւ կանգնած, եւ յոյսի քաղց­րաժպիտ դէմ­քով, իրավիճակի պաշտպան անձը Յիսուսն է, որ իրեն համար լացող Մարիամին տւած միեւնոյն զոյգ հարցերը տալիս է ցաւակիրին. «Ինչո՞ւ ես լալիս, ո՞ւմ ես փնտռում»:

Իսկ դու, սոյն պատգամը ընթերցող հայ մարդ, գերեզմանատնում, քո հարազատներից մէկի թաղման ժամանակ հանդիպե՞լ ես Յիսուսին. տեսե՞լ ես ինչքան քաղցրաժպիտ հայեացքով նայում է քեզ, եւ յուսադրում յարութեան յոյսով…: Միւս կողմից, ազգային ու հաւաքական քո կեանքում, դարձեալ, զգացած բազմապիսի տառապանքներիդ համար երբ լալիս ես, մութի մէջ կամ հրապարակաւ, գիտակ­ցո՞ւմ ես որ յա­րուց­եալ Փրկիչ ունես կողքիդ կանգնած, եւ իր հայեացքը ուղղակի քեզ յարած դիրքում…: Նրա հայեացքի զօրութիւնը ո՛չ մի մարդ, նոյնիսկ աշխարհի հզօ­րագոյն զէնքների տիրակալը, չի՛ կարող քեզ փոխանցել:

Մեր հայ ազգի ներկայ անհրապոյր կացութեան եւ անձնական ու հաւա­քա­կան տառապանքների համա՞ր ես լալիս: Յետո՞յ: Քո ցաւը դարմանող, եւ քո վիշտը ամոքող ունե՞ս: Եթէ կարծո՛ւմ ես որ չունես, ուրեմն հեռացել ես քրիստոնէական քո աննկուն հաւատքից եւ յուսալքման մութ ու տխուր անդնդում ես յայտնւել, արեւակէզ երկնքի պայծառ լոյսից զրկւած:

Գերեզմանատնում, Մարիամին դիմաց կանգնած բարեւողը, պարտիզպանը չէր, եթէ դեռեւս անըմբռնելի է քեզ աւետարանական այս հատւածը: Նա Յիսուսն էր, որը անմահութեան իբրեւ պարգեւատու երեւում է մեզ, յատկապէս տխուր ա­ռիթներով: Բայց մենք, լալկանների բարձրաձայն աղմկայարոյց աւելորդաբա­նու­թիւն­ներին, եւ ցաւակցողների յար­գոյ խօսքերին ենք ականջ տալիս, մեր նայւածքը անգիտակցաբար շեղելով այնտեղ կանգնած Յա­րուց­եալից. նոյն պահին ուղղակի քո աչքերի մէջ է սեւեռում Նա իր նայւածքը: Ճանա­չո՞ւմ ես Նրան…: Նա յարուցեալ քո Փրկիչն է, մեր անհատապէս եւ ազգովին վերյառնելու յոյսի գլխաւոր, ու ան­փակելի աղբիւրը: Հաւատա՛:

Քրիստոս Յարեա՜ւ ի Մեռելոց,

Օրհնեալ է Յարութիւնն Քրիստոսի. Ամէն:

 

ԳՐԻԳՈՐ ԱՐՔ. ՉԻՖԹՃԵԱՆ

ԱՌԱՋՆՈՐԴ ԱՏՐՊԱՏԱԿԱՆԻ ՀԱՅՈՑ ԹԵՄԻ

Ս. Զատիկ – 20 ապրիլ 2025

Ազգային Առաջնորդարան, Թաւրիզ