Ատրպատականի հայոց թեմի առաջնորդ Գրիգոր արք. Չիֆթճեան. «Ուրիշների համար զոհաբերւելը միամտութիւն չէ՛, այլ հոգեկան մեծութիւն, եւ բարձրագոյն աստիճանի գիտակցութիւն»

Ատրպատական, ազգային առաջնորդարան, Թաւրիզ – Քրիստոնէական եկեղեցու հոգեզմայլ արարողութիւններից են, յատկապէս Աւագ Հինգշաբթի տեղի ունեցող կարգերը, երբ համայն քրիստոնեայ աշխարհը Յիսուսի երկրաւոր կեանքի վերջին օրերի խորհրդաւոր դէպքերի յիշատակն է ոգեկոչում եկեղեցիներում:

Աւագ Հինգշաբթի՝ ապրիլի 17-ի առաւօտեան, Թաւրիզ եւ Ուրմիա քաղաքներում Ս. Պատարագ մատուցւեց ի յիշատակ մեր Տիրոջ միջոցով Ս. Հաղորդութեան խորհրդի հաստատման, վերնատան մէջ: Թաւրիզում Սուրբ Պատարագը մատոյց Ատրպատականի հայոց թեմի առաջնորդ՝ Տ. Գրիգոր արք. Չիֆթճեանը, իսկ Ուրմիայում՝ Տ. Մարտիրոս քհնյ. Ղուկասեանը:

Սուրբ Հաղորդութեան խորհրդի հաստատումը խորհրդանշող Ս. Պատարագի ընթացքում, Հայ եկեղեցու աւանդութեան համաձայն, քարոզի փոխարէն ընթերցւեց Սուրբ Բարսեղ Կեսարացի Հայրապետի յորդորական աղօթքը, ուղղւած բոլոր ժամանակների քրիստոնեաներին՝ հոգեւորականներին եւ ժողովրդին, մաքուր խղճմտանքով մօտենալու Սուրբ Հաղորդութեան խորիմաստ խորհրդին:

Նոյն օրը, երեկոյեան ժամը 4-ին, տեղի ունեցաւ Ոտնալւայի արարողութիւնը: Առաջնորդ Սրբազանը ոտնալւայի կարգը Թաւրիզում կատարեց եւ տւեց իր պատգամը: Սրբազան Հայրը Յիսուսի աննախադէպ ծառայութիւնը, բոլոր ժամանակներում ապրող մարդկութեան համար օրինակելի օրինակ համարեց, քարոզի բնաբան ընտրելով Շնորհալիի պատգամը՝ «Բարձրացելոյն ի կործանում եւ անկելոյ բնութեան կանգնում» տողերը: «Մարդ էակի մտածողութեան մէջ չէր կարող տեղ գրաւել աստւածային կերպարի ծառայական բնոյթը: Ստեղծագործ եւ հզօրագոյն ուժը տիեզերքում, ծառայի զգեստ հագնւած մարդկութեան կեանքում յայտնւեց, խոնարհութեան գերագոյն օրինակը հանդիսանալով: Ո՞վ կարող էր ճանաչել Աստծուն, խոնարհ եւ իր աշակերտների ոտքերը լւացողի կերպարում: Ահա թէ ինչպիսի՜ տիպար մարդու օրինակ է հանդիսանում Աստւած, տիեզերքի ստեղծիչը», ասաց Սրբազանը, լայնօրէն անդրադառնալով ներողամտութեան գաղափարի շուրջը. «Ազգեր եւ պետութիւններ, իրենց զէնքի ուժին ապաւինած, ուրիշներին ստրկացնելու փորձեր են կատարում: Մարդկութեան հանդէպ օգտակարութիւնը, խոնարհ սիրով արձանագրւած յաղթանակ է: Քո խոնարհութեամբ, ուրիշների խոնարհութիւնն ես շահելու: Այս է գաղտնիքը Յիսուսի ուսուցած խոնարհութեան», շեշտեց Սրբազանը:

Ոտնալւայի արարողութեան սկզբին, առաջնորդ Սրբազանը եպիսկոպոսական իր հանդերձանքը հանելով, Քրիստոսի օրինակով ղենջակ կապեց, ու սկսեց Քրիստոսի տասներկու աշակերտները խորհրդանշող տասներկու դպիրների ոտքերը լւանալ:

Նոյն օրը, երեկոյեան ժամը 8-ից սկսեալ մինչեւ կէս գիշեր, տեղի ունեցաւ Խաւարման Կարգը կամ «Լացի Գիշեր»-ը Թաւրիզում եւ Ուրմիայում: Կարդացւեցին արարողակարգում նշւած խաչելութեան եօթը աւետարանական հատւածները: Ս. Սարգիս եկեղեցում բոլոր արարողութեանց երգեցողութիւնները կատարւեցին «Կոմիտաս» երգչախմբի կողմից, ղեկավարութեամբ երաժիշտ Վարդան Վահրամեանի, իսկ կրտսերաց Դպրաց Դասի անդամները կատարեցին բուրվառակրութեան եւ մոմակրութեան պաշտօնները:

Ուրմիայում եկեղեցական արարողութեան երգեցողութիւնը կատարւեց «Նարեկացի» երգչախմբի միջոցով: Ուրմիահայ պարմանուհիներ մաս առ մաս կատարեցին վեց աւետարանների ընթերցումները, իսկ խորանից ընթերցւող աւետարանը կարդաց Տէր հայրը:

Իւրաքանչիւր աւետարանի ընթերցման աւարտին զոյգ մոմեր մարւեցին, շարժական խորանի վրայից, խորհրդանշելով աշակերտների հետզհետէ հեռացումը, մատնւող ու դատւող եւ չարչարւող Յիսուսի մօտից: Հաւատացեալ ժողովուրդը իւրաքանչիւր աւետարանի ընթերցման պահին դաստակի յատուկ թելի վրայ մէկ հանգոյց աւելացրեց, մեր ժողովրդի հին աւանդութեան հետեւելով, որպէսզի մինչեւ Համբարձման տօնը, իր ձեռքի վրայ որպէս զօրութիւն պահպանի աւետարանական դրւագները:

Նոյն գիշերւայ արարողակարգի ամենախորհրդաւոր պահին, երբ եկեղեցու բոլոր ճրագները մարւեցին ու խաւար տիրեց, լսւեց Յիսուսի ողբը «Ո՞ւր ես մայր իմ» ողոգական ձայնով, երբ նա Գողգոթայի բարձունքին մենակ էր մնացել իր ցաւի ու տառապանքի մէջ, համայն աշխարհի մարդկութեան, մեղքից ազատագրման ի խնդիր:

Թաւրիզում, եկեղեցու խորհրդաւոր մթութեան մէջ, երբ արդէն եկեղեցու ներսում ամբողջական խաւար էր տիրում, առաջնորդ Սրբազանը տւեց իր պատգամը: Սրբազան Հայրը վեր հանեց համայնական կեանքի համար զոհաբերման բարձր գիտակցութիւնը, որի մեծագոյն օրինակը Յիսուսը տւել էր, մեղաւոր մարդկութեան համար խաչ բարձրանալով. «Ուրիշների համար զոհաբերւելը միամտութիւն չէ՛, այլ հոգեկան մեծութիւն եւ բարձրագոյն աստիճանի գիտակցութիւն: Աստւածորդու համար խաչ բարձրանալը կրկնօրինակ չէր ունեցել: Աշխարհիկ թագաւորներ եթէ գերեվարւէին, կարող է չարչարանքների ենթարկւէին թշնամիների կողմից եւ նահատակւէին, սակայն անձամբ սոյն ճանապարհից անցնելը, անտրամաբանական էր թւում մարդկանց համար: Ուրեմն, համայն աշխարհի Արարչին համար նման քայլ վերցնելը, աննախադէպ երեւոյթ էր»,- ասաց Սրբազանը, Աստծու խոնարհութիւնը մեծագոյն օրինակ ներկայացնելով, յատկապէս ներկայ ժամանակներում, ամբարտաւան մարդկութեան համար:

Մինչեւ ուշ գիշեր տեւած արարողութեան աւարտին, «Խաչի քո Քրիստոս» փառաբանական երգի երգեցողութիւնը կատարւեց եւ Կենաց Փայտի օրհնութեամբ արձակւեց բարեպաշտ ժողովուրդը: