Աշխարհի խաղաղութեան նւիրւած Ս. Պատարագով եւ գերազանց յաջողութեամբ աւարտւեց Սուրբ Թադէի վանքի եռօրեայ ուխտագնացութիւնը

Ատրպատական, ազգային առաջնորդարան, Թաւրիզ – Ատրպատականի հայոց թեմի հովանաւորութեան ներքոյ դարաւոր իր գոյութիւնը պահպանած Ս. Թադէոս Առաքեալի վանքը, եռօրեայ ուխտագնացութեան համար իր դռները լայն բացեց աշխարհի տարբեր երկրներից եւ յատկապէս Իրանից եւ մայր հայրենիքից ժամա­նած ուխտաւորների առջեւ:

Այս տարի, հակառակ մի քանի ամիսներ առաջ երկրում տիրած ռազմական անապահով դրութեան, մեծ թւով ուխտաւորներ ժամանեցին հնադարեայ Վանքը, ուխտագնացութեան 71-րդ տարւայ օղակը աւելացնելու տասնամեակների կշեռք ունեցող ոսկէ շղթայի վրայ: 31 յուլիսից մինչեւ 2 օգոստոս 2025 տեւած եռօրեայ ուխտագնացութեան մասնակցեցին շուրջ 3000 ուխտաւորներ: Դրանցից ոմանք նոյնիսկ չորեքշաբթի օրւանից ժամանել էին վանք, իսկ ուրիշներ միայն շաբաթ օրը հասան սրբավայրը, իրենց ուխտը մատուցելու Աստծուն, հայ ժողովրդի դարաւոր սրբարանում:

Աշխարհի խաղաղութեան ձօնւած սոյն ուխտագնացութիւնը վայելում էր Մեծի Տանն Կիլիկիոյ կաթողիկոս՝ Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Արամ Ա Վեհափառ Հայրապետի բարձր հովանաւորութիւնը, իսկ եռօրեայ ուխտագնացութեան նախագահողը եւ Ս. Պատարագը մատուցողն էր Ատրպատականի հայոց թեմի առաջնորդ՝ Տ. Գրիգոր արք. Չիֆթճեանը: Թեմական խորհուրդը նախօրօք արդէն ստանձնել էր պետական եւ շրջանային բոլոր պատասխանատւութիւնները, իսկ ուխտագնացութեան կազմակերպումը գործնապէս ստանձնել էր Վանքերի ուխտագնացութեան յանձնախումբը, անձնւէր անդամների մասնակցութեամբ:

Պատմական Արտազ գաւառում Ս. Թադէոս Առաքեալի վեհակառոյց վանքի կամարների տակ, 1954 թւականից սկսւած այս պաշտօնական ուխտագնացութիւները, ամէն տարի իւրայատուկ ապրումներով եւ հոգեւոր ու ազգային իր մթնոլորտով գօտեպնդում են համայն իրանահայութեանը, յատկապէս ատրպատականցի հային, ինչպէս նաեւ հեռաւոր երկրներում ապրող բիւրաւոր հայերին, որոնք երբեմն անձամբ ներկայ գտնւելով եւ երբեմն հեռակայ հետեւողութեամբ իրենց ուխտն են մատուցում առ Աստւած:

Ատրպատականի տարբեր շրջաններից՝ Թաւրիզից, Ուրմիայից, Գեարդաբադից, Ռահւայից, Սալմաստից, Բեդելբոյից, Իրանի տարբեր քաղաքներից՝ Թեհրանից, Սպահանից, Ահւազից, Արաքից, Անզալիից եւ այլ շրջաններից, ինչպէս նաեւ հայրենիքից ու արտասահմանից բազմաթիւ ուխտաւորներ ժամանեցին Ս. Թադէոս Առաքեալի վանքը, սկսեալ 30 յուլիս 2025-ից, մասնակից լինելու եկեղեցական արարողութիւններին եւ մանաւանդ շաբաթ օրը մատուցւելիք հանդիսաւոր Սուրբ Պատարագին, ազգային տօնախմբութեամբ նշելու Վանքի Ուխտի օրը:

Տարիների սովորութեան համաձայն, Վանքերի ուխտագնացութեան գործադիր յանձնախմբի կողմից, ինչպէս նաեւ տեղական Կարմիր Մահիկի կենտրոնի օժանդակութեամբ, տասնեակներով վրաններ էին լարւել Ս. Թադէի վանքի շրջակայքում, հիւրընկալելու համար բոլոր ուխտաւորներին: Ուխտաւորներից ոմանք հեռաւոր շրջաններից լինելով, երեքշաբթի, 29 յուլիս 2025-ից արդէն ժամանել էին Վանք եւ լարել իրենց վրանները, երկու օր եւս ապրելու Ս. Թադէի միջավայրում:

Ժողովրդական դիմաւորութիւն Վանքի մուտքին

Ուրբաթ, 1 օգոստոսի 2025-ի երեկոյեան ժամը 3:30-ին, Սուրբ Թադէի վանք ժամանեց Ատրպատականի հայոց թեմի առաջնորդ Սրբազանը: Վանքի վերջին պտոյտի մօտ, Սրբազանի շքախումբը կանգնեց եւ հայ նահատակների յուշարձանի առջեւ հոգեհանգիստ կատարւեց, պետական պատասխանատուների ներկայութեամբ: Ինքնաշարժերը առաջնորդեցին շքախումբը մինչեւ վանքի մուտքը, որտեղ հաւաքւած ուխտաւորները տաճարի զանգի ղօղանջի ներքոյ դիմաւորեցին առաջնորդ Սրբազան Հօրը: Սրբազան Հայրը օրհնեց Խնամակալ Կանանց պատրաստած, եւ հայկական գեղջկական տարազով պճնազարդւած երեխաների՝ Մոնթէ եւ Սկարլէտ Ենովքեանների ձեռամբ իրեն մատուցւած «Աղուհաց»-ը, մաղթելով որ հայոց սեղաններից անպակաս լինի աղուհացն ու ջուրը:

«Հրաշափառ» շարականի երգեցողութեամբ թափօրը առաջնորդւեց մայր տաճար, եւ Ս. խորանի առջեւ տեղի ունեցաւ Կանոնական աղօթքը: Նոյն առիթով, Սրբազան Հայրը պատգամեց դիմաւորող հաւատացեալներին, ուխտի գաղափարով զօրանալու, եւ բոլորի սրտում եղած փափագը երկնային զօրութեան իրականութեան վերածւելու աղօթք բարձրացնելով առ Աստւած:

Սրբազանը ողջունեց ներկայ ուխտաւորներին, իր ուրախութիւնն ու բարձր գնահատանքը յայտնելով նրանց ունեցած խորը հաւատքին համար. «Այս տարի մեր ուխտագնացութիւնը աղօթքի զօրութեամբ ձօնել ենք աշխարհի խաղաղութեան եւ մարդկութեան միջեւ սիրոյ ու համերաշխութեան: Մարդիկ աշխատասէր, խաղաղարար, շրջապատին սիրող ու յարգող են ճանաչւում, բայց չեն դադարում մարդկանց կեանքը խառնակելու, աշխարհը խաղաղութիւնից զրկելու եւ ոխն ու քէնը, ոճիրն ու մահը տարածելուց յետ կանգնելուց: Աւելին, աշխարհի խաղաղութեան մրցանակների արժանանալու ցանկութիւն են արտայայտում: Բազմահազար անմեղ մարդիկ զոհւում են ամէն օր. հազարաւոր երեխաներ սոված նիհարում եւ մեռնում են ամէն օր. եւ այս ամէնը, աշխարհում խաղաղութիւն հաստատելու մարդկանց ձեռամբ են տեղի ունենում»,- ասաց Սրբազան Հայրը: Նա բարձր գնահատեց Թեմական խորհրդի եւ Վանքերի ուխտագնացութեան յանձնախմբի աշխատանքը, եւ բարի յաջողութիւն մաղթեց բոլորին: Այս առիթով նա ուրախութեամբ յայտնեց, որ Հիւսիսային Ամերիկայի Արեւմտեան թեմից երկու անձեր մեծ ուրախութեամբ հովանաւորել են սոյն ուխտագնացութեան երեք օրերին, վանքում ծառայող բոլոր անձերի նախաճաշը, ճաշն ու ընթրիքը: Սրբազանը այս առթիւ յատկապէս յիշեց Ֆրեզնոյի հանգուցեալ Գրիգոր աւագ սրկ. Քէհէյեանին եւ Էնսինոյի Սուրբ Նահատակաց եկեղեցու բարեպաշտ հաւատացեալներին:

 

Երեկոյեան ժամերգութիւն

Ուրբաթ, երեկոյեան ժամը 5:30-ին, կատարւեց Երեկոյեան ժամերգութիւնը, մասնակցութեամբ հոգեւորականաց դասի եւ բարեպաշտ ուխտաւոր ժողովրդի:

Տաճարի աջակողմում, տեղադրւել էր վանքի հսկայ խաչափայտը, մեխերով պատւած, որի վրայ հաւատացեալներ կախեցին իրենց աղօթքներն ու խնդրւածքները, ուխտերն ու փափագները, մաղթելով, որ Սուրբ Թադէոս Առաքեալի եւ Սուրբ Սանդուխտ կոյսի բարեխօսութեամբ կը կատարւի բոլոր խնդրանքները:

Յայտնենք, որ քահանայ հայրերը ուրբաթ եւ շաբաթ օրերին մկրտութեան արարողութիւններ կատարեցին, իրենց երեխաները վանքում կնքելու ուխտ ունեցող ընտանիքների փափագը իրականացնելով: Նոյն գիշեր, Չալդրանի կուսակալը այցելեց առաջնորդ Սրբազան Հօր սենեակը վանքում, եւ զրուցեց յաջորդ օրւայ ծրագրերի շուրջը: Հանդիպմանը ներկայ էին Թեմական խորհրդի ներկայացուցիչները: Յաջորդ օրը առաւօտեան, Ս. Պատարագից առաջ, նոյն սենեակում Սրբազան հօր հետ հանդիպեցին Արեւելեան եւ Արեւմտեան շրջանների Փոքրամասնութեան պատասխանատուները:

 

Պաշտօնական հանդիպում՝ պետական ներկայացուցիչների հետ

Յաջորդ օրը, շաբաթ 2 օգոստոսի 2025-ի առաւօտեան ժամը 10:00-ին, վանքի հարաւային մասում, շուրջ 200 մետր հեռաւորութեան վրայ, լարւած պետական հսկայ վրանի տակ պաշտօնական հանդիպում տեղի ունեցաւ առաջնորդ Սրբազանի եւ Չալդրանի կուսակալ Մոհամմադ Ռեզայի միջեւ, ներկայութեամբ Թեմական խորհրդի կազմին եւ պետական: Ներկայ էին Ատրպատականի պետական պատասխանատուներ, բարձրաստիճան զինւորականներ եւ ապահովական կառոյցների գնդապետները, եւ Իրանի եկեղեցիների պահպանութեան հիմնարկի պատասխանատու գործարար Ալէն Գրիգորեանը:

Առաջնորդ Սրբազանը իր պաշտօնական խօսքը սկսելուց առաջ, բոլորին հրաւիրեց մէկ րոպէ յոտընկայս յարգելու յիշատակը բոլոր այն նահատակներին, որոնք սիոնիստական յարձակման ժամանակ կորցրին իրենց կեանքը: Եռօրեայ ուխտագնացութեան առթիւ Արեւմտեան Ատրպատականի պետական կառոյցներին, ու յատկապէս նահանգապետութեան ու Չալդրանի կուսակալութեան անմիջական օժանդակութեան համար, անձնապէս եւ Թեմական իշխանութեան անունից շնորհակալութիւն յայտնեց Սրբազանը, անդրադառնալով կարգապահական ուժերի եւ ուխտաւորների հսկայ բազմութեան կեցութեան իրենց օժանդակութիւնը բերած քաղաքապետարանական կառոյցներին՝ բուժօգնութեան, հրշէջին, եւ մաքրութեան պատասխանատուներին. «Շատերի համար նախանձելի է մեր սրբավայրի կանոնաւորութիւնը, շինարարական ապահովութիւնը, եւ կարգն ու կանոնը: Իրանի պետութեան խոր յարգանքն է այս, որը Իսլամական Հանրապետութիւնը արտայայտում է, հանդէպ միաստւածեան կրօնին՝ Քրիստոնէութեան: Այս առիթով մեր երախտագիտութիւնն ենք յայտնում երկրի կրօնական առաջնորդին եւ պետական բոլոր կառոյցներին, յատկապէս Չալդրանի կուսակալին, ամէն բանից առաջ խաղաղութիւն մաղթելով: Այսօրւայ մեր պատարագն ու մեր բոլորի աղօթքը ուղղւած է առ Աստւած, աշխարհի խաղաղութեան համար»,- ասաց Սրբազանը:

Իր խօսքում Կուսակալը բարձր գնահատեց այն սէրն ու կապւածութիւնը, որ հայութիւնը ունի հանդէպ իրանական իր հայրենիքին: Այդ սիրոյ արտայայտութիւնը համարեց նա, այն ուժեղ հաւատքը, որը հայ ժողովուրդը ունի հոգեւոր կենտրոն Ս. Թադէի վանքի նկատմամբ: Նա բարձր գնահատեց եռօրեայ ուխտագնացութեան մասնակից ուխտաւորների մեծ թիւը: Կուսակալը այս առիթով շնորհակալութիւն յայտնեց Սրբազան Հօր եւ Թեմական խորհրդին, որ պետական սգոյ տօների հանդէպ յարգանք էին ցուցաբերել, յիշելով իսլամական կրօնի այդ օրերը: Խօսք առաւ նաեւ Արեւմտեան Ատրպատականի նահանգապետի փոխանորդը, հայութեան մեծագոյն եւ քրիստոնէութեան հնագոյն սրբավայրը եղող Ս. Թադէի վանքի պետական խնամքին արժանի լինելուն անդրադառնալով:

Սրբազան Հայրը այս առիթով Իրանի պետութեան ներկայացուցիչներին նւիրեց արծաթեայ շրջանակներ, հայկական արւեստի նմոյշներ, իրենց ցուցաբերած աջակցութեան առ ի գնահատանք: Իսկ Արեւելեան Ատրպատականի մշակոյթի կենտրոնի ընդհ. տնօրէնը գորգագործութեան նմոյշի նւիրումով, պատւեց առաջնորդ Սրբազանին:

Յայտնենք, որ պետական պատասխանատուները սոյն հանդիպումից քիչ անց, երբ սկսւեց Ս. Պատարագը, ներկայ գտնւեցին դրա առաջին մասին եւ յարգեցին հայ ուխտաւոր ժողովրդին:

 

Ուխտի Սուրբ Պատարագ

Շաբաթ, 2 օգոստոս 2025-ին, Ուխտագնացութեան երրորդ օրը, առաւօտեան ժամը 11:00-ին, Ս. Թադէի վանքի տաճարում հանդիսաւոր Սուրբ Պատարագ մատոյց եւ պատգամեց Ատրպատականի հայոց թեմի առաջնորդ Սրբազանը: Հանդիսաւոր թափօրը սկիզբ առաւ վանահօր խուցից եւ «Կոմիտաս» երգչախմբի առաջնորդութեամբ, ու զանգերի ղօղանջով ուղղւեցաւ դէպի սուրբ Տաճարը: Խորանին սպասարկում էր Տ. Մարտիրոս քհնյ. Ղուկասեանը, սարկաւագաց եւ դպրաց դասերի հետ, գլխաւորութեամբ Սեւան սարկ. Ենովքեանի: Սբ. Պատարագի երգեցողութիւնը քառաձայն կատարեց Թաւրիզի «Կոմիտաս» երգչախումբը, ղեկավարութեամբ երաժիշտ Վարդան Վահրամեանի:

Առաջնորդ Սրբազանը իր հոգեւոր պատգամը յղելով ներկայ ուխտաւոր բազմութեան, բախտաւոր համարեց բոլոր ներկաներին, որոնք կարողացել էին անձամբ մասնացել ուխտագնացութեան, դարաւոր վանքի քարերը համբուրելու առիթ ունենալով. «Աշխարհի խաղաղութեան համար ձեր բոլորի աղօթքը այս հնադարեայ վանքից բարձրանում է դէպի երկինք: Երանելի ենք բոլորս, որ շարունակողներն ենք մեր հայրերի հոգեւոր ուղու, երբ այս Վանքում աղօթելով զօրացնում ենք մեր հաւատքը, եւ զգում ենք այն հրաշազօր ոյժը, որով պահպանւում է մեր առօրեայ կեանքը», ասաց Սրբազանը: Ապա նա մեկնաբանեց ժամագրքում արձանագրւած աղօթքի այն մասը, որտեղ աղաչական բառերով ասւում է. «Խնդրելով զխաղաղութիւն ամենա՜յն աշխարհի, եւ եկեղեցւոյ քում սրբոյ զհաստատութի՛ւն եւ անձանց մերոց զփրկութի՛ւն»: Կարճ բայց խորիմաստ սոյն տողերում արտայայտւած գաղափարները հոգեկան զօրութիւն եւ մտքի հանգստութիւն պարգեւող բառեր են, որոնք միշտ կրկնւում են ամենօրեայ ժամերգութեան ընթացքում», ասաց նա:

Սրբազանը նաեւ խօսեց աշխարհի անապահով դրութեան մասին, ինչպէս նաեւ Հայաստան աշխարհը ցնցող ներքին անհամերաշխութեան դէպքերն ու հայ եկեղեցու վարկաբեկման երեւոյթները: Իր խօսքը ուղղելով ուխտաւոր ժողովրդին, Սրբազան Հայրը խնդրեց Աստծուց, որ կատարի բոլորի փափագը, յատկապէս խաղաղութիւն պարգեւի համայն աշխարհին, եւ սէրը բազմացնի մարդկութեան միջեւ: Ս. Թադէոսի եւ Ս. Սանդուխտի բարեխօսութեան ու Աստծու զօրութեան ապաւինելով, Սրբազանը իր բարեմաղթանքը ուղղեց ներկայ բազմութեան, որոնք իրենց աղօթագիր թղթերը տեղադրել էին փայտեայ հսկայ խաչի մեխերի վրայ:

Առաջնորդ Սրբազանը այս առիթով մեծապէս գնահատեց Թեմական խորհրդին, Վանքերի Ուխտագնացութեան յանձնախմբի անդամներին, ինչպէս նաեւ «Կոմիտաս» երգչախմբին, Կանանց Խնամակալ մարմնին, եւ թեմի բոլոր միութիւններին ու կազմակերպութիւններին, որոնք իրենց օժանդակութիւնն էին բերել Ուխտագնացութեան ընթացքում:

 

Ջրօրհնէք Ս. Թադէոս առաքեալի Աջով

Ս. Պատարագի վերջին բաժնում կատարւեց ջրօրհնէք, հիւանդների բժշկութեան աղօթքով: «Ամէն ալէլուիա»-ի երգեցողութեան պահին, Ս. Թադէոս Առաքեալի մասունքակիր Աջով խաչանիշ օրհնւեց ջուրը, ի բժշկութիւն բոլոր տեսակի հիւանդութիւնների:

Տաճարի սրբազան կամարների ներքոյ, երգչախումբը հնչեցրեց «Կիլիկիա»-ն, բարեպաշտ ժողովրդի երգակցութեամբ, իսկ Հ.Մ.Ա.Կ.-ի Թաւրիզի մասնաճիւղի Սկաուտական կազմի առաջնորդութեամբ եւ Սուրբ Աջով գլխաւորւած եկեղեցականաց թափօրը ուղղւեց դէպի շրջափակ եւ ամբողջ տաճարի շուրջը քայլելով հասաւ առաջնորդական դահլիճի՝ վանահօր խուցի առջեւ, որտեղ երգչախումբը կատարեց  «Հայր Մեր»-ը: Սրբազան Հայրը «Պահպանիչ»-ով օրհնեց ժողովրդին, գնահատական իր խօսքը ուղղեց Ազգային իշխանութեանը, երգչախմբին, կրտսերաց դպրաց դասին, Խնամակալ մարմնին, «Ռոստոմ-Գասպար» գրադարանի վարչութեան ու յատկապէս Վանքերի ուխտագնացութեան գործադիր յանձնախմբի անձնւէր անդամներին, կատարւած կազմակերպ եռօրեայ ուխտագնացութեան համար:

Աշխարհի տարբեր երկրներից ժամանած մեծաթիւ ուխտաւորների մասնակցութեամբ կայացած Ս. Թադէի վանքի ուխտագնացութիւնը, այս տարի եւս գերազանց յաջողութեամբ պսակւեց, եւ առիթ ստեղծեց մեր ժողովրդի քրիստոնէական հաւատքի վերարթնացմանը եւ ազգային պատկանելիութեան գիտակցութեան վերաշեշտմանը: