ԱԶԳԱՅԻՆ ՀԱՄԱԽՄԲՒԱԾՈՒԹԻՒՆԸ՝ ՊԵՏԱԿԱՆ ԱՆՎՏԱՆԳՈՒԹԵԱՆ ԵՐԱՇԽԻՔ…

Յետտօնական այս օրերին հաստատապէս տեղին է մեր յարգելի ընթերցողներին ի սրտէ շնորհաւորել Ամանորն ու  Ս. Ծնունդը, մաղթելով, որ 2025-ը բոլոր առումներով լինի բարեբաստիկ ու յիշարժան  թւական բովանդակ  հայութեան համար։

Վստահաբար, բոլորս էլ՝ Հայաստանում թէ՝ Սփիւռքեան գաղթօջախներում նմանօրինակ մաղթանքների համար բաժակներ ենք բարձրացրել ու միմեանց կենացն ենք ցանկացել։ Բայց եւ այնպէս՝ միաժամանակ՝ յիշել ենք համազգային այն ցաւերի մասին, որոնք հէնց անցնող տարւայ ընթացքում ապրեցինք ազգովի՝ ինչպէս արցախահայութեան հայրենազրկման հետեւանքների, այնպէս էլ՝ սիրիահայութեան ու լիբանանահայութեան ծանրակշիռ իրավիճակներին ի տես։ Դա, ինքնին այս նոր ժամանակների «Հայաստան-Արցախ-Սփիւռք եռամիասնութեան» ձախորդւած արտայայտչաձեւն է, որն դեռեւս մինչ 2020 թւականի դաւադրական պատերազմը, շարունակւում էր համարւել մեր համազգային յաղթանակների հպարտառիթ  ձեռքբերումը։ Իրողութիւն, որն այսօր կամայ, թէ ակամայ, պարպւել է ազգային ու յատկապէս պետական նեցուկից, հետեւաբար եւ՝ վերջնի կողմից կազմակերպումից ու նպատակային-ռազմավարական համարւելուց…։ Արդիւնքում՝ Արցախցին՝ իր, Հայաստանն ու հայաստանցին՝ իր եւ աւանդական ու այսպէս ասած՝ նոր սփիւռքն էլ՝ իր հոգսերով ու խնդիրներով բարձիթողի վիճակի են մատնւած՝ հայրենի թոյլ ու կամազուրկ իշխանաւորների կողմից։

Աւա՜ղ, ողջ հայութեան կամարտայայտութեան շնորհիւ 20-րդ դարավերջին ու 21-րդ դարասկզբին, ի շնորհիւ Արցախեան Ազատամարտի իրականացած Չարենցեան «Հաւաքական Ուժի» փրկարար Պատգամն, այսօր ի չիք է դարձած ու այդ բերումով ու պատմական օրինաչափ պարտադրանքի հետեւանքով՝ մեր դարաւոր ոսոխներն են դարձեալ սպառնում հային ու նրա՝ առանց այն էլ գողացւած ու հափշտակւած հայրենի հողին…։

Այսօր, առաւել քան երբեւէ, բոլոր առումներով ապացուցւած իրողութիւն է, որ հայաստանեան մինչ «թաւշեայ յեղափոխութեան» (քաղաքական տարբեր փորձագէտների կարծիքով՝ թուրք-ադրբեջանական ուղղակի կազմակերպմամբ) հասարակա-տնտեսական ու քաղաքական տարբեր կարգի բացթողումներն ու անարդարութիւնները հնարաւոր էր բարեշրջական (էւոլիւցիոն) եղանակներով յաղթահարել ու լուծել։ Արտաքին որոշակի ուժային կենտրոններն, սակայն, ներքին ապազգային ու պոպուլիստ տարրերի վարձատրմամբ ու օգտագործմամբ յաջողեցին «վրացա-ուկրաինական մայդանների» նմանակումներով՝ գայթակղել ու մոլորեցնել հայ հասարակայնութեանը, որն էլ կարելի է այսօր իսկ բնութագրել որպէս «հասարակա-քաղաքական իրադրային թանկ հաճոյք», յատկապէս ադրբեջանա-թուրքական ոխերիմ թշնամիներով շրջապատւած Հայաստանի  համար…։

Այսօր, սակայն, ակներեւ են նոյն այդ 6-ամեայ թանկ հաճոյքի հետեւանքները՝ ազգային, քաղաքական, հասարակական, հողային-տարածքային ու պետական անվտանգային ոլորտներում, որոնց նկատմամբ, ինչ-որ տեղ թէպէտ հասկանալի, բայց պասսիւ ու յուսահատական կեցւածք են որդեգրել հասարակայնութեան լայն խաւերը։

Սրա արդիւնքը, սակայն, կապիտուլիանտ-ապիկար իշխանութիւնների անվերահսկելիութիւնն ու սանձարձակ քայլերի շարունակութիւնն է, որին էլ անխուսափելիօրէն ուղեկցելու են ներուժ, թէ’ ներգործուն նորանոր վտանգներն ու սպառնալիքները…։

Այսօր, նոյնիսկ թւարկւած յուսահատ ու այսպէս ասած՝ «քաղաքականութեամբ չզբաղւող» պասսիւ հասարակայնութեան լայն խաւերի մօտ առկայ է երկիրը նոր, ազգային ու գրագէտ ուժերով կառավարելու մտայնութիւնը։ Խնդիրը, սակայն, կայանում է այդ կարգի ուժերի միատեղման ու համախմբման մէջ, որով էլ ինքնըստինքեան փարատւելու է այսպէս ասած՝ «Լիդերութեան» անհեթեթ փնտրտուքի ամբոխային տրամաբանութիւնը…

Անցնող ձախորդ տարիներում քաղաքական տարատեսակ ընդդիմադիր ուժեր ու ճամբարներ զանազան պատճառներով չյաջողեցին հասարակայնութեան ստւար զանգւածներին իրենց շուրջ համախմբել։ Այդ խնդրում համեմատաբար յուսալի իրավիճակում է գտնւում անցած գարնան հրապարակ իջած «Յանուն Տաւուշի» պայքարողների Սրբազան շարժումը, որի առաջնորդութիւնն է ստանձնել Հայ Առաքելական Եկեղեցու սպասաւորներից՝ Բագրատ արք. Գալստանեանը։

Յաջողութիւններով ու ձախողումներով հանդերձ՝ «Սրբազան շարժման» պատասխանատուներն ու նրանց շուրջ համախմբւող ազգային ու հոգեւոր արժէքներ կրող  խաւերը, ինչպէս իրենց վերջին կոչերում ու յայտարարութիւններում են բարձրաձայնել՝ հետամուտ են լինելու սկսած պայքարն ընդլայնել նորացւած տարւայ ընթացքում եւս, հասնելու համար իրենց բնութագրմամբ՝ հոգեւոր ու բարոյական Հայաստանի յաղթանակին։

Պատմական բազմաթիւ օրինակներով,- չասելու համար օրինաչափութեամբ,- Հայ Առ. Եկեղեցին, իր ժողովրդանւէր միաբան-սպասաւորներով ազգային, քաղաքական կամ պետական կառավարման բացը լրացնելու անսակարկ կամք է ցուցաբերել, յանուն Հայրենեաց ու յանուն ժողովրդական սրբութիւնների պահպանման։

Մաղթենք, ու առաւել եւս նեցուկ լինենք մեր հոգեւոր, ազգային ու քաղաքական արդար իրաւունքները վերակենդանացնող հայորդիների յաղթական երթի յաջողութեանը, որպէսզի դրանով էլ նւիրականացւի մեր համազգային իղձերի կենսագործման երաշխիք՝ ՀԱՅԱՍՏԱՆ-ԱՐՑԱԽ-ՍՓԻՒՌՔ ԵՌԱՄԻԱՍՆՈՒԹԻՒՆԸ…։

Դ. Մ.

Պատմական գիտութիւնների թեկնածու