Գործելու անհրաժեշտութիւնը

«Ի սկզբանէ Աստւած ստեղծեց երկինքն ու երկիրը»
 (Գիրք Ծննդոց 1.1):

Աստւածաշնչի առաջին գրքի, առաջին էջի, առաջին գլխի առաջին համարը սկսւում է այս բառերով: Հետաքրքրական է, որ առաջին հաստատումը մեզ է փոխանցում այն ճշմարտութիւնը, թէ Աստւած, որ մեր երկնաւոր Հայրն է եւ մեր Արարիչը, որպէս գերագոյն Ուժ, անսկիզբ ու անվախճան, Իր էութեամբ ո՛չ արձան է եւ ո՛չ էլ անգործ, այլ՝ մշտապէս ու անդադար գործող Աստւածութիւն:

Հին Կտակարանի սոյն գրքի նոյն գլխում, մի քիչ այն կողմ, կարդում ենք հետեւեալը. «Աստւած մարդուն ստեղծեց Իր պատկերով. Աստծու պատկերով ստեղծեց նրան…» (Ծննդոց 1.27): Հետեւաբար, մարդ արարածի համար, աստւածատուր կոչում եւ պարտաւորութիւն է աշխատասէր ու ժրաջան լինելը, որի գիտակից անհատը երբեք անզբաղ ու դատարկ չի կարող անցկացնել իր օրերն ու ժամերը:

Նոր Կտակարանում, մեր Տէրն ու Փրկիչը՝ Յիսուս Քրիստոսը, եկաւ ոչ միայն շեշտելու, այլեւ բացայայտելով յստակեցնելու այս ճշմարտութիւնը, երբ ասաց. «Քանի որ Հայրը սիրում է Որդուն, եւ այն ամէնը, ինչ Ինքն է անում՝ ցոյց է տալիս Նրան. եւ Նրան ցոյց կը տայ սրանից շատ աւելի մեծ գործեր, որոնց վրայ դուք կը զարմանաք…» (Աւետարան Յովհաննու 5.20): Եթէ քրիստոնեան կոչւած է իր երկնառաք Վարդապետին տիպար օրինակ ընդունելու եւ Նրան նմանւելու, ապա ուրեմն կրկնապատկւած պէտք է համարել գործելու անհրաժեշտութիւնն ու պարտաւորութիւնը:

Եթէ այսքանը բաւարար կարելի է համարել քրիստոնեայ արարածի համար, պէտք է աւելի այն կողմ երթալ՝ ճշտելու համար Հայ հաւատացեալի սահմանները: Ըստ մեր դիւցազնային պատմութեան, մեր Հայկ Նահապետը, լայնալիճ աղեղից արձակւած սլացիկ նետով Բելին տապալելուց յետոյ, կարծէք հիմը դրեց մեր Ազգի ու Հայրենիքի, քաջ գիտակցելով, որ իր Հայկազնեան ցեղի արիասիրտ ու խիզախ զաւակներին, ազատութեան սիրուն, կտակելու էր այնպիսի հողատարածք, որի թէ՛ աշխարհագրական նկարագրումի եւ թէ՛ ժողովրդի մասին դարեր յետոյ ակնարկելով պիտի ասէին. «Քարից հաց հանող ժողովուրդ»:

Ենթադրում եմ, որ նմանօրինակ արտայայտութեան հիմնական նպատակն այնքան էլ չի բացայայտում մեր աշխարհագրական հայրենիքի բաղկացուցիչների գլխաւոր տարրը, ինչքան բացայայտում է ու մանաւանդ հաստատում մեր ժողովրդի նկարագրային հետեւեալ առաքինութիւնը, թէ մեր նախահայրերը ինչքան ժրաջան աշխատասիրութեամբ են ապրել առանց յուսահատութեան:

Ինչքան որ գեղեցիկ է սոյն արտայայտութիւնը, նոյնքան ազդեցիկ ու տպաւորիչ է, այն կարդալուց յետոյ, սերտել մեր պատմութիւնը՝ փաստելու համար վերոնշեալ տողի ճշմարտութիւնը: Եթէ իսկապէս նմանատիպ ազգ ենք, ինչպէ՞ս եկել ու հասել ենք այս աղէտալի օրերին: Պատասխանը շատ պարզ է. որովհետեւ, ըստ իս, մենք անխոնջ ու գործունեայ ենք մեր առօրեայ կեանքում, մեր արհեստներում եւ նոյնիսկ մեր արւեստի ստեղծագործութիւններում, սակայն տկար ենք, գուցէ նաեւ անգործ, երկու ամենակարեւոր ասպարէզներում:

Առաջին ասպարէզը մեր հոգեւոր կեանքն է: Ներկայ սերնդի համար խիստ կարեւոր է մատղաշ հայորդիներին ամբողջականօրէն կրթել եւ դաստիարակել միտքը՝ գիտութեամբ, սիրտը՝ ազգասիրութեամբ ու հայրենասիրութեամբ, մինչ մարմինը՝ մարմնամարզութեամբ: Ինչ վերաբերում է հոգուն, որը թէեւ անտեսանելի է, սակայն ամենակարեւորը (որովհետեւ միայն դա է գոյատեւելու մահից յետոյ), նրա դաստիարակութիւնը ոչ թէ տեղափոխել ենք ամենայետին կարգ, այլ մատնւած է լրիւ մոռացութեան ու անտարբերութեան, չասելու համար անփութութեան ու անտեսումի, նոյնիսկ՝ մահաքնի աստիճանին հասած խիստ լքւած վիճակի:

Երկրորդ ասպարէզը քաղաքագիտութեան ու դիւանագիտութեան բնագաւառն է: Որպէս ազգ, ունենք մարտունակ բանակ, քաջարի հերոսներ, անվախ զօրք եւ հոյակապ կռւող զինւորներ, որոնց իրագործած խիզախութիւններն ու սխրագործութիւնները օրինակելի կամ նոյնիսկ նախանձելի էին մեր թշնամիների համար, սակայն միւս կողմից, հակառակ բոլոր մեր յաջողութիւնների ու ձեռքբերումների, ի վերջոյ արժանացել ենք վատագոյն դժբախտութիւնների: Տեսէք թէ ո՛ւր են հասել Երկրորդ Համաշխարհային պատերազմի ընթացքում միութիւն եւ ճակատ կազմած, սակայն արդիւնքում ջախջախիչ պարտութիւն կրած երեք պետութիւնները. նրանք այսօր իրենց տեղն ու դերն ունեն Միջազգային Ազգերի կազմակերպութեան ատեաններում, երբեմն նոյնիսկ իրենց կամքը պարտադրելով՝ իրենց համար անբաղձալի կացութիւնների դիմաց:

Որտեղ որ գործես՝ աշխատանքիդ բերքն ու արգասիքն անպայմանօրէն քաղելու ես, սակայն խոպան թողած տեղիցդ ապարդիւն վաստակ ստանալուց յետոյ հիասթափւելը ինչպէ՞ս կարելի է անբնական ու անընդունելի նկատել: Համաշխարհային օրինակ դարձած հանրածանօթ ճպուռի առակը կամ պատմւածքը մեզ մինչ օրս ոչինչ չի՞ սովորեցրել: Ուզում ենք մեր անգործ թողած ասպարէզներից հրաշագործութեամբ արդի՞ւնք ստանալ: Պէ՛տք է հաւատալ հրաշքների, սակայն միեւնոյն ժամանակ պէտք է գիտակցել թէ հրաշքները պատահում են սուրբ մարդկանց կեանքում, մինչ մեր առածներից մինն ասում է. «Աշխատանքն է, որ ազնւացնում ու սրբացնում է մարդուն»:

Քրիստոնէական թւականի երկրորդ հազարամեակի նոր դարուս, մեզ, որպէս Հայ ազգ, էական անհրաժեշտութիւն եւ հրամայական ճար ու դարման պէտք է նկատել հաւատը, յոյսը, սէրը, եղբայրութիւնը, հաւատարմութիւնը, հանդուրժողութիւնը, հնազանդութիւնը, համերաշխութիւնն ու միաբանութիւնը, որոնք ընդհանրապէս կրօնների ու մանաւանդ բարոյականութեան բաղադրիչներն են եւ որոնց աղբիւրն ու արմատը, մեզ համար, Սուրբ Գիրքը կամ Աստւածաշունչն է: Նշեալ կէտերը կապւած են ոչ թէ մտքի, սրտի կամ մարմնի, այլ՝ հոգու հետ:

Մեր հայ մատենագրութեան իմաստալից խօսքերից մէկը մեզ սովորեցնում է հետեւեալը. «Ասեղն որ բանի՝ փայլի»: Ուստի, վերոյիշեալ երկու առածներից ստանանք մեր կարեւորագոյն դաստիարակութիւնը, որովհետեւ եթէ կրթենք ու դաստիարակենք մեր հոգիները, մնացածն ինքնաբերաբար գտնելու են իրենց բնական հունը, մինչդեռ եթէ անտեսենք ու լքենք այն, մնացածի աշխատանքը պիտի նմանի աւազի վրայ կառուցւած հոյակերտ դղեակի:

Նոր տարի է այսօր եւ մեզանից իւրաքանչիւրի համար ոսկի առիթ է վերանորոգւելու: Հետեւաբար, իսկական ինքնաքննութեամբ հասնենք անհրաժեշտ ախտաճանաչումների, որպէսզի իրապաշտ մօտեցումով եւ անդարձ վճռակամութեամբ փորձենք իրագործել անյետաձգելի ու հրամայական ինքնասրբագրութիւնը: Զղջա՛նք ու ապաշխարե՛նք: Միշտ ընտրե՛նք լաւն ու բարին: Վերադա՛րձ կատարենք աստւաճահաճոյ կեանքի ճանապարհ եւ անձանձիր կերպով մեր ժամանակը լցնենք բարեգործութեամբ: Անձանձրոյթ տքնաջանութեամբ նւիրւենք աղօթքի, մեր մէջ յարուցանելով հաւատը, յոյսը, սէրը, եղբայրութիւնը, հանդուրժողութիւնն ու միասնութիւնը, որպէսզի ոչ միայն արժանանանք Աստծու ներողամտութեանը, ողորմութեանն ու գթութեանը, այլեւ ստանանք մեր երկնաւոր Հօր օրհնութիւններն ու շնորհները՝ կերտելու համար լուսաւոր ապագայով երաշխաւորւած բարգաւաճ Հայրենիք, մինչ մեր դժբախտութիւնները բարեբախտութեան վերածելով եւ սրբակենցաղ ողջագուրումով շնորհաւորենք իրար եւ բարձրաձայնենք. «Շնորհաւոր Նոր տարի, տարին լինի միշտ բարի»:

ԱՂՕԹԻՒՔ ԵՒ ՕՐՀՆՈՒԹԵԱՄԲ
ՍԻՓԱՆ ԵՊՍ. ՔԷՉԷՃԵԱՆ
Առաջնորդ Սպահանի հայոց թեմի

Ազգային առաջնորդարան
Սուրբ Ամենափրկչեան Վանք
Նոր Ջուղա – Սպահան, Իրան