Իրավիճակը փրկելու համար. տեսնել, վերլուծել է պէտք հիմնական խնդիրները
Դեկտեմբերի 10-ը հայ ժողովրդի արդի պատմութեան մէջ նշանաւորում է որպէս Արցախի անկախութեան հանրաքւէի օր: 1991 թւականի դեկտեմբերի 10-ին, արցախահայութիւնը հանրաքւէով ամրագրեց եւ իրացրեց անկախպետութիւն ունենալու իր իրաւունքը:
Դեկտեմբերի 10-ը ոչ միայն արցախահայութեան, այլ, նաեւ, ողջ հայ ժողովրդի պատմութեան մէջ մտաւ եւ ամրագրւեց որպէս նոր ճանապարհի սկիզբ, որն ազդարարեց ազատ ու անկախ պետութիւն կառուցելու արցախահայութեան անսասան որոշման մասին, որի թիկունքին կանգնած էր ողջ հայ ժողովուրդը:
Ցաւով, սակայն պէտք է նշենք, որ 2018 թւականի իշխանափոխութեանը հետեւած տարիները եւ իրադարձութիւնները եկան գլխիվայր շուռ տալու ամէն ինչ:
Երեք տասնամեակ շարունակ, իր բոլոր հնարաւորութիւններով, Արցախի անկախութիւնն ու ինքնիշխանութիւնը պաշտպանած հայկական հասարակութեան մի ստւար մասը, մասնաւորապէս այս վերջին երեք տարիներին Արցախում եւ Հայաստանում տեղի ունեցող իրադարձութիւնների ֆոնին, միանգամից դարձաւ այնքան անտարբեր յատկապէս հայոց հայրենիքի՝ հայկական երկու պետութիւնների համար առաջացած օրհասական իրավիճակի նկատմամբ:
Հասարակութեան նման դեգրետացումն անշուշտ այսօր մեր դէմ վեր յառնած այն գլխաւոր խնդիրներից է, որը տրամաբանօրէն պէտք է յուզի մեզ, յատկապէս հիմա, երբ կորցրել ենք Արցախը, եւ կանգնած ենք Հայաստանը կորցնելու իրական վտանգի առջեւ, եւ հէնց այս իրողութիւնից ելնելով է, որ մենք ստիպւած ենք աւելի յստակ վերլուծել տեղի ունեցածն ու ունեցողը, իրերը կոչենք իրենց անունով եւ որոնենք այս սարսափելի իրավիճակից դուրս գալու հնարաւոր ելքերը:
Փորձենք վերլուծել եւ տեսնել, թէ 2018 թւականից ի վեր, յատկապէս 44-օրեայ պատերազմից յետոյ ինչո՞ւ է այդքան վատ գնում հայոց պետականութեան գործերը: Ինչո՞ւ են խայտառակ պարտութիւնները, նւաստացումները, կորուստներն ու զիջումները փոխարինում մէկը միւսին, իսկ հասարակութիւնը շարունակում է անտարբեր մնալ: Ինչո՞ւ ենք քառասմբակ ընթանում այն ուղով, որը յղի է անսրբագրելի հետեւանքներով հայոց պետականութեան համար, որի գլխին դամոկլեան սրի պէս կախւած բազմաբնոյթ եւ բազմաբովանդակ մարտահրաւէրները հեռացնելու փոխարէն, հայկական հասարակութիւնը, ընդհակառակը, փորձ է անում չտեսնելու տալ դրանք եւ հաւատալ վախկոտ ու կապիտուլեանտ իշխանութիւնների կողմից իրեն հրամցւող «խաղաղութեան» սին պատրանքին: Ինչո՞ւ է հասարակութեան գիտակից հատւածն իր ողջ էութեամբ հակադրւում եւ ընդդիմանում պետութեան փլուզման գաղափարին, իսկ ստւար մի հատւածի մօտ անգիտակցօրէն ամրագրւում է ՀՀ գործող իշխանութիւնների կողմից անդադար շեփորւող եւ տիրաժաւորւող ակնյայտ արհեստածին «խաղաղութեան խաչմերուկ» խօսոյթը:
Սրանք եւ բազմաթիւ այլ ինչուներն այն կարդինալ հարցերն են, առանց որոնց պատասխանը գտնելու, իրավիճակը կը շարունակի մնալ նոյն փակուղայինը: Այս հարցերի պատասխանները պէտք է ունենան յստակ, յաճախ նաեւ ցաւոտ ձեւակերպումներ: Միայն դրանից յետոյ է հնարաւոր սրբագրել սխալները, փոխել աշխատանքի բովանդակութիւնը, տեխնոլոգիաները եւ խնդիրները: Այլապէս ամէն ինչ ընթանալու է «դարձ ի շրջանս իւր» տրամաբանութեան սահմաններում, հասարակութիւնը շարունակելու է մնալ դեֆոլտի մէջ գտնւող նոյն շփոթւած-շոկայինը, իսկ վերջնական կործանումը՝ անխուսափելի:
Մենք մեր ձեռքով մեր ապագան կարող ենք դժոխքի վերածենք, եթէ շարունակենք ճիշտ չհասկանալ անցեալը, ճիշտ չգնահատել ներկան եւ ճիշտ չուրւագծել ապագան:
Յ.Գ. – 1988-1994 թւականները՝ Արցախեան շարժման եւ Արցախեան ազատամարտի տարիները պէտք է ցուցանիշ դառնան մեզ համար: Երբ ազգը միասնական էր, իսկ հասարակութիւնը՝ զգօն, գիտակից ու նպատակասլաց: Հէնց դրա շնորհիւ էլ ջախջախեցինք թշնամուն եւ Ազատագրեցինք Արցախը, քանզի մենք ազգովին միակամւած էինք, հոգեպէս շատ ուժեղ էինք եւ դրւած էր յստակ նպատակներ: Չմոռանա՛նք. այն ժամանակ էլ հզօր Թուրքիան կար եւ նա անգամ ռիսկ չարեց միջամտել, քանզի մարդկային պատմութեան ողջ ընթացքում, ուժեղը միշտ ճիշտ է ու մեծ յարգանքի արժանի աշխարհի կողմից:
