1918 թ. Մայիսեան յաղթանակների արդիւնքում Հայոց Անկախ Պետականութեան 106-ամեակը իրաւամբ կարելի է բնութագրել որպէս ողջ հայութեան համազգային տօնախմբութեան վերականգնման ու նորովի նւիրականացման խորհրդանշական ամեակ։
Քանզի՝ մեր տօների տօնը, պարտաւորւել էինք այնքա՜ն էլ տօնական զգացումներով չդիմաւորել յատկապէս 102-ամեակից սկսեալ, երբ ներքին ու արտաքին թշնամիների կողմից 2020 թ. դաւադրւած պատերազմի հետեւանքով կորցրինք մեր չքնաղ Շուշին…
Առաւել եւս ոչ-տօնական բնոյթ կրեցին յաջորդող ամեակներն ու յատկապէս 105-րդ ամեակը, երբ մարդկային անդառնալի կորուստներից յետոյ, կորցրինք նաեւ Հայոց միջնաբերդ՝ արծւաբոյն Արցախը, դարձեալ ներքին ու արտաքին թշնամիների սադրանքների արդիւնքում։
Մայիսեան յաղթանակների 106-ամեակի հէնց այս օրերին, ահա, համազգային ինքնատիպ ու բացառիկ տօնախմբութիւն ենք վերապրում ազգովի, ի տես մերօրեայ «ԽԵՆԹԵՐԻ» ըստ ամենայնի ՍՐԲԱԶԱՆ ՊԱՅՔԱՐԻ։
Եւ ահաւասիկ, պայքար ՅԱՆՈՒՆ՝
– Նոյն Շուշիի եւ ողջ Արցախի ու դեռ Տաւուշների անդառնալի կորուստների խափանման,
– Մեր ոտնահարւած ազգային արժանապատւութեան վերականգնման,
– Նոյն Պետականութեան անկախութեան եւ ինքնիշխանութեան հիմնասիւները խարխլող ու հայի ԱԶԳԱՅԻՆ դիմագիծը խեղելու ելած տզրուկներին արմատախիլ անելու,
– բոլոր կարգի ազգադաւ, հայրենադաւ ու վասակաբաղձ տականքներից ընդմիշտ մաքրւել-ազատւելու,
– Հայրենիք-Սփիւռք ըստ ամենայնի փրկարար ու հզօր միասնութեան վերականգնման,
– Ազգի, Հայրենիքի եւ Պետականութեան անվտանգութեան ու սոցեալ-տնտեսական բարօրութեանն առաջնորդող՝ ազգային կառավարութեան ձեւաւորման ու կեանքի կոչման,
– Եւ վերջապէս.
պայքար՝ յանուն Հայաստանի Հանրապետութեան արտաքին ճակատում ցցւած բոլոր խոչընդոտների համարձակ վերացման ու յատկապէս տարածաշրջանում՝ երկրի հեղինակութեան ու սուբիեկտայնութեան վերականգնման։
* * *
Յարգելի ընթերցող, նոյն այս սիւնակում, դեռ շաբաթներ առաջ, վերոնշեալ ՍՐԲԱԶԱՆ ՊԱՅՔԱՐ-ի առաջնորդ արք. Բագրատ Գալստանեանին բնութագրել էինք որպէս Վարդանանց ապստամբութեան մերօրեայ Ղեւոնդ Երէց։ Ի դէպ՝ իրանահայ ծագմամբ Բագրատ Սրբազանը, հոգեւոր կոչումից բացի, ժողովրդական լայն խաւերի մօտ վաստակել է նաեւ քաղաքական առաջնորդի կոչմանն արժանանալու աննախադէպ վստահութիւնը։ Դա ինքնին ապացուցում է միեւնոյն պայքարի բարոյական ու նւիրական արժէքներին հետեւելու մեր հայրենի ժողովրդի կամքի արտայայտութիւնն ու միաժամանակ՝ նոյն պայքարն օր առաջ յաղթական աւարտին հասցնելու վճռականութիւնը։
Եւ այսպէս՝ մեծ խորհրդանշական քայլով, Սրբազան Պայքարի առաջնորդի գլխաւորութեամբ, մերօրեայ «Խենթերը» 1918 թւականի Մայիսեան պետականակերտ յաղթանակների 106-րդ տարեդարձը նշանաւորեցին ՍԱՐԴԱՐԱՊԱՏ-ի ընդմիշտ վեր խոյացող կոթողների յուշահամալիրում։
Սարդարապատի, Ղարաքիլիսէի ու Բաշ Ապարանի համաժողովրդական պայքարի պատմակերտ ու յաւերժական անկիւնադարձի նշանաւորումն այս բախտորոշ հանգրւանում, իրաւամբ ողջ հայութեան համար համազգային վերազարթօնքի եւ ազգային գերագոյն արժէքների հանդէպ ուխտի վերանորոգման անջինջ ցուցանիշ է կարող լինել՝ ի խնդիր գալիք եւ հաստատօրէն նորանոր յաղթանակների…։
Եւ վերջապէս, որպէս հայաստանամերձ հինաւուրց համայնք, 106-ամեակի տօնական այս օրերը մեզ համար եւս բացառիկ յիշարժանութեամբ պէտք է նշանաւորւեն, քանզի իրանահայութիւնը ի դէմս 1918 թւականի ՈՒՐՄԻԱՅԻ սխրալի գոյամարտերի, օսմանական բանակի աջ թեւին, որն շտապում էր օր առաջ հասնել Սարդարաւատի ճակատ, ստիպեց դոփել տեղում, որով էլ խոշոր տոկոսով վճռեց Սարդարապատեան հերոսամարտի յաղթական ելքը։
Իսկ մերօրեայ իրանահայն, ինչ խօսք՝ միեւնոյն յաղթական ոգով, ինչպէս անցեալում, այսօր եւս նեցուկ է կանգնում հայրենի ժողովրդի ամենանւիրական իղձերի ու նպատակների իրականացմանը…։
Դ. Մ.
Պատմական գիտութիւնների թեկնածու
