Օրական ջրի ընդունման պակասը մեծացնում է սթրեսի հորմոնի արտանետումը

Հետազօտողները պարզել են, որ այն մարդիկ, ովքեր բաւարար քանակութեամբ ջուր չեն խմում, սթրեսին արձագանքում են կորտիզոլի աւելի արտայայտւած աճով, ինչը կարող է բացատրել, թէ ինչու է վատ հիդրատացիան կապւած առողջութեան երկարաժամկէտ ռիսկերի հետ։

Վերջերս կատարւած հետազօտութեան մէջ, որի արդիւնքները հրապարակւել են Journal of Applied Physiology ամսագրում, ուսումնասիրւել է հիդրատացիայի մակարդակի եւ հեղուկի սովորական սպառման ազդեցութիւնը սուր հոգեբանական սթրեսի դէպքում թքի (կորտիզոլի) արձագանքի վրայ։ Պարզւել է, որ անբաւարար հիդրատացիան եւ հեղուկի մշտական ցածր սպառումը կապւած են սուր սթրեսի դէպքում կորտիզոլի աւելի ուժեղ ռեակտիւութեան հետ։

Կանոնաւոր կերպով խորհուրդ տրւածից աւելի քիչ ջուր օգտագործելը յանգեցնում է ենթաօպտիմալ հիդրատացիայի՝ դրսեւորւելով աւելի մուգ եւ խտացւած մեզով եւ դրա նւազած ծաւալով։ Աւելի վաղ նշւել էր, որ հեղուկի քրոնիկ ցածր սպառումը կապւած է մետաբոլիկ, երիկամային եւ սրտանօթային ռիսկերի հետ։ Ջրի երկարատեւ դէֆիցիտի դէպքում կարող է բարձրանալ ջրի կարգաւորման հորմոնների ակտիւութիւնը, օրինակ՝ արգինին-վազոպրեսինի (AVP), որը խթանում է կորտիզոլի արտազատումը։

Թէեւ կորտիզոլը բնականաբար աճում է սթրեսի ժամանակ եւ հետեւում է ցիրկադային (օրւայ) ռիթմին, չափազանց մեծ աճերը կամ այդ ռիթմի խախտումները կարող են բացասաբար ազդել իմունիտետի, նիւթափոխանակութեան եւ բորբոքման վրայ։ Որոշ հետազօտութիւններում անբաւարար հիդրատացիա ունեցող մարդիկ ունեցել են կորտիզոլի աւելի բարձր մակարդակ եւ օրական 1,2 լիտրից պակաս հեղուկի սպառում։ Այնուամենայնիւ, հիդրատացիայի, ջրի սպառման եւ կորտիզոլի միջեւ ճշգրիտ կապը դեռեւս ուսումնասիրութեան առարկայ է։

Հետազօտութեանը մասնակցել են 18–35 տարեկան առողջ չծխող չափահասներ, որոնք չունէին քրոնիկ հիւանդութիւններ։ Նրանք բաժանւել են «LOW» (հեղուկի ցածր սպառում) եւ «HIGH» (բարձր սպառում) խմբերի՝ ելնելով ազգային տւեալների բազայից։ 7 օրւայ ընթացքում մասնակիցները գրանցել են հեղուկի բոլոր աղբիւրները՝ բացառելով կոֆէինի եւ ալկոհոլի աւելցուկը։ Այնուհետեւ նրանք անցել են սթրես-թեստ (Trier Social Stress Test)։ Դրանից յետոյ հաւաքւել են թքի եւ մեզի նմուշներ, իսկ պլազման ստուգւել է կոոպեպտինի առկայութեամբ՝ որպէս հիդրատացիայի մարկեր։

«HIGH» խումբը մշտապէս ցուցադրել է մեզի օսմոլիարութեան (UOsm), մեզի գոյնի եւ պլազմային կոոպեպտինի աւելի ցածր ցուցանիշներ, քան «LOW»-ն։ Ծարաւի զգացողութեան մէջ տարբերութիւններ չեն եղել։ Սթրես-թեստից առաջ «LOW» խմբի մասնակիցների մեծամասնութիւնն արդէն գտնւում էր ենթաօպտիմալ հիդրատացիայի վիճակում։

Սթրես-թեստի ժամանակ երկու խմբերում էլ նկատւել է սրտի յաճախութեան աճ եւ անհանգստութեան բարձրացում, սակայն կորտիզոլն աւելի ուժեղ է արձագանքել հէնց հեղուկի ցածր սպառում ունեցող խմբում։ Հաշւի առնելով կորտիզոլի սկզբնական (բազային) մակարդակը՝ սթրեսային իրավիճակից յետոյ կորտիզոլի բարձրացումը յատկապէս նշանակալի է եղել «LOW» խմբում։

Հեղինակները եզրակացնում են, որ հեղուկի սովորական ցածր սպառումը եւ հիդրատացիայի ենթաօպտիմալ մակարդակը կապւած են հոգեբանական սթրեսի նկատմամբ կորտիզոլի բարձր ռեակտիւութեան հետ։

News.am