Ալեքսէյ Անպիլոգով. «Իրանը, որպէս տարածաշրջանային ուժեղ խաղացող, կարող է հակակշիռ լինել Թուրքիայի վատ թաքցւած հեգեմոն նկրտումներին»

Ռուս քաղաքագէտ Ալեքսէյ Անպիլոգովը Alpha News-ի եթերում անդրադարձել է այն հակասութիւններին, որոնք ծագել են Ռուսաստանի եւ Իրանի միջեւ հաղորդակցութիւնների ապաշրջափակման եւ, այսպէս կոչւած, «Զանգեզուրի միջանցք»-ի հարցի շուրջ:

«Հանդիպումները կոչւած են վերացնելու այն հակասութիւնները, որոնք առաջանում են առանձին գերատեսչութիւնների, նախարարութիւնների միջեւ, որոնք կարող են գործել որոշակի սխեմաների շրջանակներում, որոնք իսկապէս փոխւում են վերջին շրջանում եւ փոխւում են բաւականին արագ եւ անկանխատեսելի։ Իսկ այնպիսի բարդ հարցերում, ինչպիսին է «Զանգեզուրի միջանցք»-ի հարցը, իհարկէ, պէտք է հաշւի առնել ոչ միայն Հայաստանի, ոչ միայն Ադրբեջանի, այլ նաեւ հարեւան պետութիւնների կարծիքը, որոնցից մէկը դէ ֆակտօ Իրանն է։

Աւելին, սա Իրանի այլընտրանքային առաջարկն է, որպէսզի համապատասխան տրանսպորտային հաղորդակցութիւնները, որոնք օբիեկտիւօրէն անհրաժեշտ են տարածաշրջանին, ձեւաւորւեն իրանական տարածքում, դեռ սեղանի վրայ է։

Իսկ հակամարտութեան միւս մասնակիցների կողմից յստակ «Ոչ» չի եղել, քանի որ, իսկապէս, այս դէպքում հնարաւոր է լուծել Ադրբեջանի տրանսպորտային կապի հարցը։

Տրանսպորտային կապի հարցը հնարաւոր է լուծել այսքան մեծ թուրքական աշխարհի շրջանակներում՝ սկսած Թուրքիայից, վերջացրած Կենտրոնական Ասիայով։ Բայց այս դէպքում Իրանը, որպէս տարածաշրջանային ուժեղ խաղացող, «ոսկէ բաժին» կունենայ այս գործում եւ կարող է հակակշիռ լինել Թուրքիայի վատ թաքցւած հեգեմոն նկրտումներին:

Ես կարծում եմ, որ այդ հակասութիւնը շատ առումներով մտացածին է եւ այն կարելի է վերացնել Իրանի տարածքով նման միջանցք ստեղծելու իսկապէս խելամիտ նախագծով։

Ռուսաստանի եւ Իրանի միջեւ ներկայումս իրականացւող փոխգործակցութեան ծրագրերում անխուսափելիօրէն ձեւաւորւում է փոխկախւածութիւն։ Յիշեցնեմ, որ «Հիւսիս-հարաւ» միջանցքը, բացի Կասպից ծովով երթուղուց, որն ակնյայտ է բոլորի համար, իրականացւում է առաջին հերթին որպէս երկաթուղային երթուղի Ադրբեջանի տարածքով, որը, կրկին վերադառնալով Անդրկովկասում աշխարհաքաղաքական դասաւորութիւններին, գրեթէ հարիւր տոկոսով Թուրքիայի դաշնակիցն է:

Իրանի, Թուրքիայի, Հայաստանի Ադրբեջանի միջեւ փոխհամաձայնութիւնը իսկապէս արդէն ձեւաւորւել է, ձեւաւորւել է ազգային սահմանները հատելու փաստով։ Եւ հետեւաբար, որոշակի փոխզիջում կը գտնւի։

Դա, իհարկէ, Ռուսաստանի եւ Իրանի ղեկավարութեան կամքի ու ցանկութեան, եւ, իհարկէ, Ադրբեջանի ու Թուրքիայի համապատասխան գործողութիւնների հարց է, բայց ինչ-որ լուծում, որը կա՛մ Ռուսաստանին, կա՛մ Իրանին, կա՛մ նոյնիսկ Հայաստանին դուրս կը մղի տրանսպորտային կապ ստեղծելու խնդրից, այն կը լինի, իմ կարծիքով, ժամանակաւոր, թերի եւ չի յանգեցնի տեւական խաղաղութեան»,- կարծում է փորձագէտը։

Ըստ Ալեքսէյ Անպիլոգովի՝ Իրանի եւ Ռուսաստանի միջեւ հակամարտութիւնը չի ազդի Հայաստանի հետ իրենց դաշնակցային յարաբերութիւնների վրայ, ինչն, ի վերջոյ, կը յանգեցնի քաղաքական ակտիւների փոխանակման՝ ի շահ բոլոր մասնակիցների։

«Ռուսաստանին պէտք է կապւածութիւն Անդրկովկասում, որն այժմ ամբողջովին խախտւած է։ Այսինքն՝ ճիշտ այնպէս, ինչպէս, օրինակ, Հայաստանը հանդէս է գալիս որպէս արգելափակող երկիր այսպէս կոչւած «Զանգեզուրի միջանցք»-ի համար, որը, ի թիւս այլ բաների, խախտում է հէնց Հայաստանի ինքնիշխանութեան բազմաթիւ հարցեր։ Նոյն կերպ, հիմա, օրինակ, Ադրբեջանն ամբողջութեամբ չի մտնում ապագայ Հիւսիս-Հարաւ միջանցքի մէջ, որը հիմա փորձում են ձեւաւորել Ռուսաստանն ու Իրանը, եւ այն օգտագործել այն մեծ աշխարհաքաղաքականութեան համար, որը շատ աւելի է ընդլայնւում, քան Մեծ Անդրկովկասի տարածաշրջանը։

Այդ պատճառով ես կարծում եմ, որ այստեղ անխուսափելի դիւանագիտական, տրանսպորտային, քաղաքական, եթէ կուզէք՝ փոխանակում կը լինի, բայց որում, ինչպէս ինձ է թւում, հէնց Իրանն ու Ռուսաստանը հանդէս են գալիս որպէս Հայաստանի բնական դաշնակիցներ»,- եզրափակել է Alpha News-ի զրուցակիցը։