ՊԱՏԳԱՄԱՒՈՐՆԵՐՆ ԵՆ ՊԱՏԱՍԽԱՆՈՒՄ

Իսլ. խորհրդարանում Թեհրանի եւ հիւսիսային իրանահայութեան պատգամաւոր Արա Շահվերդեան. Սիւնիքի հարցում Իրանի ունեցած դիրքորոշումների հետ է կապւած նաեւ ճանապարհներին հայկական կողմի ցուցաբերած հարազատ ու ջերմ վերաբերմունքը

 

Իսլ. խորհրդարանում Սպահանի եւ հարաւային իրանահայութեան պատգամաւոր Գեղարդ Մանսուրեան. Միջազգային իրաւունքի ակնոցից անվտանգութիւնն ու անվտանգային յարաբերութիւնները՝ տնտեսական աճ ստեղծող լաւագոյն խթանիչն են

 

ՀԱՏԻՍ – Իրանի խորհրդարանական ընտրութիւններից անցնում է մէկ տարի:

Այս ընթացքում տարածաշրջանային զարգացումների թէժ գծի վրայ է շարունակում մնալ Հարաւային Կովկասի իրավիճակը, մասնաւորապէս Հայաստանի Հանրապետութեան հետ կապւած իւրաքանչիւր իրադարձութիւն:

Հայաստանի հետ Իրանի համատեղ սահմանը, որը տարածաշրջանի հնագոյն բարեկամական եւ համերաշխութեան կամուրջն է նաեւ, ինչպէս մատնանշում են Իսլ. խորհրդարանում հայ-իրանական բարեկամութեան խմբի նախագահն ու փոխնախագահը, որպէս կարմիր գիծ, ընդգծւած կարեւորութեամբ, շարունակում է մնալ Իրանի Իսլ. Հանրապետութեան արտաքին քաղաքականութեան օրակարգում:

Հայաստանի Հանրապետութեան եւ Իրանի Իսլ. Հանրապետութեան յարաբերութիւնների կապակցութեամբ, ինչպէս նաեւ իրանահայ համայնքի որոշ խնդիրների շուրջ զրոյցի առիթով հանդիպել ենք Իսլ. խորհրդարանում Թեհրանի եւ հիւսիային իրանահայութեան եւ Սպահանի ու հարաւային իրանահայութեան պատգմաւորներ Արա Շահվերդեանին եւ Գեղարդ Մանսուրեանին:

Զրոյցի  ընթացքում փորձ է արւել  անդրադառնալ մի շարք հարցերի, որոնք յաճախ անտեսւում կամ յայտնւում են այլ հարցերի ու խնդիրների ստւերում, այդ թւում գիւղատնտեսութեան հետ կապւած հայ գիւղացու խնդիրների, իրանահայ ոչ միութենական մարզիկների, մշակութային գործիչներին յուզող խնդիրների եւ այլն հարցեր:

Յիշեցնենք, որ Գեղարդ Մանսուրեանը Միջազգային յարաբերութիւնների աւագ փորձագէտ է եւ պատրաստւում է պաշտապնել գիտութիւնների թեկնածուի (PhD) տիտղոսը, իսկ Արա Շահվերդեանը մասնագիտութեամբ հասարակագէտ է եւ նոյնպէս պատրաստւում է պաշտպանել իր թեկնածութիւնը գիտութիւնների թեկնածուի աստիճանի համար՝ Հասարակագիտութեան ճիւղում:

Սա «ԱԼԻՔ»-ին տւած Գեղարդ Մանսուրեանի առաջին հարցազրոյցն է՝ նրա խորհրդարանի պատգմաւոր ընտրւելուց յետոյ:

 

Հարց– Իրանի Իսլամական Հանրապետութեան եւ Հայաստանի միջեւ յարաբերութիւնների մասին խօսելիս անմիջապէս լսում ես բարձր մակարդակի եւ ջերմ յարաբերութիւնների հետ կապւած գնահատականների մասին: Սակայն տնտեսական ցուցանիշները կարծես այնքան էլ այդ ջերմութիւնից չեն տաքացել: Արդէն Իրանի եւ Հայաստանի Հանրապետութեան յարաբերութիւնների չորրորդ տասնամեակում ենք, սակայն սլաքը երկար ժամանակ կանգնած էր 300 միլիոն դոլարից հազիւ մի քիչ բարձրի վրայ: Սա այն դէպքում, երբ արդէն քանի տարի է, ինչ նպատակ է դրւել գերազանցել մէկ միլիարդը՝ 3 միլիարդի շեմին հասնելու հեռանկարով: Որպէս Իրան–Հայաստան խորհրդարանական բարեկամութեան խմբի նախագահ եւ փոխնախագահ, ինչպէս կը գնահատէք խնդիրը:

Արա Շահվերդեան- Խորհրդարանական Բարեկամութեան խմբի այցը Հայաստան տեղի ունեցաւ նախքան 2025-ի մեկնարկը: Այցի ընթացքում քննարկւել են բազմաթիւ խնդիրներ, այդ թւում տրանսպորտային եւ ապրանքափոխանակման, բանկային համակարգի, մաքսային վճարումների, ճանապարհների բարելաւման, եւ մի խօսքով ջերմ փոխըմբռնումների այս մթնոլորտը տնտեսութեան ասպարէզ փոխանցւելով ենթադրում է ենթակառոյցների ստեղծմանն ու ամրացմանն ուղղւած աշխատանքների արագացում: Սրանով ուզում եմ ասած լինել, որ հեռանկարների համար ենթակառուցւածքներ են պէտք, որպէսզի եկամտաբեր գործունէութեան տարողութիւնը եւս բարձրացւի: ՀՀ վարչապետի եւ Իրանի հանգուցեալ նախագահ նահատակ Ռէյիսիի հանդիպմանն էր ձեռք բերւել կողմերի առեւտրաշրջանառութիւնը 3 միլիարդ դոլարի հասցնելու համաձայնութիւնը: Այդ նպատակակէտին հասնելու համար պէտք էր 3-ից 4 հարիւր մլն. դոլար ներդրում, ինչն այսօրւայ գներով ու գործի անցնելուց յետոյ այն  կարող է աճել մինչեւ 700 մլն.:

 

Հարց– Եթէ առեւտրաշրջանառութեան մասին եւս յստակ թւերով խօսենք…

Արա Շահվերդեան- Համեմատելու առիթ ունենալու համար արժէ յիշել, որ Իրան-Ռուսաստան տնտեսական կապը բնորոշող թւերը կազմում են մէկ միլիարդ, վեց կամ եօթ մլն. դոլար ապրանքաշրջանառութիւն: Այս թիւը համեմատելով Իրան-Հայաստան տնտեսական կապերի ցուցանշի՝ 700 մլն. դոլարի հետ, յատկապէս բնակչութեան ու զբաղեցրած տարածքի համեմատ, այնքան էլ չի զիջում ռուս-իրանականին: Չմոռանանք, որ որոշ հարեւան երկրների խանգարիչ գործօնն էլ է առկայ: Իսկ Հայաստանի բարեկամական վերաբերմունքը եւս կարեւոր գործօն է ապրանքափոխադրող ընկերութիւնների համար: Քանի որ հայկական կողմի ցուցաբերած հարազատ ու ջերմ վերաբերմունքը, յատկապէս բնակելի շրջաններում, խթանիչ հանգամանք է նաեւ տարանցիկ ճանապարհի ընտրութեան հարցում: Արդիւնքում իրանցի վարորդները նախընտրում են Հայաստանի ճանապարհները, նոյնիսկ եթէ համեմատաբար դժւարանցանելի են հարեւան երկրի ունեցածի նկատմամբ:

 

Հարց– Բարեկամական այդ մթնոլորտն ինչի հետեւանք էք համարում: 

Արա Շահվերդեան- Մասամբ այն զգալի է եղել Հայաստանի անկախութեան առաջին տարիներին: Իսկ այսօր աւելին է աճել, յատկապէս, Սիւնիքի հարցում Իրանի ունեցած դիրքորոշումների բերումով:

 

Հարց– Շատ է խօսւել ներդրումների հարցում հայկական կողմի տւած հնարաւորութիւնների շուրջ: Սակայն մասնաւոր բաժնին կարծես դա բաւարար չէ: Գործարարներից քանիսի հետ մեր ունեցած հանդիպումների արդիւնքում պարզել ենք, որ Հայաստանի շուկայական վարքն ու բարքը, յատկապէս, վճարումների ու պարտքերը մարելու հարցում, գրաւոր ու թղթաբանական երաշխիքների պակաս ու բաց ունի: Ձեր վարած բանակցութիւններում արդեօք եղել են նման անդրադարձեր, որպէսզի մասնաւոր սեկտորի կարծիքը եւս ներառւած լինի ընդունւած որոշումներում:

Արա Շահվերդեան- Ի՞նչ երաշխիքների մասին է խօսքը:

 

Հարց– Որպէս օրինակ իրանական շուկայական մթնոլորտում իր ընդգծւած տեղն ունի բանկային գործօնով երաշխաւորւած չեկային վճարումներն ու պայմանագրերն ու խոստումները…

Արա Շահվերդեան- Միայն կարող եմ ասել, որ հայկական կողմի բանկային համակարգի հետ փորձում ենք մշակել այնպիսի ելքեր, որոնք արտարժոյթի փոխադրումների հարցում դիւրութիւններ ստեղծւեն իրանական կողմի համար: Մեր գործարարների համար առաջին խնդիրը պատժամիջոցներով սահմանւած բանկային համակարգի խոչընդոտներն են: Նման եւ հնարաւոր այլ խնդիրների լուծմանն էր ուղղւած Հայաստանում «Ազատ գօտի»-ի ստեղծման գաղափարը:

 

Հարց– Գործարարներին յուզում է նաեւ ապրանքն իրացնելու հնարաւորութիւնը, որը շատ դէպքերում քաղաքական որոշումների արդիւնք է:

Արա Շահվերդեան- Ստանդարտների խնդիրը լուրջ խոչնդոտ է: Հայաստանի մթերման շուկայում  գործում է ռուսական ապրանքատեսակներին համապատասխանող ստանդարտներ: Որպէս օրինակ կաթնամթերքի շուկայ ներգործած իրանական «Քալէ» ընկերութիւնը դժւարանում է մրցակցել, քանի որ շուկայի գործող ստանդարտները ժամանակակից չեն կամ վերանայման կարիք ունեն: Եթէ ստանդարտների մասին հարցը բարձրացնես՝ կը ստանաս «Պէտք է խորհրդարանում հաստատւի» պատասխանը: Իսկ նման խնդիրները մէկ այլ երկրի խորհրդարանի օրակարգ մտցնելը մեր ուժերից վեր է:

 

Հարց– Ակնյայտ է, որ միջազգային զարգացումներով ու հակամարտութիւններով փոխկապակցւածի տեսք են ստացել կարգաւորմանն ուղղւած առկայ բոլոր բանակցութիւնները: Ենթադրաբար կարելի է նոյն ենթատեքստը պատկերացնել նաեւ Իրանի հետ ԱՄՆ–ի երկխօսութեան առաջարկը կամ ցանկութիւնը: Հարցը հետեւելան է. Իրանի միջուկային ծրագրի շուրջ բանակցութիւններում, իրանական կողմն իր ժողովրդի բնական իրաւունքներն ապահովելու դիմաց պատրաստ կը լինի ինչ կարգի զիջումների գնալ:

Արա Շահվերդեան- Հարցը մի քիչ ընդհանուր էր: Իսկ նման դէպքերում պատասխանները անորոշութեան են տանելու: Այնուամենայնիւ նշենք, որ Իրանի կողմից կարմիր գիծ յայտարարւած իւրաքանչիւր իրադարձութիւն կամ տարածաշրջանի ու սահմանի անձեռնմխելիութիւնը, սակարկելի չէ: Իրանական կողմն արդէն պատրաստւում է Մեղրիի անցակէտում Արաքսի վրայ երկրորդ կամրջի շինարարական աշխատանքներին: Կամրջով զգալիօրէն թեթեւացւելու են բեռնափոխադրող մեքենաների հերթերը, որոնք մաքսային ընթացակարգի բերումով ունենում են ժամանակի կորուստ: Կամուրջն իր իրական դերում կը լինի նաեւ Հիւսիս-Հարաւի շահագործման ժամանակ:

 

Հարց– … Ի՞նչ հերթերի մասին է խօսքը… 

Արա Շահվերդեան- Տարբեր տեղեկատւութիւններ են տարածւում այն մասին, որ օրւայ ընթացքում կամուրջը հատող բեռնատար մեքենաները թւով զիջում են կամուրջի տարողութեանը: Այն դէպքում, երբ երբեմն մի քանի օրւայ հերթեր են գոյանում: Իսկ ապրանքաշրջանառութիւնն ուղիղ կապ ունի երկու երկրների տնտեսական յարաբերութիւնների զարգացման ու աճի հետ: Այնպէս, որ դեռ մի քանի տարի առաջ է զգացւել երկրորդ կամուրջ ունենալու անհրաժեշտութիւնը:

 

Հարց– Ինչն է այդ ուշացման պատճառը…

Արա Շահվերդեան- Նախագահ Ռէյիսիի կառավարութեան ճանապարհաշինութեան նախարարի Հայաստան կատարած այցի ժամանակ ձեռք բերւեց շինարարութեան մեկնարկի գծով պայմանաւորւածութիւն: Փեզեշքիանի կառավարութեան ճանապարհաշինութեան նախարարի հետ նախատեսւած է հանդիպում, որի ընթացքում քննարկելու ենք կամուրջի կառուցման աշխատանքների հետ կապւած հնարաւոր խոչընդոտներն ու խնդիրները: Ասեմ նաեւ, որ շուրջ 22 մլն. դոլար յատկացում կայ Եւրոբանկի կողմից, որը հայկական կողմը յատկացնելու է կարեւոր այս գործին:

Գեղարդ Մանսուրեան- Կարծում եմ սա պէտք չէ խառնել տարածաշրջանի կարեւոր նշանակութեան փաստի հետ: Սիւնիքը կարեւոր է Իրանի համար այնքանով, որ Գերագոյն առաջնորդի ձեռամբ է ընդգծւել դրա կարմիր գիծ լինելու փաստը՝ միւս երկրների առաջնորդների հետ հանդիպման ժամանակ: Նոյն համատեքստում պէտք է գնահատել Քաջարանում Հիւսիս-Հարաւ նախագծով պայմանաւորւած շուրջ 47 կիլոմետր կառուցւող թունելը, որն իրականացւում է իրանական ընկերութեան ձեռամբ: Հայկական կողմը լաւագոյնս ընկալել է բարեկամ եւ հարեւան Իրանի կարեւորութիւնը կապւած Հարաւային Կովկասում կայունութեան, յատկապէս Սիւնիքի հարցում անվտանգութեան հաստատման հարցում: Իսկ միջազգային իրաւունքի ակնոցից անվտանգութիւնն ու անվտանգային յարաբերութիւնները՝ տնտեսական աճ ստեղծող լաւագոյն խթանիչն են, ինչը տեսանելի է արդէն, յատկապէս, Սիւնիքում:

 

Հարց– Պրն. Մանսուրեան, որպէս քաղաքագէտ եւ միջազգային յարաբերութիւնների աւագ փորձագէտ, ինչպէս էք գնահատում բանակցութիւնների ընթացքը: Ասենք, եթէ արդիւնքում Իրանի դերի բարձրացում նկատւի, դա նշանակելու է Իսրայէլի ու Թուրքիայի դերի նւազում: Ինչքանով է տրամաբանական նման ակնկալիքները:

Գեղարդ Մանսուրեան- Նախ պէտք է նշել, որ Իրանի համար սակարկելի չեն իր սահմանները, յատկապէս, հազարամեակներ պատմութիւն ունեցող եւ Եւրասիական շուկայի դարպասը համարւող Հայաստանի հետ սահմանը: Դրանով շատ բան է ասւում: Տարածաշրջանում դերի բարձրացմանը ձգտող պետութիւնները դա շատ լաւ են հասկացել արդէն: Այլապէս դիմելու էին համապատասխան արկածախնդրութեանը: Իսկ բանակցութիւնների թեման այժմ պարզ է, ինչպէս նշւած է ԶԼՄ-ներում, կամ պաշտօնական այլ հարթակներում, այն միայն կապւած է Իրանի ատոմային էներգիայի ծրագրերի հետ: Իրանը բացառել է տարածաշրջանային հարցերի շուրջ բանակցել արտատարածաշրջանային ուժերի հետ:

 

Հարց– Հարցազրոյցների ժամանակ քաղաքական զարգացումների բազմազանութիւնը յաճախ թոյլ չի տալիս կենտրոնանալ համայնքային հարցերի վրայ: Պրն. Մանսուրեան, սա «ԱԼԻՔ»-ին տւած ձեր առաջին հարցազրոյցն է: Ցանկալի կը լինէր իմանալ ձեր ընտրատարածք համարւող հայկական գիւղական համայնքների ու շրջանների մասով ձեր հնարաւոր ծրագրերի մասին: Աւելի յստակ, կան մեծ թւով գիւղատնտեսական հողամասեր, որոնք նաեւ արժէք են ներկայացնում նահանգային արդիւնաբերութեան սանդղակում:

Գեղարդ Մանսուրեան- Շնորհակալ եմ նման առիթի համար: Ճիշտ էք: Սպահան նահանգն Իրանի  քաղաքակարթութեան ու արւեստի մայրաքաղաքը լինելուց բացի, ունեցել է եւ ունի գիւղատնտեսական բարձրարժէք նշանակութիւն: Այս նահանգում են գտնւում պատմական Փերիոյ գաւառի հայկական գիւղերն ու յարակից հողամասերը: Սակայն այսօր միայն Բոլորան գիւղն է, որ բնակչութեամբ պահպանել է իր հայկական շունչը: Միւս գիւղերում հայեր չկան ցաւօք: Լինելու դէպքում՝ հազիւ երկու կամ երեք ծուխ են կազմում: Կայ նաեւ Չհարմահալ գաւառը, որը նոյնպէս պատմութեան էջ է դարձել: Հանդիպումներ եմ ունեցել նահանգապետարանի ու գիւղական համայնքների խորհուրդների հետ: Հանդիպել եմ նաեւ գիւղերում ապրող հայերին: Յատկապէս տպաւորւած եմ Բոլորան գիւղի բնակիչների հետ հանդիպումից: Փորձում եմ գիւղացիների տնտեսութիւնը կապել շրջաններում գործող «Հադիէ ռուսթահա» նախագծին, որի հնարաւորութիւններից օգտւելու առիթներ պիտի ունենան նաեւ հայկական գիւղերն ու գիւղերի հայ բնակիչները:

 

Հարց– Կայ գերեզմանոցների պահպանման խնդիրը նաեւ: Նոյնը կարելի է ասել նաեւ Ահւազի, Մասջէդ Սոլէյմանի, Աբադանի եւ հնարաւոր այլ քաղաքների մասին: Յաճախ անմխիթար վիճակի մասին բողոքներ ու անհանգստանալու առիթներ են լինում նաեւ…

Գեղարդ Մանսուրեան- Շատ կարեւոր է նախկին հայկական  շրջաններում ազգապատկան շինութիւնների ու տարածքների պահպանումը: Դա իւրայատուկ նրբանկատութեան կողքին մեծ ծախսերի է նայում ու խոշոր բիւջէ պահանջում: Նոր Ջուղայի Կրօնական խորհուրդն է վերահասու այդ գործին եւ ունի համապատասխան ծրագրեր: Նոյն այդ ծրագրերի շրջանակում՝ գերեզմանատների շուրջ կառուցւող պատերն են: Կատարւած այցերի ընթացքում հանդիպել եմ շրջանների վարչական ու պետական պաշտօնեանների հետ: Կայ նաեւ հերոսացած հայ նահատակի շիրիմ Ահւազի հայկական գերեզմանատանը: Նահատակ Մկրտիչ Թովմասեանի աճիւնն է այնտեղ ամփոփւած: Աճիւնը Նոր Ջուղա փոխադրման հետ կապւած խնդրին անպայմանօրէն հետեւելու եմ՝ նահատակի ընտանիքի եւ ազգային իշխանութեան հետ համադրաբար աշխատելով: Սակայն պէտք է հաշւի առնել, որ այն պատմութիւն է, որը կարեւոր է նաեւ Խուզեստանի համար: 

Արա Շահվերդեան- «Հադիէ ռուսթահա»-ի շրջանակներում կը ցանկանայի աւելացնել, որ Արեւմտեան Ատրպատական թեմի շրջանում հայանիստ 9 գիւղեր կան, որոնցից  Ռահւան, Գեարդաբադը, Բադլբոն, Ռէյհանաբադն ու Սարիբէգլուն հայաշատ են: Եւ ինչպէս սիրելի գործընկերս՝ պրն. Մանսուրեանը, ես եւս հանդիպումներ եմ անցկացրել գիւղի հայ եւ ասորի բնակիչների հետ, որոնց եւս փորձ է արւում ներառել պետական գիւղատնտեսական այդ ծրագրով պայմանաւորւած ֆինասական հնարաւորութիւնների ցուցակում: Փորձ է արւում «Բոնիադէ մասքանէ էնղելաբ»-ի տւեալ շրջանի գրասենեակի պետի հետ որոշ խնդիրներ լուծել, յատկապէս Ռահւայի եկեղեցիի վրայ անհրաժեշտ շինարարական աշխատանքներ իրականացնելու համար: 

 

Հարց– Պատգամաւորների հետ մեր շօշափած հարցերից են կրօնական համայնքներին կամ ինչպէս ասւում է փոքրամասնութիւններին յատկացւող բիւջէն:  Հասկանալով, որ բիւջէի կատարողականը մի բան է, իսկ որոշւած սահմանն՝ այլ բան, կը ցանկանայինք իմանալ գալիք տարւայ կտրւածքով այն ինչպիսին է լինելու:

Պատասխան-Այս տարի եւս բիւջէ է յատկացւելու բոլոր փոքրամասնութիւններին: Կրկնութիւն կը լինէր նշել ընթացակարգի մասին: Բիւջէն հաւասար կերպով բաժանւում է չորս համայնքների միջեւ, ինչը մեր դէպքում այն եւս մի քանի անգամ բաժանւում ու բաշխւում է թեմերի միջեւ: Չնայած գնաճին համապատասխան աճ է նկատւել նաեւ այս տարւայ բիւջէում:

 

Հարց– Հայկական համայնքը պարսիկ հասարակութեանը յայտնի է նաեւ իր արւեստագէտով ու արւեստի գործիչներով: Նրանց հետ հանդիպումներում նկատելի է անուշադրութեան մատնւած անհատի չբարձրաձայնած դժգոհ հայեացքները: Այլ խօսքով՝ չկայ արւեստի գործիչների ձայնը լսելու ականջ, որի միջոցով արւեստագէտը կը կարողանայ կիսւել իր խնդիրների մասին: Մեր նախորդ զրոյցի ընթացքում եւս նոյն հարցն էի տւել: Իսկ ձեր մատնանշած բիւջէից երեւի նրանք ակնկալիք չպէտք է ունենան:

Արա Շահվերդեան- Յիշում եմ այդ հարցը: Յիշում եմ նաեւ պատասխանը: Կրկնեմ երեւի: Օրինակ Թեհրանի կտրւածքով այդ բիւջէն՝ որից բաժին ունեն մշակութային միութիւններն ու մեր կրթական 17 կառոյցները, այնքան էլ  մեծ գումարներ ու թւեր չեն: Այդ հասանելիքը նոյնիսկ նրանց աշխատանքների մի քանի շաբաթւայ ծախսը չի կարող փակել: Այնպէս, որ ոչ բաշխման, ոչ էլ ծախսելու հարցում կարծիք յայտնել չեմ կարող: Իսկ նրանք, ովքեր միութիւններից դուրս են աշխատանք տանում, այո, համաձայն եմ, դուրս են մնում այդ բիւջէի շրջանակից, այդ թւում մշակոյթի մշակը, կամ նոյնիսկ  մարզիկը: Բնական է, եթէ դժգոհելու դէպքում նրանք առաջինը մատնացոյց անելու լինեն հայկական կառոյցները:

Գեղարդ Մանսուրեան- Նոր Ջուղայի իմ սիրելի համայնքի բոլոր անդամներին պատրաստ եմ լսել եւ հնարաւորութեան սահմաններում այդպէս էլ արւել է: Պատգամաւորի դուռը բաց է համայնքի առաջ: Իսկ արւեստագէտներին՝ համաձայն եմ, պէտք է աջակցել: Դա կը լինի ցուցահանդէսների կազմակերպման, կամ պետական հիմնարկութիւններին նամակագրութեան տեսքով, կամ հովանաւորներ գտնելու, մի խօսքով… Նրանք սովոր են խօսել իրենց ստեղծագործութիւնների լեզւով: Դրա համար յաճախ լուռ են հանդիպումների ժամանակ:

 

Հարց– Բազմաթիւ մարզիկների պահանջով եմ ուզում տալ այս հարցը: Հայաստանի Համահայկական խաղերին մասնակցելուն է կապւած: Տրամաբանութիւնն այնպիսին է, որ կեանքի է կոչւում յանձնախումբ, որն էլ հաստատում է մեկնող թիմերի մարզիկների ցուցակը: Սակայն տւեալ յանձնախմբի որոշմամբ՝ պետական կամ Թ. Հ. Թ. Թեմական խորհրդի տրամադրած աջակցութիւնը յատկացւում է միայն մեկնող թիմերի ու յայտագրւած մարզիկների մի մասին: Այդ բարիքներից էլ միայն կարողանում են օգտւել միութիւնների մարզիկները, իսկ միութիւններից դուրս մարզւողները՝ ո՛չ: Պատճառն էլ յանձնախմբի կազմն է, որն նշանակւում  է միութիւնների կողմից ներկայացւած անունների միջից: Այն դէպքում, երբ պետական մարմինների տրամադրած աջակցութիւնը, կամ հէնց ազգային իշխանութեան յատկացումները, պէտք է տարածւած լինի բոլոր մասնակիցների վրայ: Արդիւնքում միութեան յարկի ներքոյ հանդէս եկածները կատարեալ հիւրի պէս են մեկնում Հայաստանի խաղերին, իսկ միութիւններից դուրս մարզւողները, որոնք հիմնականում աւելի արհեստավարժ մօտեցում ունեն նաեւ, ստիպւած ծախսում են սեփական գրպանից: Էլ չասենք, որ յաճախ հէնց նրանք են մեդալով տուն վերադարձողները: Հարցը կրկնութիւն կը թւայ ձեզ պրն. Շահվերդեան երեւի, քանի որ այս մասին էի բարձրաձայնել նաեւ չորս տարի առաջ՝ ձեզ հետ մեր հարցազրոյցի ժամանակ: Իհարկէ պատասխանի ակնկալիք չունեմ: Նպատակը տրամաբանութեան փոխանցելն էր:

Արա Շահվերդեան- Կարծում եմ աւելի լուրջ վերաբերմունքի անհրաժեշտութիւն կայ այս առումով: Իրավիճակը, որը ներկայացնում էք, կարելի է համարել՝ հազիւ երկու-երեք  ամիս նախքան խաղերի մեկնարկը «յանձնախումբ» կեանքի կոչելու հետեւանքը: Իհարկէ դրանով չի կարելի արդարացնել եղած բացթողումները: Յանձնախմբերից սպասւում է աւելի արհեստավարժ մօտեցում ցուցաբերել: Իմ պարտաւորութիւնների կարեւոր մասն եմ համարում, հնարաւորութեան դէպքում, պետական մարմիններից նիւթական աջակցութիւն ստանալը: Իսկ թէ ինչպէս է որոշումներ կայացնում յանձնախումբը, հաւատացած եմ, որ չպէտք է միջամտել: Սակայն ճիշտ մատնանշում է արւածը: Եթէ հնարաւորութիւն կայ մասնակցութեան, ապա այն պէտք է հաւասարապէս տարածւած լինի համայնքի բոլոր շերտերի վրայ:  Յանձնախումբը, գոնէ եթէ մէկ տարի նախքան խաղերը կեանքի կոչւած լինի, առիթներ կունենայ նաեւ հանդիպելու մարզական տարբեր շերտերի հետ: Դա հաստատ իր դրական ազդեցութիւնը կը թողնի նաեւ արդիւնքների վրայ:

Գեղարդ Մանսուրեան- Փառք Աստծոյ Նոր Ջուղան փորձում է գնահատել համայնքիս մարզական ու մարզիկների կարողութիւնները, եւ ամէն ինչ արւում է նման խնդիրները նւազագոյնի հասցնելու ուղղութեամբ: