Ընտրութիւններում յաղթելու պայմանները
ՎԱՀԷ ՅՈՎՀԱՆՆԻՍԵԱՆ
«Այլընտրանքային նախագծեր խումբ»
Իշխանութիւնները սպառել են հանրային վստահութեան վճռորոշ ռեսուրսը եւ գիտեն այդ մասին։ Նախքան ընտրութիւնները եւ ընտրութիւնների միջոցով պէտք է ֆիքսել դա՝ բերելով երկրում քաղաքական եւ, հետեւաբար, հոգեբանական լուրջ փոփոխութիւնների։ Պատմական փոփոխութեան հնարաւորութիւնն արդէն բոլորին տեսանելի է։ Անկախ բոլոր ռեպրեսիաներից՝ մենք ունենք ընտրութիւններում յաղթելու բոլոր շանսերը։ Յաջողութեան հասնելու համար պէտք է պահպանել մի քանի կարեւոր պայման։
Պայման առաջին. Նախընտրական համակեցութիւն
Նախընտրական համակեցութեան նորմերի ֆիքսումը եւ պահպանումը յաջողութեան առանցքային գործօններից է։ Հակաիշխանական ուժերը եւ «հանրային ակտիւը» այս գիտակցութեամբ պէտք է մտնեն ընտրական տարի։ Սա նեղ, շքախմբային, ժամկէտանց (երեսնամեայ կամ աւելի նոր) թշնամանքից հրաժարւելու փուլն է։
Սա կը վկայի օրւայ եւ պատմութեան առջեւ քաղաքական էլիտաների պատասխանատւութեան մասին եւ ընտրութիւններից շատ աւելի վաղ կօգնի ձեւաւորել հանրային գերիշխող տրամադրութիւններ եւ յանուն փոփոխութեան քւէարկելու պատրաստ հասարակական միջավայր։ Սա առաջին եւ գուցէ կարեւորագոյն պայմանն է։
Պայման երկրորդ. թաղել ամպագոռգոռ կենացները
Այսօրւայ իրականութիւնը կեղծ լոզունգների ու կենացների տեղ չի թողնում՝ ո´չ ծրագրային, ո´չ անհատական մակարդակով։ «Աւելի հայրենասէր» լինելու եւ աւելի անիրական բաների մասին գոռալու փուլը չէ սա։ Նոյն կերպ պէտք է հրաժարւել տարբեր կալիբրի լիդերների՝ սեփական անձի ինքնամոռաց գերարժեւորումից եւ հնարովի PR-ից։ Պարտւած, ջախջախւած հասարակութիւններում այս ամէնն ուղիղ հակառակ ազդեցութիւն է ունենում։ Պարտութեան հասարակութիւնն այլ կատեգորիա է, այն իր մէջքը շտկում է այլ ճանապարհներով եւ այլ որակի լիդերների ու անհատականութիւնների միջոցով։ Սա այն դէպքն է, երբ ռացիոնալիզմը, պրագմատիզմն ու նաեւ որոշ համեստութիւնը զարդարում եւ առաջ են մղում քաղաքական գործչին։
Պայման երրորդ. Փողն ամենազօր չէ
Մեծագոյն սխալը կանենք՝ կարծելով, թէ փողով կարող ենք հասարակութեանը տրամադրել խորքային փոփոխութիւնների։ Այդպէս հասարակութեանը կառաջարկւի դէֆեկտիւ ընտրութիւն՝ իշխանութեան ֆիկտիւ «Կրթւելը նորաձեւ է»-ին հակադրելով ընդդիմադիր համակարգերի «Կթելը նորաձեւ է» միտումը։ Մարդը կը վերցնի փողը, կընդունի առաջարկւող ծառայութիւնը, բայց չի դառնայ փոփոխութիւն պահանջող ու պարտադրող քաղաքացի։ Այս բանաձեւով Հայաստանը պարտւելու է։
Փողով կարելի է կազմակերպել էֆեկտիւ գործունէութիւն, բայց փողով չի ստացւելու փոխել պարտութեան հասարակութեան հոգեվիճակը։
Պայման չորրորդ. ճիշտ քաղաքական բանաձեւեր
Հայաստանի այսօրւայ խնդիրները պահանջում են լուրջ ինտելեկտուալ ռեսուրս։ Քաղաքացին գիտակցում է, որ նժարին դրւած է իր ընտանիքի անվտանգութեան հարցը, եւ եթէ իր մտքում, իր գիտակցութեան մէջ որոշում չկայացնի, ապա փողով դա հաստատ չի անի։
Իշխանութիւնը դրել է շատ կեղտոտ, արհեստական բանաձեւ, իբր՝ ընտրութիւնը խաղաղութեան եւ ոչ խաղաղութեան միջեւ է։ Սա ստոր բան է, բայց կարող է աշխատել։ Հակաիշխանական ուժերը նախ պէտք է իրենց սխալներով արհեստականօրէն չօգնեն իշխանութեան բանաձեւին (ինչը, ցաւօք, արւում է) եւ պէտք է գտնեն քաղաքական կոնտր-բանաձեւերը։ Սա հեշտ խնդիր չէ, բայց միանգամայն լուծելի է։ Ճիշտ ընտրւած քաղաքական բանաձեւերը կը չէզոքացնեն իշխանութեան «ֆիշկան» եւ կը սկսեն տիրապետող դառնալ հանրային գիտակցութեան մէջ։ Բայց պէտք է գտնել այդ ճիշտ բանաձեւերը։
Պայման հինգերորդ. յետընտրական համակեցութիւն
Դարձեալ կարեւոր է համակեցութեան գաղափարը, այս անգամ՝ յետընտրական եւ լայն հանրային։ Ներքին համերաշխութիւնն այլընտրանք չունի, եւ եթէ ուզում ենք դուրս գալ պատմական նւաստացման մղձաւանջային փուլից, պէտք է սկսել հանրային մթնոլորտի էական փոփոխութիւնից։
Վաղւայ՝ յետնիկոլ Հայաստանի սոցիալական ճարտարապետութիւնը կարեւորագոյն ծրագրային դրոյթներից է, եւ ով սա հասկացաւ ու դարձաւ դրա կրողը, կը դառնայ բնական առաջնորդ։ Բոլորը հոգնել են իրար ատելուց, բզկտելուց, մաշող դատերից ու քրգործերից, կեանքը թունաւորող իրականութիւնից։ Ընտրութեան արդիւնքը չպէտք է լինի զուտ տեղերով փոփոխութիւն, չպէտք է լինեն վենդետաներ, անձնական վրէժխնդրութիւն, նոր պառակտումներ ու նոր թշնամանք։ Սա իհարկէ չի նշանակում, որ այսօր կատարւող հակաիրաւական քայլերը չպէտք է ստանան իրաւական գնահատական՝ դրանից բխող հետեւանքներով։ Սակայն լայն հանրային մակարդակով պէտք է վերջապէս դուրս գանք համատարած թշնամանքի քայքայիչ թակարդից։
