Մետաքսէ Յակոբեան. «Անկախ իր տեղակայման վայրից, ԱՀ ԱԺ-ն գործելու է՝ անկախ նրանից, որ դա որեւէ մէկին դուր գալիս է, թէ՞ չի գալիս»

«Aravot.am»–ը զրուցել է Արցախի խորհրդարանի պատգամաւոր Մետաքսէ Յակոբեանի հետ:

– ՀՀ յատուկ յանձնարարութիւններով դեսպան Էդմոն Մարուքեանն, օրերս, «24news»–ի, «Հետագիծ Նարեկ Գալստեանի հետ» հաղորդման ժամանակ, պատասխանելով Արցախի պետական ինստիտուտների գործունէութեան հնարաւորութիւնների մասին հարցին, յայտարարել էր. «ՀՀ–ում Արցախի ոչ մի ինստիտուտ չի գործելու, դա ազգային անվտանգութեան հարց է»: Ինչպէ՞ս կը մեկնաբանէք այդ յայտարարութիւնը:

– Արցախի պետական կառոյցները ենթարկւում են ԱՀ նախագահին, իսկ ԱՀ նախագահը հրամանագիր ստորագրեց, որում նշւում էր, որ բոլոր գերատեսչութիւնների ղեկավարները, ընտրովի մարմինները գործելու են եւ գործելու են հասարակական հիմունքներով: Երկրի նախագահն, իհարկէ, իրաւունք ունի, այսպէս ասենք՝ բաց թողնելու կառավարութեանը, բայց ընտրովի մարմինները երկրի նախագահի իրաւասութեան տակ չեն եւ նա չի կարող այդ կառոյցները լուծարել: Որեւէ մարմին, մարդ չկայ, որն ունի իրաւունք լուծարելու Արցախի Հանրապետութեան Ազգային ժողովը: ԱԺ-ն կարող է ինքնալուծարւել, որը տեղի չի ունեցել, չի ունենում եւ չի էլ ունենալու: Անկախ իր տեղակայման վայրից, ԱՀ ԱԺ-ն գործելու է՝ անկախ նրանից, որ դա որեւէ մէկին դուր գալիս է, թէ՞ չի գալիս: Դա կարող է լինել իր անձնական կարծիքը:

Ինչ վերաբերւում է անվտանգային բաղադրիչներին, հայրենիքը վտանգած, հայրենիքի մեծ մասը յանձնածները, կարծում եմ, ընդհանրապէս իրաւունք չունեն անվտանգութիւնից խօսելու, որովհետեւ իրենք իրենց գոյութեամբ արդէն վտանգ են ներկայացնում հայրենիքի համար: Հայրենիք ասելիս, ես չեմ առանձնացնում, ես նկատի ունեմ Հայաստանն ու Արցախը: Եւ այս պարագայում, երբ մենք որեւէ քայլ ենք անում, մեզ համար առաջնայինն անվտանգային բաղադրիչների պահպանումն է՝ դա կը վերաբերւի ՀՀ-ին, թէ՛ Բաքւում գերեվարւած մեր խորհրդանիշերին, թէ՛ մեր հայրենակիցներին: Մեր բոլոր քայլերը բխում են՝ ելնելով անվտանգութեան բաղադրիչներից, մենք որեւէ քայլ, գործողութիւն չենք անի, խօսք չենք ասի, որը կը վնասի ՀՀ-ին, Արցախի հիմնախնդրին կամ Բաքւի բանտերում գտնւող մեր հայրենակիցներին: Այնպէս որ, մենք բոլորից լաւ գիտենք, թէ ի՞նչ է նշանակում եւ ինչքա՞ն է կարեւոր հայրենիքի ու երկրի անվտանգութիւնը ու իրենք չէ, որ մեզ պէտք է այդ մասին ասեն: Մենք հինգ տարի շարունակ փորձում էինք մարդկանց բացատրել, որ պէտք է ազատւել այս իշխանութիւններից, որոնք պատճառ դարձան հայրենիքի յանձնմանը, վտանգեցին մեր երեխաների կեանքերը, հազարաւոր զոհերի պատճառ դարձան:

– Եթէ հիպոթետիկ ընդունենք Էդմոն Մարուքեանի ասածը, Ձեր կարծիքով Արցախի իշխանութեան գործունէութիւնը Հայաստանում ինչո՞վ կարող է սպառնալ ՀՀ անվտանգութեանը, դա կարող է ընկալւել իբրեւ «ռեւանշիստակա՞ն» քայլ:

– Դա ներկայացնելու կամ մատուցելու հարց է: Տեսէք, հիմա մեզ յորդորում են, պահանջում են՝ անձնագրերը փոխել եւ դրա անունը դնում են, որ իբրեւ պաշտպանում են մեզ կամ փախստականի ինչ-որ վկայականներ են բաժանում՝ դարձեալ անունը դնելով, թէ պաշտպանում են: Բայց դա խորը քաղաքական հիմքեր ունի եւ դրա մեկնաբանութիւնները տարբեր են: Օրինակ, եթէ իրենք ընդունում են, որ մեր անձնագրերը ՀՀ անձնագրեր չեն, ուրեմն, ընդունում են, որ կայ Արցախի Հանրապետութիւն. ասել է թէ՝ իրենք ճանաչում են ԱՀ-ն:

Երկրորդ՝ եթէ չեն ընդունում ԱՀ անձնագրերը, որոնք ՀՀ-ն էր տւել եւ 30 տարի շարունակ այդ անձնագրերը հէնց պաշտպանւած լինելու նպատակ ունէին, քանի որ ԱՀ-ն ճանաչւած պետութիւն չէր, այդպիսով ՀՀ-ն պաշտպանել է ԱՀ քաղաքացիներին ու հիմա, եթէ իրենք չեն ընդունում այդ անձնագրերը եւ համարում են, որ մենք այլ պետութիւն ենք, ապա հարց է առաջանում՝ ինչպէ՞ս կարող էր մէկ պետութեան իշխանութիւնը կամ ղեկավարը, յանձնել մէկ այլ պետութիւնը:

Ելնելով այն քաոսից, որը իրենք ստեղծել են թէ՛ քաղաքական, թէ՛ սոցիալական առումներով, ԱՀ կառավարութիւնն ընդհանրապէս իրենց չէր կարող վնասել: Ի վերջոյ, իրենք ի լուր աշխարհի խօսում են բռնի տեղահանումների եւ սոցիալական աջակցութիւնների մասին, տարբեր երկրներից բաւականին շատ գումարներ են գալիս Հայաստան՝ այդ հարցերը լուծելու համար: Ինչպէ՞ս, օրինակ, իրենք կարող են բռնի տեղահանւածների սոցիալական հարցերով զբաղւել, եթէ չեն օգտագործում ԱՀ կառավարութեանը, որը որ ամենաշատն է տեղեկացւած թէ՛ տեղակայման, թէ՛ մարդկանց սոցիալական վիճակի մասին: Բայց իրենք դա անում են առանց ԱՀ կառավարութեանը ներգրաւելու, զրոյից ու բաւականին շատ խնդիրներ են առաջանում. աւտոմատ աջակցութիւն է գնում, որի գնահատականը ես դեռ չեմ ցանկանում տալ, բայց դա պէտք է տրւի: Իսկ եթէ այդ աշխատանքն արւէր ԱՀ կառավարութեան աջակցութեամբ, աւելի էֆեկտիւ էր լինելու եւ ես վստահ եմ, որ այդ պարագայում, հազարաւոր ընտանիքներ, ուղղակի չէին լքի Հայաստանը: Ահա մէկ տարբերակ, թէ ինչպէ՞ս կարելի էր օգտագործել ներուժը եւ որը որեւէ անվտանգային խնդիր չէր առաջացնելու:

Այսինքն, մատուցման հարց է: Իրենք ներկայացնում են, որ մենք պէտք է լուծւենք, կորցնենք մեր ինքնութիւնը, բարբառը, մշակոյթը, որպէսզի չվտանգե՞նք. սա կեղծ թէզ է: Ի դէպ, սրա հակառակն ասում է Ադրբեջանը, որ պատրաստ է ընդունել արցախցիներին՝ պահպանելով նրանց մշակոյթը, լեզուն եւ այլն: Ստացւում է, որ թշնամի պետութիւնն աւելի՞ հանդուրժող է, գոնէ քաղաքական հարթութիւնում՝ իր յայտարարութիւնների մակարդակում: Իհարկէ, սա էլ կեղծ թէզ է եւ մենք հասկանում ենք, որ դա ասւում է՝ ասելու համար: Ամէն դէպքում, այս ամենում կարելի է տեսնել ՀՀ եւ Ադրբեջանի իշխանութիւնների համագործակցութիւնը. մի կողմից վախի մթնոլորտ ստեղծելով, միւս կողմից Ադրբեջանի ականաջահաջոյ յայտարարութիւնները… արցախցիներից շատերն այսօր տրւում են այդ քաղցր յայտարարութիւններին ու Հայաստանի իշխանութիւնների կողմից ճնշումներն էլ նպաստում են նրան, որ շատերը յայտարարում են՝ պէտք է տեղափոխւել այլ երկիր, կամ, վերադառնալ Արցախ՝ ցանկացած պայմանով: Այնպէս որ, կարող է համատեղ աշխատանք լինի, որի արդիւնքում նման իրավիճակ է ստեղծւում:

– Սամուէլ Բաբայեանի կուսակցութիւնը՝ «Միասնական հայրենիքը» ներկայացնող, ԱՀ խորհրդարանի պատգամաւոր Մարսէլ Պետրոսեանն էր խօսել Արցախի վտարանդի կառավարութիւն ստեղծելու մասին, բայց նրա առաջարկը, կարծես արձագանգ չէր ստացել: Ինչո՞ւ:

– Ես ձեզնից լսեցի իր՝ նման կոչի մասին: Եթէ իրեն թւում է, թէ ես պէտք է իր «Ֆէյսբուք»-եան գրառումները կամ հարցազրոյցները ընդունեմ ի գիտութիւն եւ գործեմ, չարաչար սխալւում է: ԱՀ ԱԺ-ն աշխատում է, կայ, գոյութիւն ունի եւ համակարգողն էլ հէնց իրենց կուսակցութիւնից է, իրենք կարող են շատ հանգիստ դա կազմակերպել ու առաջարկել: Իրենց ոճը չի փոխւել. օդում ինչ-որ բաներ խօսել, յետոյ ասել, որ իրենց չլսեցին, իրենց ասածը չարեցին:

Երկրորդ, երբ հերթը դրան հասնի, մենք իհարկէ, աւելի մանրամասն կը խօսենք դրա մասին, բայց ես չեմ կարծում, որ Հայաստանում մենք վտարանդի կառավարութիւն ստեղծելու խնդիր ունենք: Մենք Հայաստանում ենք, մեր հայրենիքում ենք, ԱՀ նախագահի հրամանագրով կայ ԱՀ կառավարութիւնը, իսկ վտարանդի կառավարութիւն ստեղծելու պարագայում, կարծում եմ, պէտք է դիտարկւի այլ երկրում տեղակայման հարցը: Հայաստանում ազգային իշխանութեան գոյութեան պարագայում, ԱՀ կառավարութեան, ԱԺ-ի ընկալումը բոլորովին այլ կը լինէր: Բայց եթէ խնդիր կայ, ուրեմն պէտք է տեղակայման վայրի հարց լուծել, որտեղից էլ կը յայտարարւի ԱՀ վտարանդի կառավարութեան ստեղծման մասին: Սա, իհարկէ, շատ լուրջ քննարկման թեմա է եւ այժմ մենք դա անում ենք տարբեր մասնագէտների հետ եւ մօտ ժամանակներս տեսակէտ կը յայտնենք:

Զրոյցը՝ ՆԵԼԼԻ ԳՐԻԳՈՐԵԱՆԻ
«Aravot.am»