Կրկնւո՞ւմ է պատմութիւնը
Թշնամու երկարաշունչ համբերութիւնը պոռթկաց աւելի քան հարիւր տարիներ անց, երբ մեր հայրենիքի մի անբաժանելի մասի բնիկ ժողովուրդը, իր դարաւոր հողից վտարանդի եղաւ: Ճիշտ է, սոյն աքսորը անմարդաբնակ անապատներ չքշեց արցախահայութեանը, սակայն մարեց հայրենի ծուխն ծխանի, չորացաւ դաշտն ու այգին, սեւ մուրը քսւեց ինքնիշխան պետութեան ճակատին, կապկպեց դաստակները ինքնավար մարզի հրամանագրերը ստորագրող ձեռքերի եւ գերեվարեց ղեկավարները հպարտ լեռնցիների:
Այո՛, կրկնւում է պատմութիւնը…
Դեր Զորի անապատներում դեռեւս չի՛ լերդացել արիւնը մէկուկէս միլիոնին, եւ մինչեւ այսօր քրդերի լակոտները պարկերով վաճառքի են դնում իրենց կողմից յայտնաբերւած աճիւնները մեր նախնիների, հրապուրելով հայ ուխտաւորներին, որոնք ծնրադրելու են գնում Դեր Զորի անապատը… իսկ այսօր՝ հաւաքելու ենք բռնագրաւեալ տարածքներում սրբապղծւող գերեզմանատներից արեւի լոյսին հանւող աճիւնները մեր նախնեաց, ջարդւած ու մանրւած խաչքարերի մասունքների հետ միասին…: Ո՞վ է հաւաքելու դրանք. բոլորը ոտքի կոխան են դառնում, որովհետեւ անգութ է պատմութիւնը հայի նկատմամբ:
Այո՛, կրկնւում է պատմութիւնը…
Այնպէս ինչպէս հարիւր տարիներ առաջ լուռ մնաց աշխարհը, յատկապէս ինք իրեն քաղաքակիրթ համարող երկրներով, նոյնպէս եւ այսօր, զարգացած դարում, մարդկային իրաւանց երկրպագու աշխարհամասերով, բացարձակ լռութիւն է պահպանում մարդկութիւնը, վկայ հանդիսանալով պատմութեան կրկնութեան: Հայոց Ցեղասպանութեան ականատես դարձած պետութիւնները, որոնք ձեռնածալ դիտում, իսկ լաւագոյն դէպքում լուսանկարում եւ տեսագրում էին 1915 թւի կոտորածները, նոր օրերին նոյն սառնասրտութեամբ հեռուստաալիքների պաստառներից հետեւեցին կատարւածին, հարկ եղած դէպքում անջատելով հեռուստացոյցը, կամ փոխելով ալիքը…:
Այո՛, կրկնւում է պատմութիւնը…
Հայոց Ցեղասպանութիւնը ճանաչած եւ ընդունած երկրների ցուցաբերած անտարբերութիւնը եւս, կրկնողութիւնն է պատմութեան: Առաջինի ընդունումը եւ իբրեւ ցեղասպանութիւն հաստատումը, ըստ ընդունւած միջազգային բանաձեւերի, կանխելու էր դրա կրկնողութիւնը յառաջիկայ պատմութեան ընթացքում. սակայն այդպէս չեղաւ եւ քաղաքակիրթ աշխարհի կատարած հաշիւները սխալ դուրս եկան: Համայն աշխարհի լռակեցութեան մասնակից դարձան եւ այն երկրները, որոնք ընդունել էին Հայոց Ցեղասպանութիւնը…: Ուրեմն, ինչո՞ւ այսքան աշխատանք, Հայ Դատի հետապնդման այսքան երկար ու հոգեհան ուղի, տքնաջան գործ, երբ անվստահելի ու քաղաքական պոռնկութիւն ցուցաբերող պետութիւններով ենք շրջապատւած:
Այո՛, կրկնւում է պատմութիւնը…
Վերի եւ ցածի արտերի «ցորենների» տարբերութիւնը միշտ ընդգծւում է անարդար ու սուտ աշխարհի ղեկավարութեան կողմից: Ամիսների վրայ երկարող կոտորածը Գազայում, որտեղ հազարաւոր անմեղ երեխաներ են ջարդւում օրական դրութեամբ, չի հետաքրքրում քաղաքակիրթ երկրների բնակիչներին, որոնք իրենց հիւանդ շան կամ կատւի առողջութեամբ շատ աւելի են մտահոգ եւ հետեւում դրա բժշկութեան փուլերին, քան տառապող երկրներում գետնաքարշ եղող երեխաների իրավիճակին: Նոյն անձերը յանկարծ դուրս են գալիս իրենց գրասենեակներից եւ մարդկային իրաւանց պաշտպանի շքեղ ու պերճապաճոյճ տարազաւորումով հրապարակների վրայ ճառեր են արտասանում…:
Այո՛, կրկնւում է պատմութիւնը…
Դաժան, բայց՝ իրաւ, կրկնւում է մեր պատմութիւնը: 1915-ի աքսորական հայ ժողովուրդը Սիրիայի փոշոտ քաղաքներում եւ Լիբանանի գեղածիծաղ ափերում վերընձիւղւեց, մահից կեանք անցաւ սեփական ճիգով, իր բոսոր արեան միախառնելով ճակատի քրտինքը: «Աշխատասէր հայերը» փառքի տիտղոսին արժանացան մեր նախնիք արաբ ժողովրդի կողմից, հաւասարապէս մուսուլմաններից եւ քրիստոնեաներից ընդունելով աշխատասիրութեան փառքի պսակը: Մահից կեանք անցնելու վարժութիւնը 1915 թւին ձեռք բերած մեր ժողովուրդը, նոյն միջոցը կիրառեց նաեւ 21-րդ դարում, ապտակ իջեցնելով ինք իրեն քաղաքակիրթ համարող աշխարհի անիրաւ պետութիւնների երեսին:
Այո՛, կրկնւում է պատմութիւնը…
Թշնամին չի՛ հանգստացել: Ինչպէս առածը ասում է, «սատանան չի՛ քնում»: Նա ո՛չ մի առիթ բաց չի՛ թողնելու, պատմութեան կրկնողութիւնը ապահովելու, որովհետեւ նա չի յագեցել հայի արիւնից: Կարեւորը այն է, որ մենք պատրա՞ստ ենք դիմակայելու թշնամուն: Նրա ոյժի հետ չափւելու միակ կերպը, մեր միասնականութիւնն է: Ահա մարտահրաւէրը հայի առջեւ ծառացած:
Յարգա՜նք համայն նահատակաց եւ գիտակցութի՜ւն հայորդեաց:
ԳՐԻԳՈՐ ԱՐՔ. ՉԻՖԹՃԵԱՆ
Առաջնորդ Ատրպատականի հայոց թեմի
24 Ապրիլ, 2024
Տօն Սրբոց Նահատակացն Ազգիս Հայոց
Ազգային առաջնորդարան, Թաւրիզ
