ԱԿՆԱՐԿ. ԱԶԳԱՅԻՆ ԳԻՏԱԿՑՈՒԹԻՒՆ. ՏՕՆ, ՈՐԸ ՄԻՇՏ ՔԵԶ ՀԵՏ Է

ՀԱՏԻՍ

 

Եթէ ​​թերթը դիտարկենք ընդհանուր իմաստով, այսինքն՝ գրաւոր աշխատանք, որը հանրութեանը տեղի ունեցած իրադարձութիւնների մասին տեղեկացնելու առաքելութիւն ունի, ապա իրանահայ լրագրութեան պատմութեան երակներում հոսում է տպագիր մամուլի ամբողջական մի գենետիկ կոդ, որը սաղմնաւորւել էր դեռ 19-րդ դարի վերջերին եւ ամբողջացել 20-րդ դարասկզբում՝ լոյս տեսած աւելի քան 20 տպագիր հայատառ թերթերի վաստակն ուսերին դրած: 

Իսկ այսօր, երբ «ԱԼԻՔ»-ը որպէս տպագիր մամուլ, լուռ նշում է իր հրատարակած 25-հազարերորդ համարը, այդ էլ մի երկրում, որտեղ տպագիր թերթերը երբեք երկար կեանք չեն ունեցել, այս կայունութիւնն ու փորձի կուտակումն ինքնին հպարտութեան աղբիւր է Իրանի եւ մասնաւորապէս հայ մամուլի պատմութեան առումով։

Չնայած «ԱԼԻՔ»-ն իր վաղեմիութեամբ Իրանի մամուլի պատմութեան երկրորդ հրատարակւող հին թերթն է, այնուամենայնիւ այն հրատարակած համարների քանակութեամբ առաջին տեղում է («Էթէլաաթ» օրաթերթի սկզբնական շրջանում ունեցած դադարները նրան յետ մղեցին այս հարցում):

«ԱԼԻՔ»-ը շուտով հարիւր տարեկան է լինելու: «ԱԼԻՔ»-ի կարեւորութիւնը կապւած չէ միայն իր տարիքի ու պատմութեան հետ։ Մի երկրում, որտեղ թերթերը յաճախ ասպարէզ են մտել լրացնելու ենթակայ քաղաքական հոսանքների բացը, յաճախ ժամանակի թելադրանքով սպառել են իրենց գոյութեան իմաստը: Այնպէս, որ այս կայունութիւնն ու փորձի կուտակումն ինքնին հպարտութեան աղբիւր է։

20-րդ դարում համայն Սփիւռքում մամուլի դերակատարութեամբ էր սահմանւած ազգային իշխանութեան ձեւաւորելու, եւ առհասարակ հայկական պետականութեան աւանդը վառ պահելու առաքելութիւնը: Այս առումով 65 թւականին երբ Ծիծեռնակաբերդի յուշահամալիրն էր կանգնեցւում, «ԱԼԻՔ»-ն իր 8-հազարերորդ համարներով էր անդրադարձ կատարում: Իսկ երբ Հայաստանի Համրապետութիւնն էր վերանկախանում, «ԱԼԻՔ»-ն այդ ուրախութիւնը կիսում էր 15-հազարերորդ համարներով, «Առաջին Արցախեանի» յաղթանակները՝ 15-ից 17-հազարերորդներով, Հայաստանի եւ Արցախի անվտանգ պահւած սահմանների մասին 17-ից՝ 20-հազարերորդներով, Ցեղասպանութեան միջազգային ճանաչման ուղղութեամբ տարւող աշխատանքների մասին դարձեալ նոյնպէս… իսկ սա շարունակւեց մինչեւ 2018-ի իրադարձութիւններով պայմանաւորւած պատեհապաշտների իշխանութեան անցնելը: «Չորրորդ Հանրապետութեան» ինքնակոչիկներով: Յետոյ Արցախին պարտութիւն բերած նոյն եսասէրների վերարտադրութեամբ, ապա Շուշին՝ բերդաքաղաքից դժգոյնի վերածած ազգադաւութիւնը, ապա յաջորդեց Արցախին հայաթափում բերած քաղաքականութիւնը՝ նոյն թրքահաճոյ կեցւածքի հետեւանքով, այժմ էլ «Արարատ»-ով ու ազգային խորհրդանշերի ուրացմամբ: Որ մի քիչ ուշացած լինէր 25-հազարերորդ համարը, գուցէ այս ցուցակը համալրւած լինէր Ծիծեռնակաբերդով նաեւ… Այս պայմաններում են հրավառութեանը պատրաստւում Սեպտեմբերի 21-ի համար: 

Այնպէս, որ, երբ մամուլն իր առաքելութեան համաձայն գալիս է արձանագրելու ազգի գլխով անցած դարձածը, չգիտես ճակատագրի հեգնա՞նք է, թէ՞ ինչ, պէտք է նկատել տաս՝ պետականութեան աւերման իրականութիւնը: Իրականութիւն, որին հասնելու համար գիտակցւած ես երկիրը պատերազմի մէջ ներքաշում: Իսկ կորուստների հաշւին տարածում վախ՝ պատերազմի նկատմամբ, յետոյ ազգին անտարբերութեան թմբիրի մատնելով շարունակում ես երկիրը զրկել իր արժանապատւօրէն կերտած պատմութիւնից ու ազգային արժէքներից, վերածելով այն գաղութատիրական աշխարհագրութեան:

Արձանագրենք, որ մէկ առ մէկ ոտնահարւել են ազգի խորհրդանշական սրբութիւնները. այսօր Արարատով, մէկ օր առաջ Եկեղեցին քարկոծելով, երկու օր առաջ՝ հերոսացածներին արդէն այլ աչքով նայելու նորաոճ կոչերով, երեք օր առաջ «դժգոյնից» ու «էն սարի անպէտք գագաթից ազատւելով»… Փաշինեանն այսպէս շարունակելով երկիրը ոչ միայն կտրում է իր ինքնութիւնից, այլեւ գիտակցւած կերպով զրկում է ռամավարական նշանակութեամբ բոլոր տարրերից ու քանդում ինքնիշխան կառավարմանն անհրաժեշտ վերադարձի բոլոր կամուրջները…

 «Գլխաւոր Պատասխանատուի» խոստացած «չորրորդ հանրապետութեան» իրական պատկերն է սա, որին սեպտեմբերի 20-ին, Հիւսիսային Կորէայի օրինակով, ծափահարութիւններով ողջունեց ՔՊ-ակոյտը, Հայաստանի երկրորդ Հանրապետութեան անկախութեան տօնակատարութեան շեմին:

Այդպէս է լինում, երբ հմայւում ես երկարող ստւերովդ, առանց հասկանալու, որ դա մայրամուտի պատճառով է…

Այն ինչ քաղաքակիրթ հասարակութիւններում անկախութիւնը երկրի ազատագրումն է արտաքին տիրապետութիւնից՝ քաղաքական, մշակութային եւ տնտեսական չափանիշներով: Անկախութիւնն է որոշում երկրի զարգացման ու առաջընթացի սահմանները, այն աստիճան, որ եթէ անկախութեան բաղադրիչը չէզոքացւի ազգային գիտակցութեան մարումով, արդիւնքը կը լինի միայն կախւածութիւն եւ տարածքային ամբողջականութեանը սպառնացող վտանգ, ինչի ականատեսն է համայն հայաշխարհը 2018 թւականից ցայսօր: