ԻՐԱՆԻ  46-ԱՄԵԱՅ ՅԵՂԱՓՈԽՈՒԹԻՒՆԸ ԵՒ ԱԶԳԱՅԻՆ ՈՒ ՊԵՏԱԿԱՆ ԱՌԱՋՆԱՀԵՐԹՈՒԹԻՒՆՆԵՐԸ…

Ինչպէս նախորդող չորսուկէս տասնամեակում, այս տարի եւս իրանական երկրի ողջ տարածքում, ժողովրդական լայն խաւերը աւանդական քայլերթերով նշանաւորեցին Իրանի Իսլ. յեղափոխութեան յաղթանակի 46-րդ տարեդարձը։

 Ուշագրաւ  ու բացառիկ հանգամանք է անտարակոյս, ողջ երկրով մէկ՝ ժողովրդական-համապետական նմանօրինակ վերաբերմունքը՝ յաղթանակած յեղափոխութեան նկատմամբ։ Քանզի հազւադէպ են քայլերթային այդպիսի ակցիաները աշխարհի տարբեր երկրներում, որոնք ազգային կամ պետական նշանակութեան տօնակատարութիւններին վերաբերւում են հրապարակային կամ փակ ձեւաչափերի հանրահաւաքներով։

Ինչեւէ, Իրանի դէպքում, անցնող 46 տարիներին, տեղական թէ համապետական իւրաքանչիւր ակցիա, հանրահաւաք ու քայլերթ, որոնց իր մասնակցութիւնն է բերել ժողովուրդը, յատկանշւել են  արտաքին՝ հիմնականում ԱՄՆ-Արեւմուտք հակա-Իրան սպառնալիքներին ու կեցւածքներին հակադարձելով…

Շեշտում ենք արտաքին, քանզի ներքաղաքական առումով, անկախ շուրջ կէսդարեայ վերիվայրումներից, որոնք օրինաչափօրէն առաջացել էին ներքին ճակատում՝ քաղաքական ու հասարակական զանազան հոսանքների միջեւ մրցակցութիւնների արդիւնքում, բայց եւ այնպէս հիմնական եւ առանցքային հիմնախնդիրը, որը երբեւիցէ սակարկութեան առարկայ չի դարձել, դա՝ երկիր-հայրենիի ազգային ու պետական անվտանգութեան անսասանութիւնն է եղել։ Այս վերջնի համար Իրանական հայրենասէր ժողովուրդը ի սկզբանէ՝ այսինքն դեռ յեղափոխութեան երկրորդ տարին չբոլորած՝ մեծագոյն զոհողութիւնների գնալով, ծանրակշիռ գինը վճարեց նոյն արեւմուտքի կողմից հովանաւորւած Սադդամեան Իրաքի դէմ 8-ամեայ պարտադրեալ պատերազմի ընթացքում։

Հետագայ անընդմէջ տարիներին եւս Իրանի յաջորդական կառավարութիւնները ( բարենորոգչական, պահպանողական, լիբերալ-ազատական թէ՝ ծայրայեղ կրօնական) ողջ ժողովրդի հետ միատեղ դիմագրաւել են արտաքին տարատեսակ սանկցիա-պատժամիջոցները՝ քաղաքական, տնտեսական, քարոզչական ու մինչեւիսկ հումանիտար մակարդակներում։

Թէ՛ վերոգրեալի, եւ թէ՛ ներքին  կառավարման սայթաքում-  ապիկարութիւնների հետեւանքով, գլխաւոր թիրախն է հանդիսացել տնտեսական համակարգը, որն ուղղակիօրէն բացասաբար է ազդել ժողովրդի ու մասնաւորապէս՝ աշխատաւոր ու միջին խաւերի կենսամակարդակի վրայ։

Միւս կողմից, երկրում տիրող կրօնապետական համակարգի օրինաչափութիւններն են, որոնք  երբ այս կամ այն պաշտօնեայի կողմից ճաշակային եղանակներով են գործադրման դրւել, եւ որ նման դէպքերում չեն բացառւել «հիջաբի» օրէնքի դէմ ընդվզումները (զորօրինակ Մահսա Ամինիի ողբերգական մահը), ահա, այդ կարգի  դժգոհանքները իշխանութիւն-հասարակայնութիւն փոխզիջման ու փոխհասկացութեան արդիւնքում,  աւելի են կառավարելի դարձել։

Եւ իրաւամբ՝ սոցիալ-տնտեսական ձախորդ պայնանների շարունակականութիւնը, բոլոր կարգի հասարակական դժգոհանքներով հանդերձ, պատճառ չեն եղել տիրող համակարգից ու առհասարակ պետական համընդհանուր շահերից ժողովրդի հրաժարմանը կամ դրանց ստորադասմանը։

Ահաւասիկ, նոյնինքն հոգեւոր առաջնորդ այաթ. Խամենէին, յեղափոխութեան յաղթանակի առթիւ ժողովրդական քայլարշաւի նախօրեակին հերթական անգամ բարձրաձայնեց հաւատաւոր ու դժւարութիւններին մշտապէս տոկացող հասարակայնութեան  խորքային գիտակցութեան մասին, միաժամանակ՝ յորդորելով կառավարութեանն ու միւս պատասխանատուներին՝ ժողովրդի առջեւ ծառացած դժւարութիւնները յաղթահարելու համար։

Ի դէմս նոր կառավարութեան եւ անձամբ՝ նախագահ Փեզեշքիանի, որն էլ  յեղ. յաղթանակի օրւայ՝ ԲԱՀՄԱՆ 22-ի (փետրւարի 10) հիմնական բանախօսն էր, Թեհրանի Ազատութեան հրապարակում ներկայ ժողովրդական խուռներամ հաւաքին մէկ անգամ եւս յանձնառու եղաւ, որ իր գլխաւորած կառավարութիւնն ամէն ջանք ի գործ է դնելու տնտեսական երկարատեւ դժւարութիւնները յաղթահարել…։

Անտարակոյս, Իրանի համբերատար, հաւատաւոր ու գիտակից ժողովուրդը ի մտի եւ աչքի առաջ ունենալով  ներկայիս միջազգային ու յատկապէս տարածաշրջանային զարգացումների անմիջական ազդեցութիւնները՝ երկրի ինքնիշխանութեան եւ հողային ամբողջականութեան  ուղղութեամբ, համապատասխան կեցւածքներով, դարձեալ նեցուկ է կանգնելու հայրենի երկրի ինչպէս ազգային, այնպէս էլ պետական շահերի ամրապնդմանը, որպէս գերնպատակ առաջնահերթութիւններ…։

Դ. Մ.

Պատմական գիտութիւնների թեկնածու