Գիտնականները ստեղծել են մոլեկուլային «սոսինձ»՝ քաղցկեղը սպանող սպիտակուցները միմեանց միացնելու համար

Ամէն օր մեր օրգանիզմն  ազատւում է 60 միլիարդ բջիջներից՝ բջիջների ընտրութեան եւ թարմացման բնական գործընթացի շնորհիւ, որը կոչւում է ապոպտոզ: Այս բոլոր բջիջները՝ հիմնականում արեան եւ աղիքային բջիջները, փոխարինւում են նորերով, սակայն այն, թէ ինչպէս է մեր օրգանիզմն ազատւում այս նիւթից, կարող է հսկայական ազդեցութիւն ունենալ քաղցկեղի բուժման համար՝ համաձայն Ստենֆորդի բժշկական կոլէջի հետազօտողների կողմից մշակւած նոր մոտեցման:

Նրանք մտադիր են օգտագործել բջիջների մահւան այս բնական մեթոդը՝ ստիպելու քաղցկեղային բջիջներին ազատւել իրենցից։ Նրանց մեթոդը ներառում է երկու սպիտակուցների արհեստական ​​համատեղում, որպէսզի նոր միացութիւնը ակտիւացնի բջիջների մահւան մի շարք գէներ, որոնք, ի վերջոյ, կը ստիպեն ուռուցքային բջիջներին յարձակւել իրար վրայ: Գիտնականները նկարագրում են իրենց վերջին նման միացութիւնը Science ամսագրում հրապարակւած յօդւածում:

Այս գաղափարը մտայղացել է  զարգացման կենսաբանութեան պրոֆեսոր, դոկտոր Ջերալդ Քրեբտրին   համավարակի ժամանակ Կալիֆորնիայի Քինգս Մաունթինի անտառներով քայլելիս:

Գիտնականը պարզել է, որ ապոպտոզը կարեւոր նշանակութիւն ունի բազմաթիւ կենսաբանական գործընթացների համար, ներառեալ բոլոր օրգանների ճիշտ զարգացումը եւ մեր իմունային համակարգի նուրբ կարգաւորումը: Այս համակարգը պահպանում է պաթոգէնները ճանաչող բջիջները, բայց սպանում է նրանց, որոնք ճանաչում են իրենց՝ դրանով իսկ կանխելով աուտոիմուն հիւանդութիւնները: Քաղցկեղի բուժման աւանդական մեթոդները, մասնաւորապէս՝ քիմիաթերապիան եւ ճառագայթումը, քաղցկեղային բջիջների հետ մէկտեղ սպանում են մեծ թւով առողջ բջիջներ:

Բջիջների բնական եւ խիստ իւրայատուկ ինքնաոչնչացնող ունակութիւններն օգտագործելու համար գիտնականների թիմը ստեղծել է իւրատեսակ մոլեկուլային սոսինձ, որը սոսնձում է երկու սպիտակուցներ, որոնք սովորական պայմաններում ոչ մի ընդհանուր բան չէին ունենայ:

Այս սպիտակուցներից մէկը՝ BCL6-ը, մուտացիայի դէպքում առաջացնում է արեան քաղցկեղ, որը յայտնի է որպէս ցրւող խոշոր B-բջիջների լիմֆոմա: Քաղցկեղ առաջացնող սպիտակուցի այս տեսակը նաեւ կոչւում է օնկոգեն: Լիմֆոմայի դէպքում մուտացւած BCL6-ը գտնւում է ԴՆԹ-ում այն գէների կողքին, որոնք նպաստում են ապոպտոզին եւ դրանք անջատւած է պահում՝ օգնելով գոյատեւել քաղցկեղային բջիջներին: Գիտնականները մշակել են մոլեկուլ, որը BCL6-ը կապում է սպիտակուցին, որը յայտնի է որպէս CDK9, որը գործում է որպէս ֆերմենտ, որը կատալիզացնում է գէների ակտիւացումը, տւեալ դէպքում ներառում է ապոպտոզի գէների մի շարք, որոնք BCL6-ը սովորաբար անջատում է:

«Գաղափարը հետեւեալն է․ հնարաւո՞ր է, արդեօք, քաղցկեղից կախւածութիւնը վերածել քաղցկեղը սպանող ազդանշանի: Դուք վերցնում էք մի բան, որից քաղցկեղը կախւածութիւն է ձեռք բերել իր գոյատեւման համար, եւ շրջում էք սցենարը՝ վերածելով այն հէնց այն բանի, որը սպանում է նրան»,- պարզաբանել են գիտնականները:

Այս մօտեցումը՝ միացնելով ինչ-որ բան, որն անջատւած է քաղցկեղի բջիջներում, տարբերւում է քաղցկեղի բազմաթիւ այլ թիրախային թերապիաներից, որոնք ճնշում են քաղցկեղի առաջացման որոշ գործօններ՝ անջատելով այն, ինչ սովորաբար միացւած է: