Գիտնականներն առաջին անգամ մշակել են ենթաստամոքսային գեղձի վասկուլացւած օրգանոիդ բջիջներ՝ դիաբետի բուժումն ուսումնասիրելու համար

Մաքս Դելբրիուկի կենտրոնի գիտական ​​ղեկավար Մայկէ Սանդերի գլխաւորած գիտնականների թիմը ենթաստամոքսային գեղձի հորմոններ արտազատող բջիջների անօթային օրգանոիդ մոդել է մշակել:

Հետազօտութեան արդիւնքները, որոնք հրապարակւել են Developmental Cell ամսագրում, խոստանում են բարելաւել հետազօտութիւնները դիաբետի եւ բջջային թերապիայի ոլորտներում։

Գիտնականներն առաջին անգամ մշակել են ենթաստամոքսային գեղձի կղզեակների օրգանոիդ մոդելը, որը ստացւել է մարդու պլիւրիպոտենտ ցողունային բջիջներից (SC-կղզեակներ)՝ ինտեգրւած անոթային համակարգով: Կղզեակները ենթաստամոքսային գեղձի բջիջների կլաստերներ են, որոնք պարունակում են մի քանի տարբեր տեսակի հորմոններ արտազատող բջիջներ, ներառեալ ինսուլին արտադրող բետա-բջիջները: Հետազօտողները պարզել են, որ արիւնատար անօթներով կղզեակների օրգանոիդները պարունակում են աւելի հասուն բետա-բջիջներ եւ աւելի շատ ինսուլին են արտազատում, քան իրենց ոչ անօթային գործընկերները: Անօթային օրգանոիդներն աւելի սերտօրէն նմանակել են օրգանիզմում յայտնաբերւած կղզեակների բջիջներին:

Երբ հետազօտողները համեմատել են անօթային եւ ոչ անօթային օրգանոիդները, պարզել են, որ առաջիններն աւելի շատ ինսուլին են արտազատում, երբ ենթարկւում են գլիւկոզայի բարձր մակարդակի ազդեցութեանը:

Այնուհետեւ գիտնականները որոշել են ուսումնասիրել, թէ ինչպէս է անօթային ցանցն օգնում օրգանոիդների հասունացմանը: Նրանք յայտնաբերել են երկու հիմնական մեխանիզմ՝ էնդոթելային բջիջները եւ ֆիբրոբլաստները օգնում են ստեղծել արտաբջջային մատրիցը՝ բջիջների մակերեսին սպիտակուցների եւ ածխաջրերի ցանցը: Մատրիցի ձեւաւորումն ինքնին ազդանշան է բջիջների հասունացման համար: Երկրորդ, էնդոթելային բջիջները արտազատում են ոսկրային մորֆոգենետիկ սպիտակուց (BMP), որն իր հերթին խթանում է բետա-բջիջների հասունացումը: Հասկանալով, որ մեխանիկական խթանումը նաեւ խթանում է ինսուլինի սեկրեցիան, թիմը օրգանոիդները ինտեգրել է միկրոհեղուկ սարքերի մէջ, որոնք թոյլ են տւել սննդանիւթերի փոխանցումը ուղղակիօրէն իրենց անօթների միջոցով: Նրանք պարզել են, որ հասուն բետա-բջիջների մասնաբաժինն էլ աւելի է աճել:

Այժմ գիտնականները նախատեսում են օգտագործել SC կղզեակների անօթային օրգանոիդ մոդելներ՝ ուսումնասիրելու համար 1-ին տեսակի դիաբետը, որն առաջանում է ենթաստամոքսային գեղձի բետա-բջիջների վրայ իմունային բջիջների յարձակման եւ ոչնչացման պատճառով, ի տարբերութիւն 2-րդ տեսակի դիաբետի, որի դէպքում ենթաստամոքսային գեղձը ժամանակի ընթացքում արտադրում է աւելի քիչ ինսուլին, եւ մարմնի բջիջները դառնում են դիմացկուն ինսուլինի ազդեցութեան նկատմամբ:

Նրանք աճեցնում են վասկուլացւած օրգանոիդներ 1-ին տեսակի դիաբետ ունեցող պացիենտների բջիջներից։

news.am