Հայաստան - ԱրցախՔաղաքական

Հայաստանի Սահմանադրութեան օրը Փաշինեանը քննադատել է Սահմանադրութիւնը

Միայն Հայաստանում կարող է երկրի ղեկավարը ելոյթ ունենալ Սահմանադրութեան տարելիցի կապակցութեամբ՝ քննադատելով Սահմանադրութիւնը… Սա նման է նրան, որ երկրի ղեկավարն Անկախութեան օրը քննադատի իր երկրի անկախութիւնը:

Աւելի տեղին կը լինէր, եթէ վարչապետ Նիկոլ Փաշինեանը վեց տարի առաջ յայտարարէր, որ ցանկանում է փոխել Սահմանադրութեան որոշ մասերը: Բազմաթիւ երկրներ փոփոխութիւններ են կատարել իրենց սահմանադրութիւնների մէջ՝ իրենց հասարակութիւններում տեղի ունեցող փոփոխութիւններին համահունչ։ Հայաստանի Սահմանադրութիւնն առաջին անգամ ընդունւել է 1995 թւականի յուլիսի 5-ին, փոփոխւել է 2005 թւականի նոյեմբերի 27-ին, այնուհետեւ՝ կրկին փոփոխւել 2015 թւականի դեկտեմբերի 6-ին։ Բոլոր երեք տարբերակները հաստատւել են հանրաքւէի միջոցով:

Փաշինեանը, նախքան վարչապետ դառնալը, բազմիցս քննադատել է Հայաստանի Սահմանադրութիւնը: Այնուամենայնիւ, իշխանութեան գալուց անմիջապէս յետոյ նա մտափոխւեց եւ ասաց. «Եկէք աշխատենք մեր ունեցած Սահմանադրութեամբ: Մենք չենք կարող այն ամէն օր փոխել»: Մտափոխութեան պատճառը այն էր, որ նա շատ գոհ էր գործող Սահմանադրութիւնից՝ հաշւի առնելով, որ խորհրդարանական կառավարման համակարգը վարչապետին տալիս է գրեթէ անսահմանափակ լիազօրութիւններ:

Սակայն, երբ Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիեւը պահանջեց, որ Հայաստանը փոխի իր Սահմանադրութիւնը, Փաշինեանն անմիջապէս համաձայնեց՝ այդպիսով անձնատուր լինելով Հայաստանի թշնամու հրամաններին։ Ալիեւը յատկապէս պահանջեց, որ Հայաստանն իր Սահմանադրութեան նախաբանից հանի Անկախութեան հռչակագրի յղումը, որտեղ յիշատակւում են Արցախն ու Հայոց Ցեղասպանութիւնը։ Ալիեւն ասաց, որ դա իր նախապայմանն է Հայաստանի հետ խաղաղութեան պայմանագրի կնքման համար, ինչի մասին Փաշինեանը տարիներ շարունակ աղաչում է Ադրբեջանին։ Փաստօրէն, Փաշինեանը կրկնեց Ալիեւի յայտարարութիւնը, որ անհնար է խաղաղութիւն հաստատել Ադրբեջանի հետ, քանի դեռ Սահմանադրութեան նախաբանում ներառւած է այն յղումը, որն Ալիեւը մերժել է:

Իրավիճակն աւելի բարդացնելով, բոլոր հարցերի շուրջ իր մշտական հակադրութիւններին համահունչ, Փաշինեանն սկզբում ասաց, որ համաձայն չէ այդ յղումը Սահմանադրութիւնից հանելու Ալիեւի պահանջին։ Նա պատճառաբանեց, որ խաղաղութեան պայմանագրի դրոյթները գերակայ են լինելու բոլոր ներպետական օրէնքների կամ նոյնիսկ երկու երկրների Սահմանադրութիւնների նկատմամբ։

Աւելին, Հայաստանի արտգործնախարար Արարատ Միրզոյեանը նոյնպէս վճռականօրէն մերժեց Սահմանադրութիւնը փոխելու Ալիեւի պահանջը՝ յայտարարելով, որ նման պահանջը կը համարւի միջամտութիւն երկրի ներքին գործերին։ Կարծես թէ վարչապետի եւ արտգործնախարարի նման վճռական մերժումներից յետոյ այս թեման կարելի էր համարել փակւած։

Սակայն՝ ոչ Փաշինեանի դէպքում: Վերջերս նա հրամանագիր ստորագրեց յանձնաժողով ձեւաւորելու մասին, որը կը նախապատրաստի միանգամայն նոր Սահմանադրութիւն, ոչ թէ պարզապէս կը փոփոխի այն: Այդպիսով, նա չեղեալ յայտարարեց խորհրդարանի գործող յանձնաժողովի՝ Սահմանադրութեան բարեփոխման ուղղութեամբ շուրջ երկու տարի շարունակւող ջանքերը։ Փաշինեանի ստեղծած միւս խնդիրն այն է, որ նոր Սահմանադրութիւն մշակելու համար նա յանձնաժողովին վերջնաժամկէտ է տւել մինչեւ 2026 թւականի վերջը, ինչը նշանակում է, որ Ալիեւը Հայաստանի հետ խաղաղութեան պայմանագիր չի ստորագրի դեռեւս երկուսուկէս տարի։

Յուլիսի 5-ին Սահմանադրութեան օրւայ կապակցութեամբ իր ելոյթում Փաշինեանը երկար քննադատեց գործող Սահմանադրութիւնը՝ ասելով. «Քաղաքացին համարում է, որ իշխող վերնախաւն է այդ տեքստը ստեղծել, յայտարարել դրա ընդունման մասին եւ, ըստ էութեան, ներդրել այն Հայաստանում»: Նա յաւելեց՝ «Իսկ բուն [նոր] Սահմանադրութեան տեքստում ժողովուրդն արտայայտում է իր պատկերացումը, թէ ինչպիսին է պատկերացնում այդ պետութիւնը, նրա կառավարումը, ինչպիսին պէտք է լինի այն ընդհանուր առմամբ եւ ինչ նախագիծ կեանքի կոչելու վրայ ենք աշխատելու բոլորով»: Այսպիսով, նա կեղծօրէն ակնարկեց, որ, ի տարբերութիւն գործող Սահմանադրութեան, նոր Սահմանադրութեան տեքստը պատրաստւելու է երկրի քաղաքացիների կողմից: Ցաւօք, նոր Սահմանադրութիւնը, ամենայն հաւանականութեամբ, կը մշակեն Փաշինեանի մի խումբ կուսակիցները, որոնք ունակութիւններ չունեն իրաւագիտութեան ոլորտում: Քաղաքացիների ցանկութիւններն արտայայտելու փոխարէն, այն արտացոլելու է իշխող վարչախմբի քաղաքական օրակարգը: Փաշինեանն ու իր շրջապատը յուսով են, որ նոր Սահմանադրութիւն պատրաստելով՝ կը կարողանան խուսափել գործող Սահմանադրութեամբ իրենց բազմաթիւ խախտումների համար նախատեսւած մեղադրանքներից։

Ի կատարումն Հայաստանի Սահմանադրութիւնը փոխելու նախագահ Ալիեւի պահանջի՝ Փաշինեանը չկարողացաւ բարձրացնել Հայաստանի առարկութիւններն Ադրբեջանի Սահմանադրութեան որոշ մասերի վերաբերեալ: Ինչո՞ւ Փաշինեանը չի պահանջում, որ Հայաստանի Սահմանադրութիւնը փոխելու դիմաց Ալիեւը փոխի Ադրբեջանի Սահմանադրութիւնը: Փաշինեանի դէպքում ամէն ինչ միշտ միակողմանի է: Երբ Ալիեւը տարածքներ է պահանջում Հայաստանից, ինչո՞ւ Փաշինեանը չի պահանջում Ադրբեջանի վերահսկողութեան տակ գտնւող հայկական տարածքները: Երբ Ալիեւը պահանջում է, որ Հայաստանն Ադրբեջանին միջանցք տայ Հայաստանի տարածքով, ինչո՞ւ Փաշինեանը չի պահանջում, որ Ադրբեջանը նման միջանցք տայ Հայաստանին՝ Ադրբեջանի տարածքով: Երբ սկսում ես յանձնւել բռնակալի պահանջներին, ապա անվերջ կը լինեն այլ պահանջներ: Ալիեւը երբեք չի բաւարարւի Հայաստանի զիջումներով: Ընդհակառակը, նա կը քաջալերւի՝ պահանջելով աւելի շատ զիջումներ, մինչեւ Հայաստանից ոչինչ չի մնայ:

Ի վերջոյ, Փաշինեանը չասաց, թէ ինչ կը լինի, եթէ եւ երբ Հայաստանի քաղաքացիները հանրաքւէի միջոցով մերժեն նոր Սահմանադրութիւնը: Արդեօք Փաշինեանը կը կիրառի՞ վախեցնելու իր նախասիրած մարտավարութիւնը՝ նախազգուշացնելով, որ եթէ ժողովուրդը հաւանութիւն չտայ Սահմանադրութեանը, Ալիեւը նոր պատերազմ կը սկսի Հայաստանի դէմ:

Ալիեւի պահանջով Փաշինեանի կողմից Սահմանադրութեան փոփոխութեան հեռանկարն աւելացնում է եւս մէկ կարեւոր պատճառ, թէ ինչու հայ ժողովուրդը պէտք է ամէն ինչ անի նրանից հնարաւորինս շուտ ազատւելու համար: Հայաստանը նոր Սահմանադրութեան կարիք չունի. Հայաստանը նոր, ձեռնհաս ղեկավարի կարիք ունի:

ՅԱՐՈՒԹ ՍԱՍՈՒՆԵԱՆ

«Կալիֆորնիա կուրիէր»

www.TheCaliforniaCourier.com

Թարգմանութիւնը՝ ՌՈՒԶԱՆՆԱ ԱՒԱԳԵԱՆԻ

Related Articles

Back to top button