Արմէն Ռուսատմեան. ««Միջանցքի» վերաբերեալ բանակցութիւնների ընթացքը գաղտնի է պահւում, բանաւոր պայմանաւորւածութիւն կայ»
«ԱԼԻՔ» – «Ամենամեծ ռիսկայնութիւնը սկսւում է այնտեղ, երբ Հայաստանը համաձայնում է առանց միջնորդների երկկողմ բանակցել. այստեղից գալիս են բոլոր ռիսկերը»: Երէկ՝ փետրւարի 12-ին, ՀՀ ԱԺ-ում լրագրողների հետ զրոյցում նշել է ՀՅԴ Բիւրոյի քաղաքական ներկայացուցիչ, «Հայաստան» խմբակցութեան պատգամաւոր Արմէն Ռուստամեանը:
«Երկկողմ բանակցութիւն յաղթողի եւ պարտւողի միջեւ, բնականաբար միշտ լինելու է թելադրանքի լեզւով։ Ես մինչեւ հիմա չեմ տեսել որեւէ տեղ, որ Թուրքիան կամ Ադրբեջանը հրաժարւեն հէնց այդ միջանցքային իմաստով կապից։ Ընդհակառակը անընդհատ խօսում են, որ դա վաղ թէ ուշ լինելու է: Մեր տխուր փորձը ցոյց է տալիս, որ իրենց ասածներն աւելի են իրականանում, քան մեր կողմից հնչող ինչ-որ հաւաստիացումները։
Այո, ինձ նաեւ շատ մտահոգում է այն, որ նրանք այնտեղ ասում են միջանցք, այստեղ էլ նախապատրաստւում են, որ մենք միջանցք չենք տալու, բայց թուրքերն ու ադրբեջանցիները միեւնոյն է դա միջանցք են անւանելու: Այսինքն թուրքերն ու ադրբեջանցիները չգիտե՞ն տարբերութիւնը որն է: Պարզապէս ուզում են մեր այսպէս ասած զգօնութիւնը բթացնել, որ իրականում մենք միջանցք չենք տւել, բայց դէ թուրքերն ասում են միջանցք, ոչինչ: Ալիեւն ասում է՝ ես Ադրբեջանից Ադրբեջան եմ գնում եւ որեւէ խոչընդոտ այդ ճանապարհին չպիտի լինի»,- ասել է Ռուստամեանը:
Դիտարկմանը, որ Հայաստան ասում է, որ ադրբեջանցիները ամէն դէպքում անցնելու են բոլոր իրաւական ընթացակարգերը մտնել դուրս գալուց, պատգամաւորն ասել է. «Դա չի բռնում Ադրբեջանի յայտարարութիւնների հետ: Եթէ այդպէս է լինելու ըստ Փաշինեանի, հիմա չի ստորագրւում: Այսինքն այստեղի պնդումները Ադրբեջանի համար անընդունելի են։ Նշանակում է իրենք փորձելու են նորից իրենց ուզածը ստանալ այնպէս, որ դա դառնայ անխոչնդոտ Ադրբեջանից Ադրբեջան տեղափոխում»:
Արմէն Ռուստամեանը պնդել է, որ բանակցութիւնների ընթացքը գաղտնի է պահւում. «Բանաւոր խօսակցութիւններն ընդհանրապէս ոչ մի տեղ չեն արձանագրւում, բայց դրանք պարտադիր պահանջ են դառնում Հայաստանի համար: Մենք նաեւ այդ պրակտիկան ունենք դժբախտաբար, բանաւոր պայմանաւորւածութիւնների ինչ-որ մի հատ նոր մեթոդաբանութիւն է Հայաստանում կիրառւում: Երկուսն իրար հետ լուրջ վտանգ են մեզ համար, մէկն առանց միջնորդների բանակցելը, երկրորդը բանաւոր պայմանաւորւածութիւններով ինչ-որ պրոցեսներ տանելը։ Սրանք խօսում են այն մասին, որ այս իշխանութիւնները, ըստ էութեան, այսօր չեն ցոյց տւել նւազագոյն անգամ ճիգ, որ կարող են դուրս գալ այդ թուրք-ադրբեջանական պարտադրանքից:
Մենք տեսնում ենք, որ իրենք սպասարկում են ամբողջութեամբ այդ օրակարգը: Պարզապէս իրենք համապատասխան հող են նախապատրաստում հանրային ընկալման համար, որպէսզի յետոյ պրոբլեմներ չլինեն, բայց նոյն խնդիրը պահւած իրենց մտքում ունեն եւ չեն կարող հրաժարւել այդ պահանջներից ադրբեջանական»,- յայտարարել է Ռուստամեանը:
«Այս իշխանութիւնները պիտի հեռանան, ժողովուրդը պիտի դուրս գայ փողոց, հասկանայ, որ այս իշխանութիւնների արածը եւ արդիւնքները ինչն են լինելու, մեզ տանում են թուրք-ադրբեջանական տանդեմի ենթակայութեան:
«Կարծում եմ՝ կամաց-կամաց ժողովուրդը հասկանում է, որ այս խաղաղութիւն կոչւածի երաշխաւորը լինելու է Թուրքիան, որը մեզնից պահանջում է, որ ցեղասպանութիւնը մոռանանք: Մենք այսօր ցեղասպանին յանձնւում ենք ի բարեհաճութիւն, որ ստանանք իր, այսպէս ասած, երաշխիքը: Ոնց որ գառին յանձնես գայլին»,- ասել է նա:
Հարցին՝ Սիւնիքով ճանապա՞րհն է պատճառը, որ չի ստորագրւում խաղաղութեան պայմանագիրը, Ռուստամեանը պատասխանել է. «Այս իշխանութիւնները ուզում են ստանալ իսկապէս մի փաստաթուղթ, որի վրայ գրւած կը լինի՝ «խաղաղութեան պայմանագիր»։ Սա իրենց համար օդի ջրի պէս պէտք է։ Դա շատ լաւ հասկացել են Թուրքիան եւ Ադրբեջանը, իսկ իրենց պահանջները վերջ չունեն: Հիմա ասում են՝ սահմանադրութեան փոփոխութեան պահանջ չկայ, բայց թիւ մէկ պահանջը, որ միշտ դրւում է, սահմանադրութեան հետ են կապում: Այստեղից ինչ-որ հիմնաւորումներ բերեցին, Սահմանադրական դատարանին էլ ճնշեցին, որ այդ անհեթեթ որոշումը կայացնի, որը ընդհանրապէս կապ չունէր այդ հարցի հետ: Սահմանազատման, սահմանագծման գործընթացը բերեցին, կապեցին հռչակագրի հետ, թէ հռչակագիրը հակասում է, թէ՞ չի հակասում: Այսինքն, իրենք ամէն ինչ անում են ցոյց տալու համար, որ մենք պատրաստ ենք ձեր բոլոր պահանջները կատարել, բայց այդ պահանջները վերջ չունեն։ Այդ պահանջների վերջը այն է, որ իրենք չեն ուզում այստեղ հայկական գործօն պահպանւի։ Հայ տեսակի հետ, հայ ինքնութեան հետ կապւած այս մարդիկ խնդիր ունեն, դարերով է դա ապացուցւել»:
«Գնալ երկկողմ ձեւաչափով բանակցութիւնների՝ չունենալով միջնորդներ, չունենալով միջազգային երաշխիքներ, սա ուղղակի նշանակում է գնալ, յանձնւել թուրք-ադրբեջանական բարեհաճութեանը, ինչն էլ այսօր տեսնում ենք։ Ի՞նչ է նշանակում յաղթողը եւ պարտւողը իրար հետ նստելու են նոյն սեղանին ու սկսեն բանակցել։ Է, պարզ չի՞, որ ճնշումներով, թելադրանքով է ամէն ինչը տեղի ունենալու։ Այդ բանակցային արդիւնքը անգամ երաշխաւորող երրորդ կողմ չի լինելու, երաշխաւորող ո՞վ է լինելու։ Թուրքիան եւ Ադրբեջանը: Բա դրա համար էլ ասում ենք, Թուրքիան եւ Ադրբեջանն են երաշխաւորելու մեր «անվտանգութիւնը»։ Մենք պէտք է այնպէս անենք, որ այո, ինչ-որ տեղ ժամանակ շահենք, պահենք մեր ունեցածը, որ հետագայում բարենպաստ պայմաններ առաջանան, որ մեր շահերը պաշտպանելու համար հնարաւոր լինի ինչ-որ աւելի կոնկրետ քայլերի դիմել»,- ընդգծել է նա:
