Փաշինեանն Արցախի պահպանմանը նախընտրեց «Զանգեզուրի միջանցք»-ի բացումը

ԲԵՆԻԱՄԻՆ ՄԱԹԵՒՈՍԵԱՆ

Քաղաքագէտ

 

Այն տեղեկութիւնների հրապարակումից յետոյ, որ յուլիսի վերջին Նիկոլ Փաշինեանն ու Իլհամ Ալիեւը կարող են հանդիպել Դուբայում բանակցութիւնների համար, Թուրքիայի նախագահը հրապարակել է հերթական պայմանաւորւածութիւնը, որին հասել էին յունիսի 19-ին եւ 20-ին՝ Ադրբեջանի եւ Հայաստանի ղեկավարների Թուրքիա կատարած այցերի ժամանակ։

Էրդողանը կարծում է, որ Հայաստանը սկսել է աւելի ճկուն մօտեցում ցուցաբերել «Զանգեզուրի միջանցք»-ի գործարկման հարցում։ «Չնայած Հայաստանը սկզբում դէմ էր «Զանգեզուրի միջանցք»-ին, այժմ դրսեւորում է աւելի ճկուն դիրք՝ մասնակցելու տնտեսական ինտեգրման գործընթացին։ Տարածաշրջանի զարգացումը հնարաւորութիւն է ոչ միայն Ադրբեջանի, այլ նաեւ Հայաստանի, մեզ, Իրանի ու այլ երկրների համար։ «Զանգեզուրի միջանցք»-ը նոր հնարաւորութիւններ կը բերի ոչ միայն Ադրբեջանին, այլ ամբողջ տարածաշրջանին։ Մենք այդ գիծը դիտարկում ենք ոչ միայն որպէս աշխարհաքաղաքական, այլ նաեւ աշխարհատնտեսական յեղափոխութեան մաս»,- Ադրբեջանից վերադառնալուց յետոյ ինքնաթիռում լրագրողներին ասել է Էրդողանը։

Նրա խօսքերում ոչ մի նոր բան չկայ։ Տարբերութիւնը միայն այն աշխարհաքաղաքական իրավիճակն է, որում արւել է այս յայտարարութիւնը։ Ռուսաստանն ու Ադրբեջանը, Կրեմենչուգի նաւթավերամշակման գործարանի ոչնչացումից եւ Բաքւի անօրինական եկամուտներին հարւածելուց յետոյ, մտել են առճակատման փուլ։ Իրանը թուլացել է Իսրայէլի եւ ԱՄՆ-ի հետ 12-օրեայ պատերազմից։ Աւելին, իրանցի «բարեփոխիչ նախագահ» Մասուդ Փեզեշքիանը լրագրող Թաքեր Կառլսոնին տւած հարցազրոյցում յայտարարել է, որ Միացեալ Նահանգների կողմից իրանական միջուկային կենտրոնների եւ օբիեկտների վրայ անօրինական յարձակումների հետեւանքով շատ սարքաւորումներ եւ օբիեկտներ լրջօրէն վնասւել են, եւ Թեհրանը ներկայումս դրանց հասանելիութիւն չունի։

Էրդողանն ու Փաշինեանը երկար ճանապարհ են անցել մինչեւ միջանցքի բացման «ճկուն մօտեցման» մասին այս յայտարարութիւնը։

2020 թւականի նոյեմբերի 9-ին ստորագրւել է Հայաստանի, Ռուսաստանի եւ Ադրբեջանի ղեկավարների եռակողմ յայտարարութիւնը, որի 9-րդ կէտում խօսում էր տարածաշրջանի բոլոր տրանսպորտային հաղորդակցութիւնների ապաշրջափակման մասին։ Պայմանականօրէն, արդէն 2020 թւականի նոյեմբերի 10-ից Ադրբեջանը սկսեց տարածել այսպէս կոչւած «Զանգեզուրի միջանցք»-ի մասին թէզը, ինչը հայկական ներքաղաքական դիսկուրսի շրջանակներում հաղորդակցութիւնների ապաշրջափակման թեման դարձրեց թունաւոր։ Այս թեման հեշտութեամբ մանիպուլացւում էր փաշինեանական քարոզչութեան կողմից։

Փաշինեանը հաճոյքով օգտւում էր այս «ալիեւական նւերից», եւ քարոզչութեան մէջ ամէն ինչ տարւում էր նրան, որ «ադրբեջանցիները պահանջում են «Զանգեզուրի միջանցք», քանի որ գոյութիւն ունի Լաչինի միջանցք, քանի որ կայ նոյեմբերի 9-ի յայտարարութեան 9-րդ կէտը, որում խօսւում է նաեւ ՌԴ ԱԴԾ սահմանապահների մասին, ուստի պէտք է ազատւել Արցախից, որպէսզի բոլոր այդ խնդիրները լուծւեն»։

Ի վերջոյ, իրավիճակը հանգեց նրան, որ Լաչինի միջանցք չկայ, հայկական Արցախ չկայ, իսկ Ադրբեջանն ու Անկարան շարունակում են պահանջել «Զանգեզուրի միջանցք»-ը։ Հէնց միջանցքը, այսինքն՝ արտատարածքային հաղորդակցութիւն, որը Հայաստանը չի վերահսկի։ Այս իրավիճակում կարեւոր է միայն հետեւեալը. Հասկանո՞ւմ էր արդեօք Նիկոլ Փաշինեանը, որ Արցախը յանձնելուց յետոյ էլ Ադրբեջանն ու Թուրքիան հէնց միջանցք են պահանջելու։

Նա գիտէր։ Նա դա գիտէր դեռեւս 2001 թւականին, երբ գրում էր հետեւեալ տողերը. «Հիմա Հայաստանը աշխարհաքաղաքական գործօն է, ու լուրջ գործօն, նաեւ իր աշխարհագրական դիրքի շնորհիւ (որից այդքան ընդունւած է բողոքել): Բայց այսօր՝ ուրիշի ծրագրերին խանգարող աշխարհաքաղաքական գործօն: Իհարկէ ոչ ոք երբեք անվերապահ չի տրւում իր հարեւանների ծրագրերի իրականացմանը, եւ փորձում է դրանք համատեղել սեփական շահերի հետ: Մեր դէպքում, սակայն, զաւեշտն այն է, որ Թուրքիայի Կենտրոնական Ասիա դուրս գալը մեր շահերին ոչնչով չի հակասում, այլ կրկնենք, հակասում է Ռուսաստանի ու Չինաստանի շահերին»։

2020 թւականի նոյեմբերի 9-ի ընդունելի ռուսական առաջարկի փոխարէն, որոնք ներառում էին Արցախի պահպանումը եւ հաղորդակցութիւնների ապաշրջափակումը հայկական ինքնիշխանութեան ներքոյ, բայց ՌԴ ԱԴԾ սահմանապահների ներկայութեամբ (որոնք արդէն տասնամեակներ շարունակ կանգնած են Իրանի եւ Թուրքիայի սահմանին), Նիկոլ Փաշինեանն ընտրեց մի տարբերակ, որի դէպքում չկայ ո՛չ Ղարաբաղ, ո՛չ Հայաստանի ինքնիշխանութիւն այս միջանցքի նկատմամբ։

Մտածէ՛ք այդ մասին…

Alpha News