Իրական պետութեան ու «Իրական Հայաստանի» պայքարը

ՅԱՐՈՒԹԻՒՆ ԱՒԵՏԻՍԵԱՆ

 

Հայկական իրականութեան ամենաբացասական կողմերից մէկն անտեսանելի, անառարկայական լարւածութիւնն ու անհանդուրժողականութիւնն է, որը դրսեւորւում է գրեթէ բոլոր ոլորտներում՝ սկսած քաղաքական դաշտից՝ մինչեւ ուր, որ աւելի կարեւոր է՝ սոցիալական, մարդկային յարաբերութիւններ, ընկերական, անգամ ընտանեկան շփումներ։

Քաղաքականութիւնը, աւելի ճիշտ՝ մերժման հասնող քաղաքական հակադրութիւնը մտել է մարդկանց ընտանիքներ, ընկերական ու ազգակցական միջավայրեր, կոլեկտիւներ։

Խօսքը, սակայն, ամենեւին քաղաքական տարակարծութեան մասին չէ, որը բնորոշ է բոլոր հասարակութիւններին ու կեանքի անբաժանելի մասն է։

Հայաստանում վաղուց անցել են ուղղակի տարակարծութեան, այլ կարծիքներ կամ համակրանքներ ունենալու ժամանակները։ 2018 թ. որպէս քարոզչական տեխնոլոգիա ներդրւած «սեւ ու սպիտակի» տարանջատումն ամբողջութեամբ խժռել է հանրային համերաշխութեան ու սոցիալական համակեցութեան վերջին փշրանքները։

Քաղաքական այլակարծութիւնը վերածւել է ընդհուպ թշնամանքի, անձնական ատելութեան, յարաբերութիւնների կազմաքանդման։ Պատճառն այն է, որ քաղաքական տարբեր կողմնորոշումներն իրականում միայն դրսեւորմամբ են քաղաքական, խորքային առումով դրանք գոյաբանական, հիմնարար նշանակութեան տարակարծութիւններ են, որոնք ուղղակի բացառում են փոխզիջումը։ Պայմանական իշխանամէտ եւ հակաիշխանական/ընդդիմադիր հայեացքներ ունեցող քաղաքացիների, ընկերների, քոյրերի ու եղբայրների տարակարծութիւնը սոցիալական կամ կրթական այս կամ այն մոդելի մասին չէ, նաեւ կենսաթոշակային տարիքի ու առողջապահական ապահովագրութեան որեւէ մոդելի մասին չէ, ինչն աւելի կամ պակաս չափով հակադրութեան ողջամիտ տիրոյթ է։

Այսօրւայ իշխանութեան կողմնակիցը հաշտ է Արցախն ադրբեջանական ճանաչելու, Ադրբեջանի բոլոր պահանջները կատարելու, պետութեան ֆորմալ գոյութեան պայմաններում պետականութեան բովանդակութիւնից հրաժարւելու, հայրենիքը, պատմական յիշողութիւնը, ավանդոյթները խեղաթիւրելու՝ իշխանական առաջարկի հետ։

Հակառակ կողմում մարդիկ են, ովքեր անգամ չվստահելով այս կամ այն ընդդիմադիր ուժին, յաճախ նոյնիսկ ընդդիմութեանը ոչ պակաս քննադատելով, այդուհանդերձ դէմ են, չեն կիսում իրականում հակապետութեան կամ  չպետութեան, անհայրենիքութեան ու ուրացումի իշխանական առաջարկը՝ դա համարելով կործանարար։

Նշւած հարցերն ահա, ոչ թէ ուղղակի քաղաքական, այլ հիմնարար, գոյաբանական խնդիր են, որոնց դէպքում գործում է ոչ թէ սովորական, փոխզիջում ենթադրող տարակարծութեան, այլ փոխբացառման ռեժիմը։ Իշխանութիւնը հիմնաւորապէս խարխլել է պետութեան, հայրենիքի, արժէբանական հարթութիւններում հանրային կոնսենսուսը, որը բոլոր երկրների գոյութեան ու զարգացման հիմքն է։ Եւ այս պայմաններում կեղծ են հանրային համերաշխութեան, հասարակութեան տարբեր շերտերի միջեւ երկխօսութեան մասին կոչերը, որովհետեւ իրականում պետութեան գոյութեան անքննելիութեամբ առաջնորդողը չի կարող երկխօսել պետութեան չգոյութեան հետ համակերպւածի հետ, երկխօսութիւն չի կարող հաստատւել պատմական յիշողութիւնն ու հայրենիքը գնահատողի եւ յիշողութիւնը վերջին գինու փառատօնի լուսանկարների հաւանումներով չափողների միջեւ։

Իշխանութեան համար սա իդէալական հասարակութեան մոդել է, որը բացառում է վերկենցաղային, անանձնական խնդիրների շուրջ հանրային մոբիլիզացիայի բոլոր հնարաւորութիւնները։ Բայց անկախ իշխանութեան գործողութիւններից, անկախ քաղաքական պայքարի ակտիւ ընթացքից կամ տապալումից, հանրութեան ամենատարբեր շերտերի մէջ այս՝ յաճախ լուռ, երբեմն պոռթկումներով ուղեկցւող դիմակայութիւնը շարունակւելու է։ Եւ մեծ հաշւով այս դիմակայութեան արդիւնքից է կախւած՝ այս կամ այն իշխանութեամբ ու այս կամ այն ընդդիմութեամբ՝ Հայաստանը մնալու է իրական պետութի՞ւն, թէ՞ վերածւելու է «իրական Հայաստանի»՝ պետականութեան ատրիբուտային, բայց ոչ բովանդակային յատկանիշերով։

168.am