Արեան ամենամեայ անալիզը կարող է օգնել վաղ փուլում քաղցկեղի բազմաթիւ տեսակներ յայտնաբերելուն

Քաղցկեղի տարբեր տեսակների առկայութիւնը վկայող քիմիական ազդանշանները յայտնաբերելու համար նախատեսւած մէկ արեան թեստը տեսականօրէն կարող է կանխել հիւանդութեան՝ ուշ փուլի հասնելը, մինչդեռ քաղցկեղը դեռեւս վաղ փուլում բուժելի է դէպքերի մօտ կէսում: Մոդելաւորման այս ուսումնասիրութիւնը հրապարակւել է BMJ ամսագրում:

Այսպիսով, հետազօտողները ենթադրում են, որ տարեկան կամ երկու տարին մէկ քաղցկեղի բազմաթիւ տեսակների վաղ յայտնաբերման թեստի՝ MCED-ի ներդրումը կարող է բարելաւել հիւանդների արդիւնքները՝ կանխելով հիւանդութեան զարգացումը: Ներկայում յուսալիօրէն կարող են ախտորոշւել քաղցկեղի մի քանի տեսակներ միայն. կրծքագեղձի, աղիների, արգանդի վզիկի եւ թոքերի չարորակ ուռուցքները՝ բարձր ռիսկի խմբում գտնւողների համար։ Հետազօտողները նշում են, որ, չնայած այս հիւանդութիւններից մահացութեան նւազեցման գործում արդիւնաւէտ լինելուն, նման սկրինինգները կարող են նաեւ յանգեցնել կեղծ դրական արդիւնքների եւ գերախտորոշման։ Դեռեւս պարզ չէ, թէ որ օպտիմալ ժամանակահատւածում սկրինինգը կը յայտնաբերի քաղցկեղի մեծ մասը վաղ փուլում (I եւ II փուլեր)՝ միաժամանակ խուսափելով աւելորդ հետազօտութիւններից եւ բուժումից։

Ապագայ կլինիկական փորձարկումներից տեղեկանալու համար գիտնականներն օգտագործել են քաղցկեղի տարբեր տեսակների՝ հիւանդութեան զարգացման նախկինում հրապարակւած մոդելը։ Նրանք այն օգտագործել են 50-ից 79 տարեկան սովորական խնամք ստացող մարդկանց շրջանում՝ կանխատեսելու համար MCED թեստով՝ տարբեր սկրինինգային գրաֆիկներով կանոնաւոր սկրինինգի ազդեցութիւնը քաղցկեղի ախտորոշման ժամանակի եւ բուժառուների մահացութեան վրայ։

Մոդելաւորւած սկրինինգային գրաֆիկները տատանւում էին՝ 6 ամսից մինչեւ 3 տարի, սակայն շեշտը դրւել էր տարեկան եւ երկամեայ սկրինինգների վրայ՝ քաղցկեղի զարգացման երկու սցենարների դէպքում. «արագ», որի դէպքում ուռուցքները I փուլում մնում են 2-4 տարի՝ նախքան տարածումը, եւ «արագ-ագրեսիւ», որի դէպքում ուռուցքները I փուլում մնում են 1-ից 2 տարի՝ նւազեցնելով յաջորդ փուլերին անցնելու ժամանակահատւածը։

Հետազօտութիւնը ներառել է հետանցքի, միզապարկի, կրծքագեղձի, արգանդի վզիկի, աղիքի/ուղիղ աղիքի, կերակրափողի, լեղապարկի, գլխի եւ պարանոցի, երիկամի, լեարդի/լեղուղիների, թոքերի, ձւարանների, ենթաստամոքսային գեղձի, շագանակագեղձի, սարկոմայի (փափուկ հիւսւածք/ոսկոր), ստամոքսի, վահանաձեւ գեղձի, միզաթելային եւ արգանդի քաղցկեղների, ինչպէս նաեւ լէյկեմիայի, լիմֆոմայի, մելանոմայի, արեան քաղցկեղների (միելոիդ նորագոյացութիւններ), իմունային բջիջների քաղցկեղների (պլազմային բջիջների նորագոյացութիւններ) դէպքեր։

Պարզւել է, որ ամենամեայ MCED սկրինինգը ուռուցքի արագ աճի սցենարի դէպքում ախտորոշումների աւելի մեծ թիւ է ապահովում. տարեկան 100,000 մարդու հաշւով 5 տարւայ ընթացքում յայտնաբերւել են 370-ով աւելի շատ քաղցկեղի դէպքեր, 49%-ով պակաս՝ ուշ փուլի ախտորոշումներ եւ 21%-ով պակաս մահեր, քան՝ սովորական բուժման դէպքում։

news.am