Հետազօտութիւն. Պարզւել է, որ արեան մէջ շաքարի բարձր մակարդակը կապւած չէ ճարպակալման հետ

Նոր հետազօտութիւնը բացայայտել է 2-րդ տիպի դիաբետի դէպքում ուղեղի թաքնւած դերը։

Տասնամեակներ շարունակ 2-րդ տիպի դիաբետը գիտնականների կողմից դիտարկւում էր որպէս հիւանդութիւն, որն արմատաւորւած է օրգանիզմի ծայրամասային համակարգերում, երբ ինսուլինի նկատմամբ կայունութիւնը յանգեցնում է արեան մէջ շաքարի մակարդակի բարձրացման։ Սակայն նոր հետազօտութիւնը պարզել է, որ հիպոթալամուսում գտնւող նէյրոնների մի խումբ կարող է աւելի նշանակալի դեր խաղալ, քան համարւում էր նախկինում։ Այս մասին գրում է ScienceBlog-ը։

Journal of Clinical Investigation-ում հրապարակւած հետազօտութեան մէջ Վաշինգտոնի համալսարանի գիտնականներն ուսումնասիրել են ագուտի պեպտիդի (AgRP) հետ կապւած նէյրոնների դերը հիպոթալամուսի աղեղնաձեւ կորիզում։ Այս նէյրոնները, ինչպէս յայտնի է, կարգաւորում են ախորժակը եւ էներգետիկ հաւասարակշռութիւնը։

Կիրառելով գենետիկական մեթոդ՝ հետազօտողները խլացրել են դիաբետով հիւանդ մկների գերակտիւ AgRP նէյրոնները՝ աղեղնաձեւ կորիզ ներարկելով փայտացման տոքսին կրող վիրուս, գրում է Фокус-ը։ Այս միջամտութիւնը նէյրոններին զրկել է այլ բջիջների հետ շփւելու հնարաւորութիւնից՝ առանց դրանք քայքայելու։

Արդիւնքում, այս միջամտութիւնը մէկ շաբաթւայ ընթացքում յանգեցրել է արեան մէջ շաքարի մակարդակի նորմալացման՝ դիաբետիկից մինչեւ նորմալ, եւ այս մակարդակը կայուն է մնացել հետազօտութեան ամբողջ 10-շաբաթեայ ժամանակահատւածում՝ չազդելով մկների քաշի եւ սննդի ընդունման վրայ։

Հետագայ վերլուծութիւնը ցոյց է տւել, որ արեան պլազմայում ինսուլինի մակարդակը զգալիօրէն նւազել է, ինչը վկայում է ինսուլինի նկատմամբ զգայունութեան բարելաւման մասին։ Բացի այդ, լեարդում մեծացել է գլիկոգենի պարունակութիւնը, ինչը վկայում է լեարդի կողմից գլիւկոզայի աւելի լաւ մշակման մասին։ Ընդ որում, գիտնականները լեարդում ճարպի պարունակութեան կամ գլիւկոնէոգէն գէների էքսպրեսիայի փոփոխութիւններ չեն նկատել, ինչը բացայայտում է, որ արեան մէջ շաքարի վերահսկողութեան բարելաւումը տեղի է ունենում դիաբետի բուժման աւանդական մեթոդներից տարբերւող մեխանիզմների հաշւին։

Այս բացայայտումը կասկածի տակ է դնում այն ընդունւած պատկերացումը, թէ ճարպակալումն ու դիաբետն անքակտելիօրէն կապւած են միմեանց հետ։ Այն փաստը, որ AgRP նէյրոնների խլացումը նորմալացրել է արեան մէջ շաքարի մակարդակը՝ չազդելով մարմնի զանգւածի կամ սննդի ընդունման վրայ, վկայում է այն մասին, որ ուղեղի տարբեր կոնտուրներ կարող են առանձին վերահսկել նիւթափոխանակութիւնը եւ սննդային վարքագիծը։ Սա կարող է բացատրել, թէ ինչու դիաբետի բուժման որոշ մեթոդներ արդիւնաւէտ են առանց քաշի զգալի նւազման։

Թէեւ մկների վրայ կատարւած հետազօտութիւնները ոչ միշտ են ուղղակիօրէն փոխանցելի մարդկանց, սակայն դրանցում կապ կայ դիաբետի բուժման գոյութիւն ունեցող մեթոդների հետ։ Օրինակ, յայտնի է, որ GLP-1 ընկալիչների ագոնիստներով դեղամիջոցները, ինչպիսին է օզեմպիկը, ճնշում են AgRP նէյրոնները։ Դոկտոր Մայքլ Շւարցը՝ հետազօտութեան հեղինակը, նշել է, որ այն աստիճանը, որով այս ազդեցութիւնը նպաստում է այս դեղամիջոցների հակադիաբետիկ ազդեցութեանը, դեռեւս անյայտ է, ինչը թոյլ է տալիս ենթադրել այս դեղամիջոցների աշխատանքի պոտենցիալ մեխանիզմ՝ քաշի նւազեցումից բացի։

Հետազօտողները շարունակում են ուսումնասիրել ուղեղի դերը դիաբետի զարգացման մէջ, իսկ նրանց ստացած արդիւնքները մղում են վերագնահատել հիւանդութեան հիմնարար մեխանիզմները։ 2-րդ տիպի դիաբետը բացառապէս որպէս ճարպակալմամբ պայմանաւորւած նիւթափոխանակութեան ծայրամասային խանգարում դիտարկելու փոխարէն, այն կարելի է դիտարկել նաեւ որպէս ուղեղի գործառոյթի խանգարում, երբ գերակտիւ նէյրոնները յանգեցնում են արեան մէջ շաքարի մակարդակի բարձրացման՝ անկախ մարմնի զանգւածից, գրում են հեղինակները։

Հեռանկարի նման փոփոխութիւնը կարող է ի վերջոյ յանգեցնել հիւանդութեան բուժման աւելի արդիւնաւէտ մեթոդների ստեղծմանը, որից տառապում են հարիւր միլիոնաւոր մարդիկ ամբողջ աշխարհում։

news.am