Մարդկանց օգնելը կարող է նպաստել ճանաչողական առողջութեան ամրապնդմանը

«Ինչ ցանես, այն էլ կը հնձես» արտայայտութիւնը կարող է պարզապէս գրաւիչ արտայայտութիւն լինել, բայց ուրիշներին օգնելը կարող է զգալի օգուտներ բերել ձեր ուղեղի համար՝ տարիքի հետ մէկտեղ, ըստ «Սոցիալական գիտութիւն եւ բժշկութիւն» ամսագրում վերջերս հրապարակւած ուսումնասիրութեան։

Ըստ դրա արդիւնքների՝ միջին եւ տարեց մեծահասակները, ովքեր պարբերաբար օգնում են անծանօթներին, զգալիօրէն աւելի դանդաղ են անկում ապրում իրենց ճանաչողական կարողութիւններում, քան նրանք, ովքեր չեն օգնում ուրիշներին, հաղորդում է Euronews-ը։

Հետազօտողները վերլուծել են 51 տարեկան եւ բարձր աւելի քան 30,000 ամերիկացի մեծահասակների տւեալներ, որոնց ուղեղի գործառոյթը հետեւել է 1998-ից 2020 թւականներին։

Գիտնականները ուսումնասիրել են, թէ ինչպէս է, օրինակ, կազմակերպութեանը կամաւորական աշխատանքը կամ հարեւանին կամ ընկերոջը օգնելը ազդում ճանաչողական բարեկեցութեան եւ առողջութեան վրայ ժամանակի ընթացքում։

Ուսումնասիրութիւնը պարզել է, որ ինչպէս ֆորմալ, այնպէս էլ ոչ ֆորմալ օգնութիւնը կապւած է ճանաչողական գործառոյթի աւելի բարձր մակարդակի եւ ճանաչողական կարողութիւնների աւելի դանդաղ անկման հետ ուշ կեանքում, մինչդեռ չօգնելը կապւած է ճանաչողական կարողութիւնների վատթարացման հետ։

«Երբեմն կարծում են, որ ոչ ֆորմալ օգնութիւնը աւելի քիչ առողջապահական օգուտներ ունի, քանի որ այն սոցիալական ճանաչում չունի»,- ասում է Տեխասի համալսարանի մարդկային զարգացման եւ ընտանեկան գիտութեան դոցենտ եւ ուսումնասիրութեան հեղինակներից մէկը՝ Սէօ Հւան Հանը: «Հաճելի անակնկալ էր, որ այն ապահովել է ճանաչողական օգուտներ, որոնք համեմատելի են ֆորմալ կամաւորութեան հետ»։

Ուսումնասիրութեան համաձայն՝ տարեց մեծահասակները կարիք չունեն շատ ժամանակ ծախսելու օգնելու վրայ՝ օգուտները տեսնելու համար: Նոյնիսկ շաբաթական երկու-չորս ժամ օգնութիւնը զգալի օգուտներ է տալիս ուղեղի առողջութեան համար։

«Ուրիշներին օգնելու ճանաչողական օգուտները ոչ միայն կարճաժամկէտ էին, այլեւ կուտակային ժամանակի ընթացքում»,- ասում է Հանը։

Այնուամենայնիւ, ուսումնասիրութիւնն ունի որոշ սահմանափակումներ. այն մանրամասն տեղեկատւութիւն չի տրամադրում այն մասին, թէ ինչ տեսակի կամաւորական աշխատանք են կատարել մարդիկ. այն հիմնւած է ինքնայայտարարագրւած տւեալների վրայ եւ չի կարող վերջնականապէս նշել կամաւորութեան եւ ուղեղի առողջութեան միջեւ պատճառահետեւանքային կապը։

Այնուամենայնիւ, արդիւնքները համապատասխանում են նախորդ ուսումնասիրութիւններին: Նախկինում կատարւած ուսումնասիրութիւնները ցոյց են տւել դրական կապ ճանաչողական կատարողականի եւ կամաւորութեան միջեւ, որոշ ուսումնասիրութիւններ նոյնիսկ ընդգծել են, որ օգուտները յատկապէս նշանակալի են կանանց համար։

Յատկանշական է, որ կամաւորական աշխատանքի հնարաւորութիւնները յաճախ ուղղւած են երիտասարդներին: ԵՄ-ում պաշտօնական տարածաշրջանային ծրագրերը, ինչպիսին է Եւրոպական համերաշխութեան կորպուսը, որը իրական տարբերութիւն է ստեղծում ամբողջ Եւրոպայում սոցիալական նախագծերի համար, բաց են 18-ից 30 տարեկան անձանց համար։

Նման ծրագրեր միջին եւ տարեց մարդկանց համար չկան: 2021 թւականին Եւրոպական յանձնաժողովի «Ծերացման վերաբերեալ կանաչ թուղթը» խորհուրդ տւեց տարեց մարդկանց կամաւորական աշխատանք կատարել, սակայն ուշադրութիւնը կենտրոնացած էր սերունդների միջեւ համագործակցութեան եւ ինքնագնահատականի վրայ, այլ ոչ թէ ճանաչողական առողջութեան վրայ։

Քանի խօսքով՝ վերջին ապացոյցները ցոյց են տալիս, որ տարեց մարդիկ պէտք է հնարաւորինս երկար մնան իրենց համայնքների ակտիւ անդամներ՝ «որքան հնարաւոր է երկար մասնակցելով խնամքի որեւէ ձեւի, որտեղ հասանելի է համապատասխան աջակցութիւն»,- եզրափակում է նա:

News.am