ԴՆԹ մուտանտներ եւ քայքայւող իՌՆԹ. բացայայտւել է աուտոիմուն հիւանդութիւնների հետ

30 առաքիչ ունեցող պիցցերիան կարող էր հսկայական քանակութեամբ պիցցա առաքել, եթէ միայն նրանց մեքենաները ճանապարհին չփչանային։ Նմանապէս, գէները, որոնք շատ ինֆորմացիոն ՌՆԹ (իՌՆԹ) մոլեկուլներ են արտադրում, կարող են շատ սպիտակուցներ սինթեզել, եթէ այդ մոլեկուլները չեն քայքայւում չափազանց արագ։

Գործնականում իւրաքանչիւր մարդկային բջիջ ունի ԴՆԹ՝ օրգանիզմի կառուցման եւ պահպանման մանրամասն ուղեցոյց։ Այդ ուղեցոյցի գէները պարունակում են սպիտակուցների սինթեզի հրահանգներ։ Սակայն այդ հրահանգները պէտք է տեղաշարժւեն բջջի կորիզից, որտեղ գտնւում է ԴՆԹ-ն, դէպի ցիտոպլազմա՝ այն հատւածը, որտեղ փաստացի ստեղծւում են սպիտակուցները։

Այստեղ օգնութեան է գալիս իՌՆԹ-ն։ Որպէս սուրհանդակ՝ այն պատճենում է հրահանգները ԴՆԹ-ից եւ տեղափոխում դրանք սպիտակուցի սինթեզի «մեխանիզմներին»։ Աւելի շատ իՌՆԹ սովորաբար նշանակում է աւելի շատ սպիտակուց, եթէ միայն իՌՆԹ-ն կայուն է եւ չի քայքայւում չափազանց արագ։

«Իւրաքանչիւր իՌՆԹ ի վերջոյ մահանում է,- ասում է Սինշու Սիաոն՝ UCLA-ի ինտեգրատիւ կենսաբանութեան եւ ֆիզիոլոգիայի պրոֆեսորը եւ Nature Genetics-ում հրապարակւած նոր աշխատանքի աւագ հեղինակը։ – Այն ստեղծւում է, կատարում իր աշխատանքը եւ այնուհետեւ քայքայւում։ Սակայն հետազօտութիւնների մեծ մասը կենտրոնացած է նրա վրայ, թէ ինչպէս է սինթեզւում իՌՆԹ-ն։ Աւելի քիչ ուշադրութիւն է դարձւում նրան, թէ որքան արագ է այն քայքայւում, ինչը ոչ պակաս կարեւոր է»։

ԻՌՆԹ-ի սինթեզը եւ կայունութիւնը կարող են կախւած լինել ԴՆԹ-ի մուտացիաներից, որոնք կոչւում են գենետիկական տարբերակներ։ Դրանք ազդում են բջջում սպիտակուցի քանակի եւ, հետեւաբար, հիւանդութիւնների զարգացման ռիսկի վրայ։ Սակայն պարզելը, թէ արդեօք տարբերակն ազդում է իՌՆԹ-ի սինթեզի, թէ նրա գոյատեւման վրայ, մեծ խնդիր էր։

UCLA-ի ասպիրանտ Էլէյն Հուանգի ղեկավարութեամբ Սիաոյի թիմը ստեղծել է RNAtracker անվճար գործիքը, որն օգնում է հետազօտողներին պարզել, թէ արդեօք գէնը կարգաւորւում է իՌՆԹ-ի սինթեզի կամ նրա կայունութեան փոփոխութեամբ։

RNAtracker-ը կիրառելով մարդկային բջիջների 16 գծերի նկատմամբ՝ գիտնականները բացայայտել են գէներ, որոնց իՌՆԹ-ի կայունութիւնը կախւած է կոնկրետ մուտացիաներից, որոնցից շատերը կապւած են իմունային համակարգի, յատկապէս բնածին իմունիտետի հետ։ Այդ տարբերակներից մի քանիսն արդէն կապւած էին աուտոիմուն հիւանդութիւնների հետ։

Մոդելային հաշւարկները ցոյց են տւել այս գէների կապը կայուն իՌՆԹ-ի հետ՝ ալերգիկ ռինիտի, կարմիր գայլախտի, դիաբետի եւ ցրւած սկլերոզի դէպքում։ Հետազօտութիւնը շեշտում է, որ իՌՆԹ-ի կայունութիւնը՝ վաղուց թերագնահատւած գործօնը, կարող է լինել բազմաթիվ իմունային հիւանդութիւնների հիմնական մեխանիզմը։

News.am