Արփի Աբրահամեան. «Առանց ռազմավարական դաշնակից ՌԴ-ի եւ գործընկեր Իրանի մասնակցութեան, այլ ձեւաչափով բանակցութիւններ Ադրբեջանի հետ վտանգաւոր է»

Ի՞նչ կարող է մեզ տալ դէմ առ դէմ պաշտօնական Երեւանի եւ Բաքւի առանց միջնորդների բանակցութիւնները, եթէ Ադրբեջանը որպէս յաղթող պետութիւն, միջազգային դիւանագիտական հարթակներում ամրապնդել է իր ծաւալապաշտական դիրքորոշումները: Այս մասին «ԱԼԻՔ»-ի հետ հարցազրոյցում յայտնեց քաղաքագիտութեան եւ ազգային անվտանգութեան հարցերի մասնագէտ Արփի Աբրահամեանը:

«ՀՀ ներկայիս իշխանութեանը, որ տեսնում ենք, մինչ օրս վարել է պարտւողական քաղաքականութիւն, հակազգային, թուրքամէտ դիրքորոշումներով հանդերձ, պարտւած իշխանութիւնը իրաւունք չունի բանակցել պետութեան, ազգի անունից: Հայաստանին հարկաւոր է նոր բանակցող, ազգային-պետական շահը առաջ տանող իշխանութիւն: ՀՀ ներկայիս իշխանութեան կեղծ խաղաղասիրական դարաշրջանը չի կարող ապահովել ՀՀ անվտանգային համակարգը»,- նշեց նա:

Ըստ մասնագէտի՝ այս իշխանութիւնը իրականացնում է արտաքին քաղաքական վեկտորի փոփոխութիւն, երկիրը տանելով դէպի Արեւմուտք, իսկ դրա տրամաբանական շարունակութիւնը կը լինի ռազմաքաղաքական դաշինքի փոփոխութիւնը, ակնյայտ տեսնում ենք, թէ ինչպէս ՀՀ իշխանութիւնը չի մասնակցում ՀԱՊԿ, ԵԱՏՄ, ԱՊՀ նիստերին, մերժում ՀԱՊԿ-ի առաջարկած աջակցութիւնը:

Պատասխանելով հարցին, թէ ի՞նչ կարող է մեզ տալ դէմ առ դէմ՝ պաշտօնական Երեւանի եւ Բաքւի առանց միջնորդների բանակցութիւնները, Աբրահամեանը նշեց՝ եթէ խօսքը վերաբերւում է առանց միջազգային միջնորդների հանդիպմանը, ապա բանակցութիւններում գերիշխելու է թուրք-ադրբեջանական շահը: Դա ոչ թէ սպառնալիք է, այլ՝ վտանգ ՀՀ գոյութեանը, «խաղաղութեան պայմանագրով» վերջ կը դրւի ՀՀ պետականութեանը, դառնալով թուրք-ադրբեջանական ազդեցութեան գօտի:

Արփի Աբրահամեանը կարծում է, որ տւեալ դէպքում բանակցութիւնները պէտք է ընթանան այն ձեւաչափով, այն դերակատարների միջնորդութեամբ, որոնց հետ ունենք ռազմաքաղաքական, տնտեսական ընդհանուր շահեր:

Գնահատելով ՌԴ-ի եւ Իրանի գերիշխող դերակատարութիւնը Հարաւային Կովկասում, Աբրահամեանը նշեց, որ կարող ենք ասել՝ առանց ռազմավարական դաշնակից ՌԴ-ի եւ գործընկեր Իրանի մասնակցութեան, այլ ձեւաչափով բանակցութիւններ Ադրբեջանի հետ վտանգաւոր է:

«Կարծում եմ ՀՀ իշխանութիւնը պէտք է ամրապնդի ՀՀ-ՌԴ ռազմավարական դաշնակցային յարաբերութիւնները նոր պայմանագրերով եւ համաձայնագրերով, ինչպէս նաեւ՝ յարաբերութիւնները Իրանի Իսլամական Հանրապետութեան հետ»,- նշեց նա:

Անդրադառնալով Բաքւի կողմից Ֆրանսիայի հիմա արդէն՝ ԱՄՆ-ի միջնորդութիւնը մերժելուն, եւ այն խնդրին, որ Բաքուն օրեր շարունակ ուղիղ բանակցութիւններից է խօսում, արդեօք ՀՀ-ն պէ՞տք է միանայ տւեալ առաջարկին, թէ՝ ոչ: Մասնագէտը պատասխանեց, որ Ադրբեջանի ռազմաքաղաքական, տնտեսական հզօրութիւնը մեծացել է՝ թուրք-ադրբեջանական զօրավարժութիւններ, սպառազինութիւնների զգալի աճ, այդ երկիրը քաղաքական, դիւանագիտական հարթակներում թելադրողի դիրքերում է:

«Եթէ Ալիեւը յայտարարում է, որ որեւէ խոչընդոտ չի տեսնում Հայաստանի եւ Ադրբեջանի միջեւ խաղաղութեան պայմանագրի ստորագրման համար, դա նշանակում է Ադրբեջանը վախենում է կորցնել այս պատմական պահը, շտապում է դէմ առ դէմ բանակցութիւնների, որը բխում է միայն Ադրբեջանի շահերից: Այդ խաղաղութիւն կոչւած պայմանգիրը մեզ համար ոչ թէ իրական խաղաղութիւն է, այլ նոր կապիտուլեացիա, որով վերջ կը դրւի ՀՀ պետական համակարգին»,- նշեց նա:

Մասնագէտը կարծում է, որ եթէ Ադրբեջանը «մերժում է» արեւմտեան երկրների միջնորդութիւնը, Ֆրանսիային անգամ մեղադրում է հայամէտ լինելու մէջ, դա ամենեւին չի նշանակում, թէ Ադրբեջանը իր յարաբերութիւնները կը վատթարացնի Արեւմուտքի՝ Ֆրանսիա, ԱՄՆ, եւ այլնի հետ:

Աբրահամեանը նկատեց, որ Եւրոմիութիւնը զգալի ընդլայնել է իր ազդեցութիւնը Հարաւային Կովկասում, ԵՄ-ն իրականացնում է մի շարք աջակցութեան ծրագրեր, ԵՄ էներգետիկ շահերը կախւած են Ադրբեջանից, անհնար է, որ Ֆրանսիան պաշտպանի Հայաստանի շահերը ՀՀ-Ադրբեջան դիւանագիտական հարթակում: Հետեւաբար՝ Հայաստանը պէտք է ընտրի միջնորդներ այն դերակատարներին, որոնց հետ ունի ռազմաքաղաքական, տնտեսական ընդհանուր շահեր այս տարածաշրջանում:

Փորձագէտի խօսքով՝ ակնյայտ է, որ ներկայիս կառավարութեան ցանկացած բանակցային գործընթաց ստեղծել է նորանոր վտանգներ, ուստի փաստաթղթի ստորագրումը կամ չստորագրումը, կամ, առհասարակ, նման փաստաթղթի գոյութիւնը արդէն իսկ վտանգ է ՀՀ պետականութեանը:

«Թուրք-ադրբեջանական տանդեմը յետ չի կանգնելու իր նւաճողական քաղաքականութիւնից, բաց չի թողնելու վաղեմի երազանքի հնարաւորութիւնը: Այդ իսկ պատճառով ՀՀ-Ադրբեջան բանակցութիւններում միջազգային միջնորդների առկայութիւնը առաջնային է ի դէմս ՌԴ-ի եւ Իրանի, որոնց հետ մեր յարաբերութիւնները թէ՛ ռազմաքաղաքական, թէ՛ տնտեսական առումով պէտք է ամրապնդել: Կարծում եմ ՀՀ կողմից բազմավեկտոր քաղաքականութեան գործիքակազմը եւ-եւ-ի ձեւաչափը ներկայումս չի աշխատելու, քանի որ նոր աշխարհակարգի զարգացող փոփոխութիւնները ակնյայտ դարձրեցին ռազմաքաղաքական, տնտեսական հզօր բեւեռ՝ ՌԴ-Չինաստան, Իրան, Հիւսիսային Կորէա եւ այլն, ընդդէմ հաւաքական արեւմուտքի: Հայաստանը գտնւում է ՌԴ-Արեւմուտք հակամարտութեան խաչմերուկում:

Հակառակ դէպքում, փորձագէտը կարծում է, որ հարելով Արեւմուտքին, ՀՀ-ն դառնալու է գործիք ՌԴ-ի եւ Իրանի դէմ, նման օրինակ է՝ Ուկրաինան՝ Արեւմուտքի ձեռքին:

«Կարծում եմ, տւեալ դէպքում բանակցութիւնները պէտք է ընթանան ՌԴ, Իրան, Հայաստան, Ադրբեջան, բացառել Թուրքիա, Վրաստան ձեւաչափով»,- նշեց նա:

Սակայն, ինչ ձեւաչափ էլ լինի, միեւնոյն է, մեր կենսական շահերը ինքնիշխանութիւն, տարածքային ամբողջականութիւն, սահմանների անձեռմխելիութիւն, ֆիզիկական գոյութիւնը պաշտպանող չկայ, այս ձեւաչափերը դառնում են երկրորդական, քանի որ առաջնային է ազգային իշխանութիւնը, Հայոց Բանակը, համախմբւած Հայ Ազգը, որոնք կը պաշտպանեն ՀՀ պետականութիւնը, ՀՀ ազգային-պետական շահերը:

ՍԻՒՆԷ ՖԱՐՄԱՆԵԱՆ